De donkere ooievaarsbek is donkerpaars gekleurd

Een prachtige plant waarvan de botanische naam Geranium is. Hanggeraniums voor in de bloembak, de donker rode geraniums voor in de perken of toch de Franse geranium om met die prachtige bloemen en schitterende kleuren die als kamerplant de woonkamer opfleuren? De donkere ooievaarsbek met de botanische naam Geranium phaeum is een plant die te vinden is in de natuur. In tuinen is de Geranium phaem of donkere ooievaarsbek een plant welke elk jaar terug komt.

• De donkere ooievaarsbek (Geranium phaeum)
• Uiterlijk donkere ooievaarsbek
• Bloemen
• De vrucht als naamdrager
• Habitat
• Botanische naamgeving: Geranium phaeum

De donkere ooievaarsbek (Geranium phaeum)

De donkere ooievaarsbek is een kruidachtige vaste plant uit de ooievaarsbekfamilie (Geraniaceae). De ooievaarsbekfamilie bestaat wereldwijd uit ongeveer 800 soorten.

Familie

Andere geslachten uit de ooievaarsbekfamilie, met veelal dezelfde kenmerken zijn:

• Ooievaarsbek (Geranium), zoals Robertskruid (Geranium robertianum), Reigersbek (Erodium cicutarium), kleine ooievaarsbek (Geranium pusillum) en bijvoorbeeld beemdooievaarsbek (Geranium pratense).
• Pelargonium (in de omgangstaal ‘geranium’ genoemd,) zoals de Franse pelargoniums en de hanggeraniums in bloembakken
• Reigersbek (Erodium), Reigersbek (Erodium cicutarium) en Kleverige reigersbek (Erodium lebelii)

Stinzenplant

De donkere ooievaarsbek komt van oorsprong voor in het midden en zuiden van Europa. Sinds de 18de eeuw is de plant als stinzenplant naar Nederland gebracht en is onderhand een zeldzame inheemse plant in Nederland en België.

Uiterlijk donkere ooievaarsbek

De donkere ooievaarsbek heeft een dikke, kruipende en bijna horizontale wortelstok. De plant vormt pollen. Aan het eind van de winter (februari-maart) verschijnen boven de grond rozetbladeren of wortelbladeren. De langstelige wortelbladeren zijn handvormig samengesteld, dofgroen en vaak met roodbruine vlekken. De rechtopstaande behaarde stengels hebben bladeren die kort gesteeld tot zittend zijn. Aan de top is de stengel vertakt voor twee prachtige bloemen, die dan ook dicht bij elkaar staan. Met uitzondering van de bloemen is niet alleen de stengel behaard maar alle delen van de donkere ooievaarsbek. De bloeiende plant geeft een hoogte van 45 tot 60 centimeter.

Bloemen

De ongeveer 2 centimeter donkerpaars gekleurde bloemen bloeien gemiddeld van april tot juni. Tijdens de bloei buigt de bloemsteel zich en ‘hangen’ de bloemen enigszins voorover. De vijf, spits toelopende, bloembaden staan vlak uitgespreid of iets terug geslagen. De basis van de vijf bloembladeren is wit. Een witte krans die de donker purperen bloem een extra accent geeft. De vijf kelkbaden, achter de bloembladeren, hebben lange beharing en zijn enigszins grijsgroen met een paars gekleurd ‘kontje’.

De bevruchting

De bloem heeft in het begin van de bloei tien gele meeldraden met vrij grote helmknoppen en een groengele stijl met stempel. Na rijping kleuren de geelgroene helmknoppen blauwig paars en de opkrullende meeldraden worden mooi purperrood. Dit om de bevruchting mogelijk te maken. Daarna strekken de meeldraden zich weer en kan de prachtige kluis- of splitvrucht zich ontwikkelen.

De vrucht als naamdrager

De stamper (vruchtbeginsel, stijl en stempel) groeit uit tot een splitvrucht met een vorm als een 'ooievaarsbek'. De reden waarom dat veel soorten uit de ooievaarsbekfamilie zo heten. De dofbruine, behaarde vijfdelige splitvrucht lijkt op de spitse en grote snavel van een ooievaar. De splitvrucht droogt na de bloei totdat de lijsten zo droog zijn om met volle kracht open te knallen. De kale en ronde zaden, die vastzitten aan de lijsten, die ontstaan uit delen van de stamper, wegslingerend om in het volgend voorjaar te ontkiemen.

Habitat

De donkere ooievaarsbek komt voor in bosachtige streken, in stinzentuinen, oude boomgaarden, ruig grasland, zeeduinen en waterkanten. De plant stelt weinig eisen aan de grond zelf maar heeft wel veel water nodig. Droge perioden worden niet verdragen. Geef water in een droge periode wanneer er in de tuin de donkere ooievaarsbek staat. De plant beloont dit door decoratief en langdurig te bloeien met prachtige bloemen. De planten doen het goed op een lichte plaats, met op tijd een beetje schaduw.

Botanische naamgeving: Geranium phaeum

Geranium komt van het Griekse woord geranios, wat kraanvogel betekend. De vrucht, die de zaden wegschiet lijkt op de dolkachtige snavel van een kraanvogel en de familie ooievaars (Ciconiidae). Phaeum betekent ‘donker’. Wijzend op de bijna onnatuurlijke zwart purperen kleur van de donkere ooievaarsbek.

Weetjes

De donkere ooievaarsbek wordt vaak als rouwsymbool gebruikt.