De veertien biomen van het World Wide Fund for Nature (WWF)

Biomen zijn de belangrijkste levensgemeenschappen van de wereld en in de klassieke ecologie onderscheidt men er zes. Het World Wide Fund for Nature (WWF) heeft echter een eigen indeling gemaakt van de levensgemeenschappen van de wereld en onderscheidt hierbij veertien biomen. Sommige 'WWF-biomen' zijn hierbij gelijk aan de 'klassieke biomen', maar andere zijn een stuk specifieker dan de biomen uit de ecologie. De veertien biomen van het WWF hebben ondanks hun verschillende kenmerken ook één gezamenlijke eigenschap: Ze zijn allemaal van groot belang voor het voortbestaan van de aarde.

Inhoud

• Tropisch of subtropisch regenwoud
• Tropisch of subtropisch droog woud
• Tropisch of subtropisch naaldwoud
• Gematigd loofbos of gemengd bos
• Gematigd naaldwoud
• Taiga
• Tropisch of subtropisch grasland, savanne of struweel
• Gematigd grasland, savanne of struweel
• Overstromend(e) grasland of savanne
• Berggraslanden en bergstruwelen
• Toendra
• Mediterraan bos, bosland en struweel
• Woestijnen en droge struwelen
• Mangrove

Tropisch of subtropisch regenwoud

Alle bossen die zijn gelegen in het gebied dat de tropen wordt genoemd worden gerekend tot het bioom (sub)tropisch regenwoud. Op basis van de gemiddelde hoeveelheid neerslag die er per jaar valt, de gemiddelde temperatuur per jaar en de hoogte waar het bos op is gelegen, kan men een drietal verschillende soorten (sub)tropisch bos onderscheiden. Met name de mens vormt de grootste bedreiging van een tropisch regenwoud.

Ligging

(Sub)tropische regenwouden zijn gelegen in het deel van de wereld dat de tropen wordt genoemd. De tropen zijn gelegen tussen de twee keerkringen - een tweetal parallellen aan weerszijde van de evenaar - welke zijn gelegen op 23,5° noorder- en 23,5° zuiderbreedte. (Sub)tropische regenwouden zijn onder andere gelegen in Zuid- en Midden-Amerika, in West- en Midden-Afrika, in Zuidoost-Azië en in Noordoost-Australië.

Klimaat

De tropen kennen een klimaat dat uit maar twee seizoenen bestaat; een nat en een droog seizoen. In de natte periode valt er een gemiddelde neerslag van circa 2.000 millimeter per jaar en de temperatuur komt in de tropen nooit onder de 18°C.

Soorten (sub)tropisch regenwoud

Op basis van de hoogte, de gemiddelde hoeveelheid neerslag die er per jaar valt en de gemiddelde temperatuur in een jaar, kan men een drietal verschillende soorten (sub)tropisch regenwoud onderscheiden:

Flora & fauna

De biodiversiteit van zowel de flora als de fauna in een (sub)tropisch regenwoud is enorm groot en men komt er dan ook veel verschillende planten, bomen en dieren tegen. Waar op de bodem van het regenwoud vele insecten, amfibieën en kleine knaagdieren actief zijn, zoals vlinders, hagedissen en eekhoorns, leven er in de bomen veel verschillende soorten vogels en zoogdieren zoals papegaaien en apen.

Tropisch of subtropisch droog woud

Een (sub)tropisch droog woud lijkt in de basis veel op een (sub)tropisch regenwoud met als enig verschil dat er in een (sub)tropisch droog woud flink wat minder regen valt. Een (sub)tropisch droog woud wordt met name gevormd door loofbomen omdat deze hun blad laten vallen in de droge periode. Doordat de bomen (deels) bladverliezend zijn kan het zonlicht de bodem redelijk goed bereiken waardoor de ondergroei in een (sub)tropisch droog woud redelijk tot zeer dicht is.

Ligging

Tropische en subtropische droge wouden hebben vrijwel dezelfde ligging als de (sub) tropische regenwouden en kan men vinden in landen als Mexico, India, Indonesië en Madagaskar.

Klimaat

In de (sub)tropische droge wouden heerst een (sub)tropisch klimaat wat betekent dat het er het hele jaar door warm is en er gedurende een paar maanden per jaar een flinke hoeveelheid neerslag valt. Tevens is het er ook enkele maanden per jaar dro(o)g(er) waardoor de vegetatie in een (sub)tropisch droog woud anders is dan de vegetatie in een (sub)tropisch regenwoud.

Flora & fauna

De flora en fauna in een (sub)tropisch droog woud is minder divers dan de flora en fauna in een (sub)tropisch regenwoud, maar er komen - in vergelijking met andere biomen - nog steeds aanzienlijk veel verschillende soorten planten, bomen en dieren voor. Op de grond vindt men naast diverse (kleine) insecten ook amfibieën, knaagdieren en grote zoogdieren zoals katachtigen en in de bomen leven de vogels en apen gemoedelijk naast elkaar.

Tropisch of subtropisch naaldwoud

Een (sub)tropisch naaldwoud is in de basis gelijk aan een (sub)tropisch droog woud maar bestaat voornamelijk uit verschillende soorten naaldbomen, aangevuld met groenblijvende coniferen, in plaats van loofbomen. Daarnaast groeien naaldbomen dichter op elkaar dan loofbomen waardoor het zonlicht de bodem maar moeilijk kan bereiken en de ondergroei in een (sub) tropisch naaldwoud schraal is.

Ligging

De tropische en subtropische naaldwouden komen met name voor in Centraal-Amerika en Azië en kan men vinden in landen als Nicaragua, Costa Rica en China.

Klimaat

Het klimaat in de (sub)tropische naaldwouden wordt gedomineerd door geringe temperatuurschommelingen en tevens valt er maar een geringe hoeveelheid neerslag gedurende een jaar.

Flora & fauna

De diversiteit van de flora en fauna in een (sub)tropisch naaldwoud is relatief laag, iets dat mede komt door het feit dat naaldbomen weinig voedzaam zijn. Grote zoogdieren komt men hier dan ook niet tegen en het gebied is voornamelijk in trek bij vogels en insecten die op trektocht zijn.

Gematigd loofbos of gemengd bos

Wanneer de vegetatie in een gematigd gebied grotendeels uit loofbomen - ook wel bladverliezende bomen - bestaat wordt het een gematigd loofbos genoemd. Maar wanneer de vegetatie, naast loofbomen, ook nog deels uit naaldbomen bestaat wordt het gematigde gebied een gemend bos genoemd.

Ligging

Zowel de gematigde bossen als de gemengde bossen komen in grote delen van de wereld voor, al is het merendeel van deze bossen vandaag de dag door de mens aangepast of aangeplant. Gematigde loofbossen en gemengde bossen vindt men onder andere in Europa, Noord-Amerika, Noordoost-Azië, Australië, Nieuw-Zeeland en Chili.

Klimaat

Welke klimaat er precies in een gematigd loofbos of gemengd bos heerst is afhankelijk van het gebied (land) waar het bos is gelegen, maar over het algemeen genomen groeit dit bioom goed in een gematigd klimaat. Een gematigd klimaat heeft duidelijke seizoenen met warme zomers en koude winters. En zowel de gemiddelde hoeveelheid neerslag in een jaar als de gemiddelde temperatuur gedurende een jaar kunnen aanzienlijk verschillen.

Flora & fauna

De flora en fauna in een gematigd loofbos of gemengd bos is afhankelijk van het gebied waar het bos is gelegen, maar over het algemeen genomen komen in alle gematigde loofbossen en in alle gemengde bossen van de wereld in ieder geval de volgende dieren voor: Eekhoorns, everzwijnen, konijnen en herten. In de meer afgelegen bossen of in gemengde loofbossen / gematigde bossen waar de invloed van de mens nog niet zo groot is geweest heeft men ook nog kans om een beer, wolf of lynx tegen het lijf te lopen.

Gematigd naaldwoud

Een gematigd naaldwoud is in de basis gelijk aan een gematigd loofbos met als enig verschil dat in een gematigd naaldbos voornamelijk naaldbomen en groen blijvende coniferen in plaats van loofbomen groeien. Naaldbomen zijn bestand tegen zeer extreme weersomstandigheden en/of -veranderingen en kunnen wel tussen de 40 en 70 meter hoog worden (de mammoetboom of reuzensequoia).

Ligging

Gematigde naadwouden komen op veel verschillende plaatsen op aarde voor en zijn onder andere gelegen in Noord-Amerika, Europa en Azië. Kleine gematigde naaldwouden kan men vinden in onder andere China, Korea, Japan, Mexico, Nicaragua en Guatemala.

Klimaat

Welke klimaat er precies in een gematigd naaldwoud heerst is afhankelijk van het gebied waar het naaldwoud is gelegen, maar over het algemeen genomen gedijen gematigde naaldwouden goed in een gematigd klimaat. Een gematigd klimaat wordt gekenmerkt door duidelijke seizoenen met warme zomers en koude winters en de totale hoeveelheid neerslag die er in een jaar valt bedraagt meer dan 250 millimeter. De temperatuur gedurende een jaar kent flinke verschillen, waarbij een paar graden vorst in de hoger gelegen gematigde naaldwouden niet ongewoon is.

Flora & fauna

De diversiteit van de flora en fauna in een gematigd naaldbos is redelijk, waarbij er met name veel verschillende soorten bomen voorkomen. In het gematigde naaldbos treft men - net als in een gematigd loofbos of gemengd bos - zoogdieren aan zoals eekhoorns, everzwijnen en herten, maar kan men ook roofdieren zoals beren, wolven en lynxen tegen het lijf lopen.

Taiga

De taiga wordt ook wel een boreaal woud genoemd en bestaat voor ongeveer 80% uit naaldbomen zoals dennen, sparren, zilversparren en lariksen en voor een zeer klein percentage uit loofbomen. Het merendeel van de tijd is het koud en vochtig op de taiga en de flora en fauna moet dan ook kunnen overleven onder zeer zware omstandigheden.

Ligging

De gebieden die gezamenlijk de taiga worden genoemd vormen het grootste bioom op aarde en taiga's zijn dan ook in meerdere landen gelegen. Omdat de taiga ook wel de noordelijke boomgrens van de wereld vormt - ten noorden van de taiga is er geen boomgroei mogelijk door het strenge klimaat - is ze gelegen op het noordelijk halfrond in landen als Scandinavië, Canada, Rusland en Mongolië.

Klimaat

Op de taiga heerst het subarctische klimaat wat betekent dat er tussen de 400 en 850 millimeter neerslag per jaar valt, voornamelijk in de vorm van regen, sneeuw of mist. Daarnaast ken het subarctische klimaat extreme temperatuurwisselingen want in de zomermaanden ligt de gemiddelde temperatuur rond 30°C en in de wintermaanden rond de -40°C. Daarnaast duurt de zomer minimaal één en maximaal drie maanden wat betekent dat de winter uitzonderlijk lang is.

Flora & fauna

Welke planten er op de taiga groeien en welke dieren er voorkomen is mede afhankelijk van de exacte ligging, maar over het algemeen genomen is de diversiteit van de flora en fauna op een taiga laag. Maar weinig dieren zijn in staat om op de taiga te overleven en naast vele trekvogels vindt men er dan ook alleen bruine beren, bizons, rendieren en/of lynxen.

Tropisch of subtropisch grasland, savanne of struweel

Tot het begrip grasland worden alle gebieden gerekend waarvan de vegetatie voor het grootste deel uit verschillende soorten gras bestaat. Wanneer de grassen worden aangevuld met enkele soorten kruiden en hier en daar een verdwaalde boom dan wordt het grasland een savanne genoemd. En als het gebied grotendeels uit struiken tussen de één en vijf meter hoogte én grassen bestaat dan wordt dit een struweel genoemd.

Ligging

(Sub) tropische graslanden, savannes en struwelen - verder kortweg (sub)tropisch(e) grasland(en) genoemd - zijn gelegen in de tropen en de meer gematigde gebieden en kan men vinden in landen als Zuid-Afrika, China, Australië, India en Mexico.

Klimaat

Welk klimaat er op een (sub)tropisch grasland heerst is afhankelijk van de ligging van het grasland. Maar over het algemeen genomen geldt voor alle (sub)tropische graslanden op de wereld dat er tussen de 900 en 1.500 millimeter neerslag per jaar valt en dat deze hoeveelheid neerslag niet voldoende is om het grasland te laten uitgroeien tot bos.

Flora & fauna

Met name de wat vochtigere (sub)tropische graslanden die zijn gelegen in de tropen bruisen van het leven en naast de vele kleine dieren zoals insecten, amfibieën en knaagdieren vindt men hier dan ook grote groepen herbivoren. De gazelles en gnoes houden het gras kort en voorkomen - samen met de geringe hoeveelheid neerslag - dat het grasland uitgroeit tot bos. In het kielzog van de herbivoren vinden we ook diverse carnivoren zoals leeuwen, luipaarden en hyena's.

Gematigd grasland, savanne of struweel

Een gematigd grasland, savanne of struweel - verder kortweg gematigd(e) grasland(en) genoemd - is in de basis gelijk aan een (sub)tropisch grasland met als enig verschil dat er op een gematigd grasland minder neerslag valt. Om deze reden groeien op een gematigd grasland geen bomen, met uitzondering van de gebieden die zijn gelegen aan de rand van een stroompje, beek of rivier. Het merendeel van de gematigde graslanden is inmiddels door de mens in cultuur gebracht en in gebruik als landbouwgrond.

Ligging

Gematigde graslanden vindt men overal ter wereld, maar opvallend genoeg heeft het bioom in vrijwel ieder land een andere naam. Zo wordt een gematigd grasland in Noord-Amerika een prairie genoemd, in Zuid-Amerika een pampa, in Rusland een steppe, in Zuid-Afrika een veld en noemt men het gebied in Hongarije een poesta.

Klimaat

Welke klimaat er precies op het een gematigd grasland heerst is afhankelijk van de ligging, maar over het algemeen genomen valt er tussen de 250 en 900 millimeter neerslag per jaar. In combinatie met de veelal warme zomers is deze hoeveelheid neerslag niet voldoende om bomen te laten groeien en de vegetatie bestaat dan ook voornamelijk uit grassen en kruidachtige planten.

Flora & fauna

Toen de gematigde graslanden nog intact waren (nog niet door de mens waren aangetast) was het het leefgebied van grote groepen herbivoren zoals de waterbuffel, de saiga-antilopen en de Aziatische wilde ezel, maar vandaag de dag zijn deze vrijwel geheel uit het gebied verdwenen. De gematigde graslanden worden nu vooral bewoond door insecten, amfibieën, kleine knaagdieren en kleine groepen herbivoren zoals de gnoe.

Overstromend(e) grasland of savanne

Wanneer een gebied op aarde afhankelijk is van het getij om te kunnen overleven, spreken we van een overstromend grasland of een overstromende savanne (verder kortweg overstromend(e) grasland(en) genoemd). Net als op de overige graslanden komen ook op de overstromende graslanden en savannes geen bomen voor en het gebied staat dan ook niet gelijk aan het mangrovebos dat ook van de getijden afhankelijk is om te kunnen overleven.

Ligging

Overstromende graslanden vindt men overal ter wereld en ze zijn dan ook (onder andere) te vinden in Amerika, Paraguay, Tanzania en China. Een goed voorbeeld van een overstromend grasland is de Everglades, gelegen in de Amerikaanse staat Florida.

Klimaat

Voor de gebieden die tot een overstromend grasland worden gerekend is geen eenduidig klimaat aan te geven, maar over het algemeen genomen zijn ze gelegen in die delen van de wereld die een warm klimaat kennen. Vaak is er sprake van een periode met flinke neerslag en een periode dat het relatief droog is en de gemiddelde temperatuur is gelegen tussen de 15°C en 30°C.

Flora & fauna

De diversiteit van de flora & fauna op een overstromend grasland is redelijk groot, al leven er maar weinig grote zoogdieren. Dieren die zich wel goed thuis voelen in de vaak moeras-achtige omstandigheden zijn de wasbeer, buidelrat en otter. Ook zijn deze gebieden zeer geliefd bij diverse soorten waadvogels zoals de blauwe reiger en vindt men hier ook vele amfibieën, reptielen en vissen.

Berggraslanden en bergstruwelen

Berggraslanden en bergstruwelen zijn gelegen op (zeer) grote hoogte en komen dan ook veelal voor in bergachtige gebieden of zijn gelegen op zogenaamde hoogvlaktes. Aangezien het weer op grote hoogte plotseling kan omslaan is het leven in de bergen verraderlijk, iets waar de flora en fauna zich goed op heeft aangepast.

Ligging

Berggraslanden en bergstruwelen zijn gelegen op de continenten Zuid-Amerika, Afrika en Azië en kan men vinden in landen als Chili, Zuid-Afrika, Lesotho en China.

Klimaat

Op de berggraslanden en bergstruwelen heerst vaak het zogenoemde hoogtegebergteklimaat, al wordt dit niet door alle klimatologen erkend als een officieel klimaat. Het hooggebergteklimaat lijkt op het toendraklimaat met als belangrijkste verschil dat de bodem in een hoogtegebergteklimaat niet onderhevig is aan permafrost; het verschijnsel dat de bodem het hele jaar lang bevroren is. Neerslag kan vallen in de vorm van regen, sneeuw of mist en in de zomermaanden ligt de temperatuur tussen de 10°C en 15°C. Berggraslanden en bergstruwelen komen daarnaast ook voor in een gematigd klimaat, denk hierbij bijvoorbeeld aan de Andes in Zuid-Amerika.

Flora & fauna

De diversiteit van de flora en fauna op een berggrasland of bergstruweel is niet erg hoog, maar de soorten die er leven zijn wel in grote mate gespecialiseerd om onder de zware omstandigheden te leven. Men vindt in deze gebieden dan ook diverse insecten zoals vlinders, vogels zoals de rotskruiper en zoogdieren zoals dikhoornschapen. Kenmerkend voor de fauna is dat deze vaak migreert naarmate de winter nadert en dan vaak lagere delen van het gebied opzoekt.

Toendra

De delen van de wereld waar geen bomen, maar enkel grassen, mossen, korstmossen en dwergstruiken, kunnen groeien wordt de toendra genoemd. De toendra is een desolate plek waar het in de zomermaanden vierentwintig uur per dag licht is en in de wintermaanden vierentwintig uur per dag donker.

Ligging

Toendra's komen zowel op het noordelijk als het zuidelijk halfrond voor en zijn veelal gelegen in die delen van de wereld waar het toendraklimaat heerst. Landen waar men toendra kan vinden zijn (onder andere) Chili, Argentinië, Finland, IJsland, Rusland, Canada en Zweden.

Klimaat

Op de toendra heerst het zogenaamde toendraklimaat. Een klimaat dat wordt gekenmerkt door korte zomers en zeer lange winters. Het merendeel van de neerslag die op de toendra valt, valt in de vorm van sneeuw en de bodem op de toendra is onderhevig aan permafrost; het verschijnsel dat de bodem het hele jaar lang is bevroren.

Soorten toendra's

Op basis van hun ligging onderscheidt men drie soorten toendra's, namelijk de arctische, alpine en de bostoendra. Waar de arctische- en bostoendra beide op zeeniveau zijn gelegen is de alpine toendra gelegen in de bergen op zeer grote hoogte. De bostoendra is daarnaast een overgangszone tussen de toendra en de taiga en de enige toendra waar struik- en boomgroei mogelijk is.

Flora & fauna

Afgezien van de bostoendra is de flora en fauna op de toendra weinig divers en de enige grote zoogdieren die hier voorkomen zijn de welbekende rendieren. In de wintermaanden overleven zij door de korstmossen van de boden te schrapen en in de zomermaanden doen ze zich te goed aan de vele verschillende soorten grassen en mossen. Naast de rendieren leven er ook kleine zoogdieren zoals de poolvos en de poolhaas en diverse insecten en vogels weten het gebied met name in de zomermaanden te vinden.

Mediterraan bos, bosland en struweel

Mediterraan bos, bosland en struweel - verder mediterra(a)n(e) bos(sen) genoemd - is over het algemeen genomen weinig groen, schraal begroeid en de bomen en planten die er leven worden niet bijzonder groot. Aangezien er weinig neerslag valt is een mediterraan bos behoorlijk droog en gevoelig voor bosbranden. Meer dan de helft van de mediterrane bossen op aarde is inmiddels door de mens gekapt.

Ligging

Mediterrane bossen komen met name voor in de landen die rond de Middellandse Zee zijn gelegen, maar zijn ook te bezichtigen in Zuid-Afrika, het zuiden en het zuidwesten van Australië, Amerika en Chili.

Klimaat

In de mediterraanse bossen heerst het zogenaamde mediterraan klimaat dat wordt gekenmerkt door warme zomers en milde winters. De gemiddelde hoeveelheid neerslag per jaar is gelegen tussen de 300 en 800 millimeter en valt met name in de wintermaanden. De gemiddelde temperatuur ligt tussen de 15°C en 20°C, maar in de zomermaanden zijn uitschieters van 25°C tot 30°C eerder regel dan uitzondering. Vorst en/of sneeuw komt zelden voor in een mediterraan klimaat.

Flora & fauna

De flora in een mediterraans bos is vrij divers, maar het merendeel van de bloemen en planten zijn eenjarige bloeiers. Ze sterven vaak al af voordat de droge periode begint of sterven in de loop van de warme zomer maanden af. Op het gebied van de fauna is een mediterraan bos alleen nog rijk aan insecten, reptielen en vogels, maar grote zoogdieren zijn door het toedoen van de mens volledig uitgestorven.

Woestijnen en droge struwelen

Tot de woestijnen en droge struwelen worden gebieden gerekend waar grote droogte heerst. De droogte wordt deels veroorzaakt doordat er in het gebied maar zeer weinig neerslag valt en deels doordat de grond niet in staat is het vocht een langere periode vast te houden. Door de droogte is de vegetatie in het gebied dun, veelal laag en bestaat voornamelijk uit verschillende soorten vetplanten.

Ligging

Woestijnen en droge struwelen komen op veel verschillende plaatsen op aarde voor onder andere in de continenten Afrika, Amerika en Azië. Landen waar men woestijnen en droge struwelen kan vinden zijn Zuid-Afrika, Namibië, Madagaskar, Australië, Mexico en Peru.

Klimaat

In de woestijnen en droge struwelen heerst het woestijnklimaat, wat betekend dat de gemiddelde neerslag per jaar minder dan 200 millimeter is en de temperaturen tussen dag en nacht aanzienlijk kunnen verschillen. Waar gedurende de dag de temperatuur varieert tussen de 25°C en 45°C, kan het in de nacht gemakkelijk een paar graden vriezen. Ook de wind is een constante factor in een woestijn of droog struweel aangezien deze op de open vlaktes vrij spel heeft.

Flora & fauna

De diversiteit van de flora en fauna in een woestijn of op een droog struweel is laag, maar toch komen ook hier verschillende soorten zoogdieren voor. De kleine zoogdieren zijn met name 's nachts actief en de grote zoogdieren, zoals de kameel, de gazelle en/of de kangoeroe, leven gedurende de dag. Dieren die ook in dit gebied in grote aantallen voorkomen zijn insecten en reptielen.

Mangrove

Mangroves zijn bossen die bestaan uit bomen welke in zout water leven. Mangroves kunnen alleen ontstaan in rivierdelta's of op plaatsen langs de kust waar de golfslag niet al te heftig is en ze zijn belangrijk bij het voorkomen van kusterosie. De mangrove wordt ook wel de kraamkamer van de zee genoemd omdat vele vissen en vogels hun jongen tussen de wortels van de bomen groot brengen.

Ligging

Mangroves kunnen alleen groeien in kustgebieden of rivierdelta's die zijn gelegen in of net buiten de tropen. Op het noordelijk halfrond vindt men mangrove vanaf de evenaar tot de tweeëndertigste breedtegraad en op het zuidelijk halfrond vanaf de evenaar tot aan de achtendertigste breedtegraad. Mangrove zijn gelegen in Azië, Zuid-Amerika, West-Afrika en Oceanië.

Klimaat

De mangroves stellen weinig eisen aan het klimaat, maar zijn wel zeer kieskeurig ten aanzien van de temperatuur van het zeewater. Aangezien de mangrovebomen goed gedijen in zeewater tussen de 24°C en 27°C kunnen ze alleen groeien in de tropen, subtropen of op plaatsen waar een warme golfstroming is.

Flora & fauna

De mangroves zijn zeer belangrijk voor de biodiversiteit van de flora en fauna en met name de diversiteit van de fauna in het gebied is hoog. Met name het aantal kleine dieren zoals vissen, vogels en amfibieën is zeer hoog maar ook grote zoogdieren zoals de zeekoe komt in de mangrove voor.