Geslacht bij koi bepalen

Vaak willen mensen bij aankoop van een koi een vrouwtje hebben. Vrouwtjes zijn gekenmerkt om langer mooi te blijven, groter te groeien en daarnaast forser zijn van bouw. Verder zijn vrouwtjes over het algemeen veel tammer als mannelijke koi en zwemmen ze veel rustiger door de vijver. Het verschil tussen de twee is lastig te herkennen. Veel mensen kijken puur naar de bouw of de borstvinnen van een koi, wat echter zeker geen goede indicaties zijn voor een vrouwtje of mannetje. Ronde borstvinnen bijvoorbeeld wordt gezien als vrouwelijk, echter is dit geen goede indicatie. Ditzelfde geldt voor mannelijke koi en scherp gehoekte of spitsige borstvinnen.

Grote interesse naar vrouwelijke koi

Vrouwelijke koi zijn gewild onder hobbyisten, wat niet zonder reden is. Vrouwelijke koi beschikken over meer potentie dan mannelijke exemplaren om groter uit te groeien. Voor mannelijke exemplaren is 70 cm al groot, terwijl het gemiddelde vrouwtje met gemak 10 cm langer groeit. Mannelijke koi ogen daarnaast slank, vrouwen hebben een voller lichaam wat een krachtigere uitstraling geeft. Laatstgenoemde zorgt ervoor dat vrouwelijke koi veel vaker de grote prijzen winnen op shows, body (lichaamspostuur) dingt namelijk voor een groot gedeelte mee in de grotere klassen koi.

Niet voor niets zijn vrouwelijke koi veel duurder dan mannelijke koi. Prijzen voor vrouwen (messe in koi termen) lopen al snel op tot meer dan het dubbele als mannen (osse in koi termen). Het is vrij lastig om goed geprijsde vrouwelijke koi aan te kopen. De meeste aangeboden koi bij koi dealers in de lengte van 25 tot 40 cm zijn nisai (tweejarige koi) welke haast allen mannelijk zijn in de prijscategorie honderd tot driehonderd euro.

Bredere bouw van vrouwelijke koi

Niet zonder reden zijn vrouwelijke koi breder gebouwd en vaak wat groter als mannelijke koi. Een vrouwtje kan meer dan 100.000 eitjes in haar lichaam dragen, die tot wel 1 mm groot kunnen worden. Er dient dus voldoende ruimte aanwezig te zijn om deze grote hoeveelheid kuit kwijt te kunnen.

Herkenningspunten vrouwelijke en mannelijke koi

Er zijn diverse indicatoren waaraan vrouwelijke ofwel mannelijk koi herkend kunnen worden. Het is en zal altijd een lastig punt blijven om vrouwelijke van mannelijke koi te onderscheiden. Het is raadzaam naar meerdere indicatoren te kijken, alvorens een conclusie te trekken.

Mannelijke koi zijn geslachtsrijp vanaf een leeftijd van ongeveer 2 tot 2,5 jaar. Vrouwelijke exemplaren wat later, meestal na 3 jaar. Voor eenjarige koi, ook wel tosai genoemd, is het voor de meeste personen niet mogelijk om te seksen. Zelfs voor de kwekers in Japan is dit een lastige opgave, waarvoor vaak geen 100% garantie gegeven kan worden. Houdt dit in de gaten bij het aankopen van een koi, de meeste dealers kunnen haast niet vaststellen bij eenjarige vissen of het om mannetjes of vrouwtjes gaat.

Overzicht herkenningspunten

• Kieuwplaten en oyabone (eerste en dikste vinstraal van borstvin)
• De anus van een koi
• Gedrag in paaiperiode
• Kleurintensiteit en finishing van patroon en kleur

Kieuwplaten en oyabone

Misschien wel de betrouwbaarste indicator voor het geslacht zijn de kieuwplaten en de eerste vinstraal van de borstvin, de oyabone. Mannelijke koi hebben fijne bultjes op de kieuwen welke aanvoelen als zijnde schuurpapier, ook de oyabone beschikt vaak over deze zeer fijne bultjes en onregelmatigheden. In de paaiperiode, wanneer het water opwarmt in het voorjaar naar temperaturen boven de 18 graden, zijn deze fijne bultjes beter waar te nemen. Bij vrouwelijke koi daarentegen zijn zowel de kieuwen als de borstvin volledig glad en voelen deze zacht aan.

De anus van koi

Een andere zeer betrouwbare indicator is de anus. Vrouwtjes beschikken over een uitstulpende anus waarin zich weefsel bevindt en welke zeer zacht aanvoelt. Bij mannelijke koi ziet de anus er ongeveer hetzelfde uit, echter stulpt deze minder uit en is er een dwars streepje waar te nemen in de anus. Ook is er bij mannelijke koi geen zacht weefsel aan te treffen.

Gedrag tijdens paaiperiode

Tijdens de paaiperiode, wanneer de watertemperaturen boven de 18 graden komen in het voorjaar, kan er herkend worden of er koi zijn welke andere koi achtervolgen. De achtervolgende vissen zijn de mannetjes, welke als het waren jagen op de vrouwtjes. Vaak is waar te nemen dat de mannetjes met de neus tegen het vrouwtje aanduwen. Het kan zomaar zijn dat meerdere mannetjes gelijktijdig een vrouwtje achterna zwemmen. Daarnaast is in deze periode gemakkelijk te herkennen wanneer de koi geslachtsrijp zijn. Het vrouwtje heeft een opgezwollen buik die overduidelijk laat zien dat ze kuit bij zich draagt.

Kleurintensiteit en finishing van kleuren en patroon

Een lastigere methode, maar echter wel betrouwbaar wanneer goed uitgevoerd, is het beoordelen op basis van de kleurintensiteit. Op jonge leeftijd (0-2 jaar) kan deze methode toegepast worden, wanneer de koi afstammelingen zijn van eenzelfde ouderpaar. Mannelijke koi hebben op jongere leeftijd al een hardere kleur rood, het rood lijkt dieper en is intenser van kleur. Vrouwtjes daarentegen zijn wat doffer van kleur. Vaak meer richting een fluweelzachte oranje kleur. Dit heeft ermee te maken doordat de kleuren van mannelijk koi zich sneller ontwikkelen en hierdoor eerder “gefinished” zijn. Bij vrouwtjes duurt het veel langer voordat de kleuren op haar top. Alhoewel het voor vrouwelijke koi langer duurt voordat de kleuren goed ontwikkeld zijn, blijven deze koi vervolgens wel langer mooi.

Herkennen blijft een moeilijke opgave

Zoals reeds naar voren is gekomen, is het seksen van koi geen makkelijke opgave. De betrouwbaarheid is daarnaast niet altijd volledig, waardoor dit het lastig maakt bij een aankoop wanneer je speciaal opzoek bent naar een vrouwelijke koi. Kijk niet naar slechts één indicator, maar zorg ervoor dat er meerdere aanwijzingen aangetoond kunnen worden, pas dan vergroot je de mate van zekerheid.