Gezondheidsproblemen bij honden: Angsten en fobieën

Net zoals bij mensen worden emoties bij honden chemisch aangestuurd. Emoties zoals angst en fobieën kunnen zich dan ook voordoen bij honden. De aanpak van emotionele problemen bij honden stuit vaak op onzekerheid bij dierenartsen. Medicijnen alleen zijn dan ook onvoldoende bij de behandeling van gedragsproblemen bij honden en moeten aangevuld worden met technieken zoals gehoorzaamheidstraining, desensitisatie en conditionering. Gevoelens van angst zijn ooit ontstaan om de hond voor gevaren te behoeden. De cortex van de hersenen herkent een bedreiging of een stress en communiceert met de rest van de hersenen en het limbische systeem, waarbij een opeenvolging van chemische veranderingen het hele lichaam beïnvloeden. Maar als deze veranderingen te lang duren of te gemakkelijk worden opgeroepen door onjuiste prikkels, is er sprake van een emotioneel probleem. Het voortdurend vrijkomen van chemische stoffen bij stress kan langdurige schade veroorzaken. En als dat oudere honden overkomt, is er een Alzheimerachtig verval van de hersenfuncties.

De rol van de hersenchemie bij honden

De welbespraakte Amerikaanse neuroloog Robert Sapolsky schreef: ‘Mensen met chronische depressie hebben een cortex die meestal droeve dingen fluistert naar de rest van de hersenen.’ Bij mensen en honden vindt dit fluisteren plaats in het limbische systeem van de hersenen, waar denken en lichaam elkaar ontmoeten. Het limbische systeem is een spinnenweb van verbindingen in de hondenhersenen dat instincten en emoties dirigeert door de aanmaak van chemische boodschappers, de neurotransmitters.

Chemische stoffen in de hersenen, zoals serotonine, hebben een grote invloed op stemmingen en lage serotineniveau’s hangen bij mensen samen met depressie. Uit onderzoek bij honden blijkt dat serotonine ook te maken heeft met zelfvertrouwen: honden die hoog in de rangorde staan, hebben hoge niveau’s en laag in de rangorde staande hebben vaak lage. Bij mensen kunnen stemmingsbepalende neurotransmitters bijgestuurd worden door medicijnen en psychotherapie. Bij honden beïnvloeden technieken zoals gehoorzaamheidstraining, desensitisatie, conditionering en oefening allemaal de niveau’s van neurotransmitters, gedragingen en emoties.

Fobieën en angsten bij honden

Een fobie is een irrationele angst voor een voorwerp of situaties. Honden ontwikkelen irrationele angsten, bijvoorbeeld voor dierenartsen, maar ook voor onweer, mannen met hoeden of paraplu’s. Honden kunnen ook angstig worden als hun eigenaar bijvoorbeeld de kamer verlaat.

Fobieën en angsten leiden tot paniekaanvallen, waarbij honden hyperventileren en de spieren worden gespannen. Ze kunnen leiden tot dwangmatig gedrag, waarbij de hond ritueel bepaalde handelingen verricht, zoals ijsberen. De onmogelijkheid om zich te ontspannen en te slapen is een extreme vorm van deze angst bij honden. Depressie kan zich uiten in verminderde of, zelden, versterkte eetlust, kleven, ‘afstandelijk’gedrag, irriteerbaarheid en lusteloosheid.

Diagnose en behandeling van gedragsproblemen bij honden

Fobieën, angsten, depressies en rouw werden tot voor kort niet als onderdeel van het diergeneeskundige bereik gezien en veel dierenartsen voelen zich onzeker bij het zo bezien van honden. Als u denkt dat uw hond een psychologisch probleem heeft, vraag dan raad aan een dierenarts met specialisatie in dierengedrag. Gedragsproblemen vragen vaak een combinatie van medicijnen en therapie. Kalmeringsmiddelen zoals acepromazine kunnen angstige honden kalmeren. Angst-onderdrukkende medicijnen zoals diazepam kunnen voor tijdelijke angst worden voorgeschreven, zoals bij reisangst. Steeds vaker behandelen dierenartsen emotionele afwijkingen van honden met een combinatie van verrijking van de leefomgeving, desensitisatie of contraconditionering en nieuwe stemmingsveranderende drugs zoals clomipramine en amitriptyline, die ook op de neurotransmitters in de hersenen inwerken.

Leeftijdsgebonden gedragsproblemen bij honden

De term ‘cognitieve disfunctie’ (CD) wordt vaak gebruikt om gedragsverval in samenhang met de oudere leeftijd van de hond te beschrijven. De term ‘seniele dementie’ wordt in dat verband ook gebruikt. De hond vertoont vaak dezelfde verschijnselen die dementerende mensen vertonen - ze staan bijvoorbeeld aan de verkeerde kant van de deur als ze naar buiten willen. Sommige honden blaffen verdwaasd, andere lijken verdwaald. Sommige verschijnselen van ouder worden zijn onomkeerbaar, maar andere kunnen worden uitgesteld met het juiste gebruik van medicijnen. Selegeline, gebruikt voor het vertragen van de ontwikkeling van de ziekte van Parkinson, is goedgekeurd voor gebruik bij honden. Alle oudere honden hebben profijt van intensieve dagelijkse geestelijke stimulatie.