Gevlekte aronskelk, giftige plant met zwart purperen vlekken

De aronskelk als kamerplant is bij iedereen wel bekend als witte aronskelk (Zantedeschia aethiopica). Een plant uit de aronskelkfamilie (Araceae). In veel huiskamers staat de plant ook te pronken voor het raam met een prachtige, mooie, witte en kelkachtige bloem. De aronskelkfamilie heeft ook soorten die we gewoon in de Nederlandse natuur kunnen tegen komen. Een van deze soorten is de gevlekte aronskelk (Arum maculatum). Een plant, die in het voorjaar bloeit met dezelfde bloeiwijze als de kamerplant. Waar te nemen in vochtige en vruchtbare loofbossen.

• De aronskelk
• Beschrijving bladeren van de gevlekte aronskelk (Arum maculatum)
• Beschrijving van de bloem
• De bloeiwijze en bevruchting
• Een giftige plant
• Naamgeving Arum maculatum

De aronskelk

Aronskelk (Arum) is een geslacht van planten die horen bij de aronskelkfamilie (Araceae). Van nature komt de aronskelk voor in West-Europa, van Noord-Spanje tot aan Zuid-Scandinavië.

Soorten

In Nederland kunnen we de volgende soorten aronskelk in de natuur tegenkomen:

• De Italiaanse aronskelk (Arum italicum);
• De Moeraslantaarn - Lysichiton americanus;
• De gevlekte aronskelk (Arum maculatum).

Beschrijving bladeren van de gevlekte aronskelk (Arum maculatum)

De plant heeft een wortelstok met langwerpige-eironde knollen en vele zijwortels. In de maanden februari en maart komen de bladeren van de gevlekte aronskelk uit de grond. De glanzend groene bladeren zijn bezaaid met zwart purperen vlekken, wat de naam gevlekte aronskelk verklaart. Maar niet alle gevlekte aronskelken hebben vlekken op de bladeren. Bij de gevlekte aronskelk komen ook bladeren voor zonder deze vlekken. De driehoekige pijlvormige bladeren groeien op een lange steel en kunnen 20 tot 40 centimeter hoog worden.

Beschrijving van de bloem

Aan het eind van de lente komen naast en tussen de bladeren de bloeistengel te voorschijn. Korter dan de bladstelen of even lang. De bloeistengel geeft een prachtige aronskelk als bloeiwijze. Een bloeikolf (spadix) omgeven door een groot schutblad (spatha). Het schutblad (de bloem) heeft een lichtgroen tot wittige kleur met een dun paars randje. Aanvankelijk is het schutblad opgerold maar zal zich al snel openvouwen. Middenin het schutblad zit een paarse knots met de functie om insecten te lokken voor de bevruchting.

De bloeiwijze en bevruchting

De bloeikolf bestaat uit drie delen;

• vrouwelijke bloemen (onderin)
• mannelijke bloemen (boven de vrouwelijke bloemen)
• stamperharen (onvruchtbare mannelijke bloemen die insecten tegen houden).

De geur

En dit alles vormgegeven door een purperkleurige knots midden ín het schutblad. De knots verspreidt een geur van rottend vlees en lokt zo aasetende insecten (kleine motmuggen). De binnenkant van de bloeikolf is bedekt met een laagje olie en de motmugjes vallen erin, de stamperharen buigen naar beneden en de motmugjes zitten gevangen. In deze situatie zijn de vrouwelijke bloemen ontvankelijk voor stuifmeel. Stuifmeel wat een dag later door de mannelijke bloemen tot bloei komt en op de vlieg of motjes valt. Door de ontsnappingspogingen komen de kleine insecten onder het stuifmeel en te zitten. De stamperharen verdwijnen na twee dagen, de gladde olie verdwijnt en de insecten kunnen ontsnappen om te zorgen voor de bevruchting. Vol met stuifmeel verlaten ze de bloem om al snel weer gelokt te worden door de aasgeur van een andere gevlekte aronskelk, botsen wéér tegen het schutblad, vallen naar beneden de bloeiwijze in en met het stuifmeel van de vorige bezochte bloeiwijze, worden de vrouwelijke bloemen bevrucht

Na de bevruchting, wanneer het schutblad en knots al verdwenen zijn en de bladeren aan het verwelken zijn, verschijnen er stengels met eerst groene bessen en later felrood kleuren. Zo kan het mogelijk zijn dat in de zomer veel bloeistengels (zonder blad), met rijtje rode bessen massaal in het bos staan. Een prachtig gezicht.

Een giftige plant

Hoe mooi de gevlekte aronskelk ook is, hoe groot de tuin ook is: plant deze niet wanneer er kinderen in de buurt kunnen komen. De rode bessen lijken zo lekker maar zijn zo giftig. Het stofje aroïne in de bessen doet het zenuwstelsel verlammen. Verder hebben alle onderdelen van de plant calciumoxalaatkristallen. Venijnige kristallen die de slokdarm open halen door kleine naaldjes. De wortelknol is eveneens giftig maar, na het koken niet meer. Dit werd vroeger veel gedaan om er drank van te maken. In de fytotherapie wordt de plant gebruikt tegen heesheid, keelpijn en hardnekkig hoesten. Een veilige manier om tóch gebruik te maken van de geneeskracht van de gevlekte aronskelk is naar een fytotherapeut gaan bij heesheid, keelpijn of een hardnekkig kuchje.

Naamgeving Arum maculatum

Gevlekte aronskelk of de wetenschappelijke naam: Arum maculatum. Arum komt van het Griekse aros wat betekent: nuttig. Maculatum komt uit het Latijns van macula en betekent ‘lelijke vlek’ wat verwijst naar de zwart-purperen vlekken op de bladeren.