Alles over oren

Grappige oren, lelijke oren, hangoren, opstaande oren, gecoupeerde oren, natuurlijke oren, elk dier heeft oren. Er valt veel te leren over het oor. In dit artikel staat alles wat je moet en wilt weten over dierenoren.

• Het oor
• Opbouw van het oor
• Het uitwendige oor
• Het middenoor
• Het inwendige oor
• Horen
• Evenwicht
• Ziektes van het oor

Het oor

Het oor heeft twee zintuigen:

• het gehoorzintuig
• het evenwichtszintuig

Opbouw van het oor

Het oor is opgebouwd uit drie delen:

• Het uitwendige oor
  
• Het middenoor
  
• Het inwendige oor
  

Het uitwendige oor

Het uitwendige oor bestaat uit de oorschelp en de uitwendige gehoorgang. Tussen de huid en het kraakbeen van de oorschelp zit een subcutislaag (onderhuids vetweefsel van de huid). Dit is een hele dunne laag, de huid van de oorschelp zit strak om het kraakbeen.

De oorschelp vormt een trechter om het geluid naar de uitwendige gehoorgang te leiden. De meeste huisdieren hebben spieren om de oorschelp te richten in de richting van het geluid. Door het fokken van dieren is de oorschelp bij sommige soorten verandert. De cocker spaniel bijvoorbeeld, heeft haar voor het oor hangen. Hierdoor kan het oorsmeer slecht uitgeschud worden, wat een ontsteking van de uitwendige gehoorgang kan veroorzaken. De uitwendige gehoorgang noemt men otis externa, een ontsteking aan de uitwendige gehoorgang noemt men otitis externa.

De otis externa is een buis van kraakbeen, bekleedt met onbehaarde huid. De huid bevat twee soorten klieren, namelijk talgklieren en cerumenklieren. De cerumenklier is een apart soort talgklier. Het product van beide klieren is het oorsmeer. Het oorsmeer noemt men cerumen. Het is een vettige stof die indroogt en verkorrelt. Met de korrels worden vuil en bacterien uit het oor verwijderd.

Bij de hond en de kat heeft de uitwendige gehoorgang een knik. Om er in te kijken moet de gehoorgang gestrekt worden door aan de oorschelp te trekken. Om in het oor te kijken gebruikt met een otoscoop.

De gehoorgang eindigt bij het trommelvlies. Het trommelvlies is dwars gespannen in de buis. Aan de buitenzijde is het bedekt met onbehaarde huid. Aan de binnenkant is het bedekt met slijmvlies. Het trommelvlies is een dun, doorschijnend vlies. Met de otoscoop kan men door het trommelvlies heen het eerste gehoorbeentje, de hamer, zien.

Het middenoor

Het midden oor wordt otis media genoemd. Het is een holte in de schedelbeenderen, bekleedt met slijmvlies. Aan de ene kant van het middenoor zit het trommelvlies, aan de andere kant zit het ovale venster naar het inwendige oor. Het middenoor staat in verbinding met de keelholte door middel van de buis van Eustachius.

Bij het gapen en slikken wordt de buis van Eustachius open getrokken. Hierdoor kan de luchtdruk aan beide kanten van het trommelvlies gelijk blijven. Als het trommelvlies door drukverschil bol komt te staan, geeft dit een pijnlijk gevoel. Bij een verkoudheid of keelontsteking is ook het slijmvlies in de buis van Eustachius gezwollen.

In het middenoor vinden we de drie gehoorbeentje:

• hamer
• aambeeld
• stijgbeugel

Deze hangen als een ketting van het trommelvlies naar het ovale venster. Bij mensen zit een oorontsteking vaak in het middenoor. Bij dieren zit een oorontsteking over het algemeen eerder in het uitwendige oor.

Het inwendige oor

Het inwendige oor noemt met otis interna. Het is een stelsel van gangen in het rotsbeen van de de schedel. Dit stelsel van gangen noemen we het benige labyrinth. Het benige labyrinth is gevuld met vloeistof, de perilymfe. In deze vloeistof drijft een stelsel van vliezen in dezelfde vorm als het labyrinth. We noemen dit het vliezige labyrinth. Ook het vliezige labyrinth is gevuld met vloeistof. Deze vloeistof noemen we endolymfe.

Een deel van het labyrinth is gevormd als slakkenhuis (cochlea). De cochlea vormt het gehoororgaan. De rest van het labyrinth vormt drie loodrecht op elkaar liggende (halve) cirkels. Deze halfcirkelvormige bevatten het evenwichtsorgaan.

Horen

Geluid bestaat uit geluidsgolven. Deze geluidsgolven zijn trillingen in de lucht. De trillingen die de oorschelp bereiken worden opgevangen en bereiken via de gehoorgang het trommelvlies. Het trommelvlies gaat trillen. De trilling gaat door naar de gehoorbeentjes en naar het ovale venster, ook deze gaan trillen. Hierdoor gaat de vloeistof in het vliezig labyrinth ook trillen. De wand van het vliezig labyrinth bevat zintuigcellen. De zintuigcellen zitten met lange haren op het celoppervlak. De haren steken in de vloeistof. Deze cellen bij elkaar vormen het gehoororgaan of orgaan van Corti. Bij het trillen van de vloeistof, trillen de haren. Deze prikkel wordt doorgegeven aan de hersenen via de gehoorzenuw of nervus accusticus.

Evenwicht

De halfcirkelvormige organen in het labyrinth bevatten ook endolymfe. Als we het hoofd draaien gaat de endolymfe mee draaien. In een verwijding in het kanaal zitten zintuigcellen. Deze vormen een lange kam van haren. De zenuwcellen geven de prikkel door naar de hersenen, waardoor we weten welke positie we innemen ten opzichte van de aarde. De verwijdingen van het kanaal bevatten ook zintuigen die reageren op de zwaartekracht. Een ontsteking van het inwendige oor kan leiden tot duizeligheid. De zenuw die de evenwichtsprikkel doorgeeft naar de hersenen noemen we de nervus statisticus. Samen met de gehoorzenuw vormt deze de nervus stato-accusticus.

Ziektes van het oor

Een aangetast oor

Als het oor, om welke reden dan ook is aangetast, is dit aan bepaalde symptomen te herkennen. Soms treedt er een gehoorstoornis op, soms ook een evenwichtsstoornis. Bij een evenwichtsstoornis houdt het dier de kop scheef, met het aangetaste oor naar beneden. Het dier voelt zich duizelig en misselijk. Dit kun je zien omdat het veel zal slikken en aan de bek likt. Soms zal het dier ervan braken.

Bij dieren raakt vaak het uitwendige oor aangetast. De oorschelp is rood en pijnlijk en vertoont verdikking. Het oor produceert grote hoeveelheden oorsmeer die in dikke proppen in het oor zit. Soms kan er pus in de oorschelp zitten, wat duidt op een bacterie. Het dier kan pijn aan zijn oor hebben en hierdoor sloom overkomen. Het dier zal regelmatig schudden met de kop in een poging het oorsmeer en/of de pijn te verwijderen. Veel schudden kan er voor zorgen dat er bloedvaatjes in de subcutis (onderhuidse vetweefsel van de huid) van de oorschelp knappen. De subcutis loopt vol met bloed, wat een zwelling van de oorschelp geeft. Dit noemen we een othemamatoom.

Oormijt
Oormijt is een parasiet die in het oor leeft. Als een dier oormijt heeft houdt hij het hoofd scheef. Zijn oor is pijnlijk. Het oor voelt warm aan en er zit zwarte prut in. De uitwendige gehoorgang kan ontstoken raken. Oormijt kan genezen worden door het aanbrengen van zalf, door de dierenarts voorgeschreven.

Otitis externa

Een ontsteking uit de uitwendige gehoorgang, die veroorzaakt kan worden door de ophoping van oorsmeer.

Ontstekingen aan de huid van de oorschelp

Deze ontsteking is bij dieren de meest voorkomende. Het wordt veroorzaakt door een bacterie, virus, schimmel of door oormijt. Soms zit er iets in het oor, bijvoorbeeld de grasaar, die ook kruipertje genoemd wordt. Het is een beestje dat verwijdert dient te worden. Een ontsteking aan het uitwendige oor is te verhelpen door te spoelen en een zalfje te smeren tegen de verwekker van de ontsteking. Met zalf dient men wel op te letten, bij een ontsteking kan het trommelvlies beschadigd zijn, er kan een gat in zitten. De zalf kan dan door het trommelvlies en tast daar het evenwichtsorgaan aan.

Het oor wordt schoongespoeld met gysiologisch zout of water om de prut weg te krijgen. Hierdoor kan de dierenarts ook beter kijken. Het water moet ongeveer 37 graden zijn omdat het dier anders misselijk wordt van een evenwichtsstoornis.

Melanoom

Een melanoom is een tumor aan de oorschelp. Deze komt voor bij witte katten. Het melanoom gaat uit van de pigmentcellen. Hoewel melena het woord voor zwart is, is de tumor niet altijd zwart. De uitgang -oom zou duiden op een goedaardige tumor. In dit geval is dat niet zo. De tumor ziet eruit als zwarte korstjes en zaait snel uit naar de longen. De enige manier om uitzaaiing te voorkomen is aputatie van het oor.

Aangeboren doofheid
Aangeboren doofheid komt veel voor bij witte dieren. Er is een stoornis van de opbouw van de gehoorbeentjes, waardoor het dier niets hoort. Deze stoornis zit in hetzelfde gen, als het gen dat de kleur van het dier bepaald, wit dus.

Schedelbasisfractuur

Het gehoororgaan ligt in holtes in de schedel, hierdoor is het schedelbot op deze plekken kwetsbaarder. Bij een schedelbasisfractuur zit er ook vaak een fractuur in het labyrinth, waardoor er bloed uit het oor komt.