Naaldenkervel ofte Scandix

Er is zomaar Naaldenkervel komen groeien langs de oude muur van ons Franse huis. Zo maar, is misschien wat overdreven in elk geval niet bewust gezaaid maar het zaad kan mogelijk wel via mijn haar, baard of broek hier terecht gekomen zijn. Het is een van de vele zeldzaam geworden akkeronkruiden, niet zo populair of sympathiek alsl korenbloem of klaproos, want veel minder opvallend bloeiend met zijn vuilwitte schermpjes. Volgens Dodoens zijn beschrijving 'Die bloemkens sijn wit ende wassen in cleyne croonkens/ naer die welcke lanck saet volght eender cleynder pack naelde seer ghelijckende'. Zaden als naalden dus en blad als kervel en daar komt natuurlijk ook zijn naam vandaan.

Namen van Naaldenkervel

Hoe onopvallend het plantje ook is, toch heeft hij een rits namen die tot de verbeelding spreken. Om te beginnen de Latijnse naam Scandix pecten veneris, betekent kam van Venus zoals het Duitse Venuskamm, de Engelse Shepherd's-needle en natuurlijk de Franse: Scandix peigne de Vénus.

Namen in oude kruidenboeken:
Come Chervil, (Turner 1548). Ponkenell, (Banckes, 1525). Adam’s needle, (Sam. N’thum, Berwick). Beggar’s needle.. (Som, Shrop. Midlands). Clock needle, (Bucks). Crake needle, (Yks, N. Eng) Crow’s needle. (Sam, Lincs, I o W, Bucks, N’thant).
Dus ook bijna overal verwijzend naar de lange scherpe zaden die er als naalden uitzien.

Akkeronkruiden

Vreemd is het gegaan met onze akkeronkruiden. Vroeger vormden ze een bedreiging voor de landbouw en moesten ze bestreden worden, nu zijn ze bijna verdwenen en moeten ze beschermd worden. Zo worden er wetten uitgevaardigd ter bescherming van deze planten. In de Factsheet Naaldenkervel klinkt dat zo 'Sommige planten en dieren kunnen in ons land alleen overleven als we onze uiterste best daarvoor doen, door zoveel mogelijk maatregelen te treffen om de soort te behouden. Daarvoor zijn soortbeschermingsplannen opgesteld. Hierin staat wat er nodig is om de soort in Nederland te laten voortbestaan.

Naaldenkervel is een soort van wintergraanakkers op kalkrijke grond. Ze hoort thuis op zandige zee en rivierklei, kalkrijk zand, löss en krijt. In het gezelschap van Naaldenkervel stonden een groot aantal andere akkerplanten, waarvan er vele ondertussen ook sterk bedreigd zijn. Voorbeelden hiervan zijn Ruw parelzaad, Groot spiegelklokje en Kleine wolfsmelk.

Geschiedenis van Naaldenkervel

Zelfs een onooglijk plantje als Naaldenkervel heeft al enige geschiedenis achter zich. De Griekse schrijver Aristophanes 444 voor Christus ' taunted Euriphides with by saying that his mother was not a seller of good herbs, but only of Scandix'. Het werd dus blijkbaar als minderwaardig beschouwd net als de moeder van Euriphides.

Dodoens in zijn Cruydt-Boeck zegt dat het 'verdrogende en verwarmende in de 2de graad is en ook scherp en bitter op de tong. ...voor een moeskruid in spijzen gebruikt. Dit selve cruyt ghesoden ende ghedroncken opent die verstoptheden van der levere nieren ende blase/ ende es den selven inwendighen leden seer goet. Dus 'voor alle anderen inwendige delen'. Dat is dan wel heel veel. Met boter, wijn en enige peterseliebladeren, een weinig in de pan gebraden... het lijkt wel een gerecht alleen adviseert Abraham Munting in 1696 het niet om op te eten, maar om het uitwendig als compres op het 'gemagt der kinderen' te leggen, om het water te lossen. Dus als diureticum.

En veel dichter bij ons, werden bij verschillende eetbare wilde planten waaronder Naaldekervel anti-inflammatoire werkingen gevonden. De conclusie van het onderzoek klinkt dan zo 'All seven plantextracts , waaronder Scandix, decreased cytokine or LPS-stimulated iNOS mRNA levels in both cell types'.

Voor een onooglijk en zeldzaam akkeronkruidje is dat niet mis en kunnen we mogelijk nog meer wonderen verwachten.