Vissoorten: De beekprik

Deze slangachtige soort, die veel weg heeft van een paling of de rivierprik komt vrij weinig voor in onze Nederlandse wateren. Het leven van een beekprik bestaat voornamelijk uit het larven stadium. Tijdens dit stadium is de larve bezig om voedsel te zoeken in voornamelijk de slibbodem van riviertjes en beekjes. Wanneer het exemplaar volwassen wordt heeft deze nog maar 6 maanden te leven. Tijdens deze 6 maanden start de beekprik zijn missie om zich voor te planten.

• Wetenschappelijke naam: Lampetra planeri
• Nederlandse naam: Beekprik
• Familie: Petromyzontidae (prikken)

De beekprik

De beekprik is een redelijk zeldzame soort in de Nederlandse wateren. Het dier is alleen terug te vinden in een aantal beken in vooral Limburg en Oost Noord-Brabant. De soort lijkt enigszins op een rivierprik of een paling.

Kenmerken

De beekprik bereikt in totaal ongeveer een lengte van 12 tot 16 cm. Het lichaam van een beekprik is slank, cilindrisch en langgerekt. Wat dit betreft heeft de beekprik veel weg van de rivierprik of een paling. De beekprik heeft een zuigbek met een raspschrijf die in bezit is van een aantal zeer kleine tandjes. De kop van de beekprik heeft aan beide zijden zeven kieuwopeningen. De rugvinnen zijn langgerekt over het lichaam en zijn bijna aaneengegroeid.

Tijdens het larve stadium is de beekprik bruingrijs tot lichtroze van kleur. Volwassene exemplaren krijgen een zilverachtige glans. De larven leven ingegraven in het slib. De larven leven voornamelijk op dezelfde plek en zullen deze zelden verlaten.

Overige kenmerken

• Maximale lengte: 17,5 cm
• Maximale leeftijd: 6 à 7 jaar

Voedsel

De larven van beekprikken zitten ingegraven op plekken waar veel slib aanwezig is. Het slib is hier rijk aan organische stoffen zoals in binnenbochten van meanders. De larven filteren uit het slib hun voedsel. De deeltjes die gefilterd worden uit het voedselrijke slib zijn deeltjes die kleiner zijn dan 0,3mm grootte. Buiten de organische stoffen uit het slib eten de beekprikken ook dierlijke en een- en meercellige organismen zoals raderdiertjes. De raderdiertjes komen voornamelijk voor in rottend plantenmateriaal. Verder eten de beekprikken ook algen.

Verspreiding en leefgebied

De beekprikken zijn terug te vinden in matig tot snelstromende wateren zoals rivieren of beken. De beekprik komt voornamelijk voor in landen rond de Noordzee en Oostzee (waaronder ook West Frankrijk en de Britse eilanden). In Nederland is het een vrije zeldzame soort en komt alleen in een aantal beken voor in vooral Limburg en Oost Noord-Brabant.

Voor de beekprikken moet het water zeer zuurstofrijk zijn en is het van belang dat er slib aanwezig is. In het aanwezige slib graven de beekprikken in larve stadium zich in.

Voortplanting

Wanneer de larven van de beekprik volwassen worden hebben ze een leeftijd van ongeveer 6 jaar. Er vindt op dat moment een gedaanteverwisseling plaats. Wanneer de beekprik volwassen is geworden neemt deze geen voedsel meer op. De beekprik heeft vanaf dit moment nog ongeveer 6 maanden te leven met het doel om zich voort te planten. De gedaantewisseling vindt plaats wanneer de larven een lengte hebben van ongeveer 12 tot 17,5 cm lengte.

De volwassen beekprikken die paai rijp zijn zwemmen tegen de stroming in naar de paaiplaatsen. De paaiplaatsen van de beekprikken liggen namelijk stroomopwaarts in de sneller stromende delen van de wateren waar ze zich in bevinden. De delen van het water zijn hier met circa 30 cm diepte zeer ondiep.

Voor de paaiplaats is het van belang dat de bodem bestaat uit grind of kiezelsteentjes. In deze bodem maken de beekprikken paaiholletjes of gangetjes. De beekprikken verplaatsen de kleine kiezelsteentjes en grinddeeltjes met de aanwezige zuigmond. Nadat ze een paaiplaats gemaakt hebben wordt deze schoongemaakt en zetten de vrouwelijke exemplaren de eitjes af in de holletjes of gangetjes. Hierna worden de eitjes direct bevrucht door de mannelijke exemplaren. Het komt geregeld voor dat meerdere vrouwelijke en mannelijke exemplaren gebruik maken van één paaigangetje of holletje. Nadat de eitjes afgezet en bevrucht zijn worden deze bedekt met zand en kleine steentjes.

Nadat de eitjes zijn afgezet en bevrucht sterven de volwassen beekprikken. De eitjes van de beekprikken komen na ongeveer twee weken uit. De larven die uit de eitjes komen laten zich mee stromen met het water naar de meer stroomafwaarts gelegen plaatsen waar voedselrijk slib aanwezig is.

De paai vindt plaats tussen het einde van de winter gedurende tot mei. De watertemperatuur moet minimaal 9 graden Celsius zijn. De paai vindt meestal overdag plaats tijdens een zonnige dag.