Zuidpoolgebied - smeltende ijskap en overbeviste wateren

Er zijn zorgen om het zuidpoolgebied. Op verschillende fronten gaat het niet goed met het zuidelijkste puntje en meteen ook het koudste continent van de aarde. Er dreigt overbevissing en de ijsplaten smelten vooral aan de onderkant af. Het grootste deel van al het ijs op de wereld ligt op de Zuidpool. Als die ijskap gaat smelten is de wereld nog niet jarig. Wetenschappers en milieuorganisaties blijven Antarctica in de gaten houden, onderzoeken en strijd voor behoud, maar de schaal lijkt glijdend.

Zuidpoolgebied

Het zuidpoolgebied is aan het smelten: de ijskappen langs de kust verliezen ijs. Het is relatief warm zeewater dat de ijskappen van onderaf doet wegsmelten. Het smelten gaat het snelst aan de kust van West-Antarctica, de ijsplaten worden langzaamaan dunner. Ook die van oostelijk en zuidelijk Antarctica hebben daar last van. Het Noordpool zomerijs smelt ook in rap tempo. Dat het aan de Zuidpool ook hommeles is, was minder bekend. Onderzoek heeft nu bevestigd dat het de laatste jaren goed mis is met het ijs.

Oceaanstromen

De oceaanstromen nemen warmer water mee naar de zuidpoolgebied waardoor de drijvende ijsplaten aan de onderkant afsmelten. Met lasermetingen is de dikte van ijsplaten gemeten. De uitkomsten van het onderzoek zijn complex. Hier en daar worden ijsplaten dikker. Dat komt door ijsaanvoer via gletsjers of door sneeuwval. De meeste meetpunten laten echter een dunnere ijslaag zien. Meetbaar dunner zijn de ijsplaten aan de westkant en oostkant van de Zuidpool. Meestal vindt ijsverlies plaats door afbreken van stukken ijs. De laatste jaren is de smeltaanval van onderaf de grootste oorzaak van ijsverlies. Per jaar verdwijnt er door smelten ongeveer 1325 miljard ton Zuidpoolijs. De afgebroken stukken ijs wegen jaarlijks ongeveer 1089 miljard ton.

Grotere rol

Het zeewater wordt wereldwijd warmer, waardoor de onderzoekers verwachten dat er in de toekomst meer ijs van de onderkant van de platen zal smelten. De opwarming van het zeewater verlegt ook de oceaanstromen, waardoor er naar verwachting een warmere stroom in de richting van de Zuidpool gaat dat de smelt zal versterken. Een bijkomend probleem bij smelten van het kust is dat het landijs dan af kan glijden naar de zee en ook gaat smelten. Als dat gebeurt is er een wereldwijde stijging van de zeespiegel van enkele meters.

Antarctica en de ijskap

Het Zuidpoolgebied, Antarctica, is het koudste continent op aarde. De oppervlakte van het gebied 14 miljoen km². De laagste temperatuur die er ooit werd gemeten is -89,2° C. De ijskap die op het land ligt is kilometers dik, bijna 5 kilometer. Er is 4800 meter dikte gemeten. Het is daarmee ook het continent met het merendeel van al het ijs op de wereld.

Op het land van Antarctica leeft niet zoveel. Men ontdekte ooit enkele mossoorten en een paar plantjes. Dat is in de zee rondom het gebied wel anders. Dat is rijk aan leven. Op het continent staan maar liefst zeventig poolstations waar onderzoekers uit dertig verschillende landen hun werk doen. Er wonen in totaal duizend mensen op het continent in de winter en in de zomer zijn dat er vierduizend.

Krill

De Arctische wateren zijn rijk aan leven, maar ook rijk aan vissersboten. Er wordt voornamelijk op krill gevist, het voedsel van ondermeer de blauwe vinvis. De krill wordt verwerkt tot plakken, die worden verwerkt in veevoer.
Verder wordt er gevist op:

• Antarctische diepzeeheek;
• ijsvis;
• Antarctische ijskabeljauw.

Overbevissing in Arctische wateren

Er wordt zoveel gevist in de Antarctische wateren dat er van overbevissing sprake is. Er dreigt zelfs voedseltekort voor de pinguïns, walvissen en zeehonden. In plaats van minder wordt er steeds meer gevist in die rijke wateren.

Zeereservaat

Bij het continent ligt een zeereservaat bij de Zuidelijke Orkney-eilanden. De Verenigde Staten, Australië en Groot-Brittannië willen meer zeereservaten, maar overleg daarover loopt steeds op niets uit. De Russen zijn bijvoorbeeld bang voor vangstbeperking en blokkeren dan weer de voorstellen.

AOA en massa-balans

Milieuorganisaties hebben de handen ineen geslagen en een alliantie gevormd, de AOA, Antarctic Ocean Alliance. Gezamenlijk strijden ze voor bescherming van het Antarctische gebied.

Lees verder

• Permafrost - het altijd bevroren poolgebied ontdooit
• The Natural Step - verduurzaming van de wereld
• Zuidelijke Orkneyeilanden
• Duurzame Waddeneilanden