Biosfeerreservaten: belangrijk voor mens en natuur

Veel mensen kennen het woord biosfeerreservaat niet. Het is ook een onbekende term. Toch zijn er al zat van deze reservaten op de wereld. Maar wat is het dan? En wat heeft het te betekenen voor mens en milieu? Dit artikel geeft het antwoord op deze en andere vragen. Ook wordt hierin duidelijk gemaakt dat biosfeerreservaten belangrijk zijn voor het natuurbehoud.

Het ontstaan

Biosfeerreservaten bestaan sinds 1968 met dank aan de Unesco, de organisatie voor onderwijs, natuur en wetenschap van de Verenigde Naties. Zij hebben het MAB-project opgezet. Dit staat voor Man and Biosphere; oftewel mens en biosfeer. De onderzoekers van de Unesco hebben wereldwijd biogeografische gebieden aangewezen en in elk van deze gebieden één of meer delen aangewezen die in aanmerking kwamen om biosfeerreservaat te worden. Inmiddels zijn er meer dan 300 biosfeerreservaten opgericht en waarschijnlijk komen er nog veel meer bij.

De voorwaarden

Om in aanmerking te komen voor de titel biosfeerreservaat moet een gebied aan een twee belangrijke voorwaardes voldoen. De belangrijkste is uiteraard dat er waardevolle planten en dieren aanwezig zijn en dat de leefomgeving van deze planten en dieren uniek is.
Een tweede voorwaarde is dat er in deze gebieden ruimte is voor milieu vriendelijke landbouw, tuinbouw, visserij en jacht en toerisme. Maar dat wel allemaal op een traditionele manier. Ook mogen er mensen wonen in deze gebieden, maar alleen in bepaalde delen.

Het verschil met andere natuurreservaten

Het belangrijkste verschil met 'gewone' natuurreservaten is dat er in een biosfeerreservaat dus ruimte is voor de bovengenoemde landbouw, tuinbouw, jacht en visserij. Die laatste twee gaan overigens niet op in alle biosfeerreservaten en vaak alleen in bepaalde seizoenen. De grenzen tussen natuurgebied en de bewoonde wereld zijn in een biosfeerreservaat minder streng dan in andere natuurreservaten: daar mag men namelijk over het algemeen niet wonen en agrarisch werk verrichten. Laat staan jagen en vissen!

De indeling van een biosfeerreservaat

Een biosfeerreservaat bestaat uit één volledig beschermde en afgeschermde kernzone. Hier mag niemand komen en is landbouw, jagen, toerisme en leven verboden. In zo'n kernzone gelden eigenlijk dus dezelfde regels als in ieder ander natuurreservaat. Door deze kernzone wordt er in ieder geval voor gezorgt dat de planten en dieren die in deze regio voorkomen altijd een leefgebied hebben en voor de toekomst behouden blijven en dus niet kunnen uitsterven.
Om de kernzone heen liggen bufferzones. In deze bufferzones is dus ruimte voor milieuvriendelijke en traditionele landbouw. Ook mogen hier op kleine schaal mensen wonen. Denk hierbij dus aan de boeren die op milieuvriendelijke wijze groentes en fruit verbouwen. De belangrijkste voorwaarde is dat het maar milieuvriendelijk is.
In deze gebieden mogen ook toeristen komen. Vaak zijn dit hele interessante gebieden voor toeristen. Op deze manier kunnen zij toch wereldwijd de natuur in trekken en een gebied leren kennen.

Wetenschap en educatie

De ruim 300 biosfeerreservaten over de hele worden allemaal regelmatig onderzocht. Voor wetenschappers is het heel interessant om te zien wat alle kleinschalige en milieuvriendelijke activiteiten in deze gebieden voor een invloed hebben op de beschermde delen. Ook wordt er uiteraard onderzoek gedaan naar het leven van planten en dieren in deze gebieden. Alle informatie die zij winnen wordt weer gebruikt in andere en nieuwe biosfeerreservaten.
Deze informatie wordt ook gebruikt voor educatie. Het is belangrijk om de omwonenden en andere inwoners van de desbetreffende landen en gebieden te attenderen op het nut van natuurbehoud. Vooral in de armere delen van de wereld is dat nog wel eens een probleem; hier willen de mensen overleven ondanks dat dat ten koste gaat van het milieu. Ook leren de inwoners met alle informatie van de wetenschappers wat voor een impact hun landbouw en leven heeft op de beschermde delen zodat zij hier hopelijk wat mee doen. Vooral de jeugd heeft veel baat bij deze informatie; zij kunnen veel veranderen en veel betekenen voor het milieu.

De problemen

Het klinkt natuurlijk ontzettend mooi: reservaten waarin ruimte is voor zowel de mens als de natuur. Toch is het minder eenvoudig dan het lijkt. Juist in de biosfeerreservaten komen erg veel problemen voor.
Eén van de grootste problemen is dat de grens tussen de bufferzones en de kernzone vaak niet erg duidelijk is. Hierdoor betreden mensen toch de beschermde gebieden en wordt daar gewoon gejaagt, gekapt en landbouw bedreven. Een ander probleem is dat er niet zoveel controle is als in natuurreservaten. In natuurreservaten wordt dagelijks gecontroleerd op mensen die daar niets te zoeken hebben. Dit is in de kernzones van biosfeerreservaten vaak niet het geval.
Ook is er veel onbegrip bij de lokale bevolking en vaak houden deze geen rekening met de kernzones. Zeker in de armere delen van de wereld zien de mensen meer de nadelen dan de voordelen van zo'n gebied in. Zij willen leven en eten en houden dus geen rekening met de kernzones.
En dan zijn er natuurlijk ook de stropers en de mensen die illegaal bomen kappen. Dit probleem geldt natuurlijk voor ieder natuurreservaat in de wereld maar toch lijkt het vaker voor te komen in biosfeerreservaten. Waarschijnlijk door het gebrek aan controle. Het is te hopen dat er in de toekomst meer wordt gecontroleerd in de kernzones zodat deze problemen snel opgelost kunnen worden en de biosfeerreservaten behouden blijven voor de toekomst.