De katoenplant (gossypium)

De katoenplant. Het is een onmisbare schakel voor de productie van veel producten. Zo wordt in (bijna) al onze kleding katoen verwerkt! Maar wat weten we eigenlijk van deze katoenplant? Kun je zelf een katoenplant laten groeien? En waar komt de katoenplant vandaan?

Waar komt de katoenplant vandaan?

De geschiedenis van de katoenplant begint duizenden jaren geleden. Uit archeologische vondsten hebben wetenschappers kunnen concluderen dat katoen in Midden-Amerika circa rond 5800 voor Christus al bekend was. Uit andere archeologische vondsten blijkt dat de katoenplant rond 3000 voor Christus gebruikt werd in China en India.

Tijdens de grote ontdekkingsreizen en koloniale drift van Europese landen, kwam de katoenplant in Europa terecht. Europa bleek echter (nog) niet geschikt om zelf katoenplanten te telen. Hiervan maakten de Arabische kooplieden dankbaar gebruik, en brachten in de periode rond 800 na Christus veel katoenproducten naar Europa.

Zo’n 600 jaar nadat de Arabieren hun katoenproducten verkochten in heel Europa, begon men in Duitsland zelf katoen te verwerken. Ze konden hierdoor zelf katoenproducten maken en verkopen in Europa, wat zeer winstgevend bleek te zijn. Andere landen ontdekten dit ook, waardoor ook in Spanje en in het zuiden van Italië de productie van katoenproducten op gang kwam.
Deze trend leidde tot latere uitvindingen van bijvoorbeeld het bekende “spinnewiel” en later de mechanische weefstoel. Hierdoor kon op nog grotere schaal geproduceerd worden, en de vraag naar katoen van de katoenplant werd steeds groter. In elke kolonie was er wel één of meerdere katoenplantages te vinden, die de koloniale heersers met grote winst in Europa verkochten.

Wat voor soort plant is de katoenplant?

De katoenplant, ofwel ‘Gossypium’, is een plant die behoort tot de familie van de kaasjeskruiden. In totaal zijn er meer dan 290 verschillende soorten katoenplanten, waarvan er maar enkele geschikt zijn voor het maken van katoenproducten. De katoenplant groeit van nature niet in Nederland of überhaupt in het noorden van Europa. De plant kan namelijk niet goed tegen vorst en heeft veel zon nodig. Wel heeft de plant minimaal 500 millimeter neerslag nodig per jaar om optimaal te groeien. De plant groeit als struik tot een hoogte van ongeveer 300 cm, afhankelijk van de groeiomstandigheden zoals temperatuur, zon en neerslag.

Vandaag de dag kunnen we drie soorten van de katoenplant onderscheiden die voornamelijk gebruikt worden bij de katoenproductie:

Gossypium herbaceum

Deze katoensoort wordt vooral gebruikt in China, Pakistan en in bepaalde gebieden van India. Van de 3 belangrijkste soorten katoenplant is dit de minst gebruikte. Dit komt doordat deze relatief korte katoendraden levert bij de oogst.

Gossypium Hirsutum

Deze katoensoort wordt over de hele wereld gebruikt voor katoenproductie. Deze soort werd vroeger in de Sovjet-Unie veel gebruikt. Vandaag de dag vind je deze katoensoort nog veel in de VS, Brazilië en in Turkije.

Gossypium Barbadense

Deze soort is de meest voorkomende en gebruikte soort van de katoenplant. Deze plant levert bij de oogst lange katoendraden, waarmee zeer fijne garen geproduceerd kunnen worden. Daarom is deze katoensoort zeer gewild bij katoenfabrikanten. Deze soort katoenplant vind je over de hele wereld, maar met name in Noord-Afrika en Midden-Amerika.

De verwerking van de katoenplant

Zoals nagenoeg alle andere planten, wordt de katoenplant gezaaid met zaden die men in omgeploegde aarde stopt. Dit gebeurt overigens niet met de hand, maar met grote machines die de zaden nauwkeurig en juist in de grond stoppen. Wanneer de zaden voldoende grondwater hebben opgenomen, gaan de zaden ontkiemen.

Zodra de katoenplanten uit de grond komen, beginnen de boeren met het bestrijden van ongedierte en onkruid. Wanneer de katoenplant in goede omstandigheden wordt verbouwd, gaan ze bloeien. Na ongeveer twee maanden komen de bekende witte pluisjes aan de plant. Dit is het bestanddeel waar het allemaal om draait. Met machines worden deze planten massaal geplukt, en samengeperst tot één groot geheel. Vervolgens wordt het geheel gezuiverd van niet bruikbare bestanddelen zoals bladeren of pitten.
Wanneer dit gebeurd is wordt van het grote geheel katoen, meerdere kleine bollen katoen gerold. Deze bollen worden uiteindelijk naar fabrieken gebracht, waar ze gebruikt worden om katoenproducten te maken.

Lees verder

• Van katoenplant tot eindproduct, wat gebeurt er precies?