Een herborist aan zee: het duin van de mens

Nog altijd op wandel aan zee. Van het strand zijn we ondertussen wat verder doorgedrongen in de duinen. Op plaatsen waar veel verstoring is, van het wandelen bijvoorbeeld, groeien heel andere planten dan dicht bij zee. Sterkere mindere zeldzame soorten maar die voor een herborist en voor sprinkhanen en krekels wel interessant zijn. Je kunt hier ossetong vinden met zijn oogverblindende blauwe kleur. Dit deel van het duin waar de mens een directe invloed op uitoefent, wordt ook begroeid door tweejarige planten, zoals Teunisbloem, Koningskaars en Slangekruid. Ze hebben graag dat de grond wat verstoord word, waardoor er open plekken ontstaan, waar hun zaad makkelijk kan ontkiemen. Zo hebben ze ook veel plaats om hun bladroset te ontwikkelen.

Avondskoekoeksbloem - Silene latifolia

Anjerfamilie. Frans: Compagnon blanc, Duits: Weisse Nachtnelke (Weide Lichtnelke), Engels: White Campion. Bloei: van mei tot oktober

De plant is afkomstig van Zuid-West-Azië, en kwam via het Middellands Zeegebied tot in onze contreien. Zijn Nederlandse naam maakt allusie op de "koekoekspuug". Deze schuimende massa kan je zien op de plant op het moment dat de koekoek terug in het land is. De koekoek heeft echter niets te maken met deze vloeistof. In deze vloeistof zit een larve van een kever geborgen. De bloemen wasemen een gesuikerd parfum uit bij valavond en worden dikwijls bezocht door nachtvlinders.Van de gedroogde en lege zaaddoosjes kan je een fluitje maken. Je blaast erop net zoals je een panfluit bespeelt.

Grote zandkool of Wilde rucola - Diplotaxis tenuifolia

Kruisbloemenfamilie. Frans: Roquette jaune, Duits: Schmalblattriger Doppelsame, Engels: Perennial Watl-rocket, Bloei: van juni tot oktober

De plant kan bijna overal gedijen en komt voor van de Middellandse Zee tot bijna aan de poolcirkel. Zijn bloemen verspreiden een aangename geur. Als je zijn bladeren kneust tussen je vingers, dan ruik je de scherpe geur van mosterd. In de keuken wordt het fijn gesnipperd in sla of toegevoegd aan een vissausje. De gekweekte vorm kan je kopen onder de naam Rucola(sla).

Grote teunisbloem - Oenothera erythrosepala

Teunisbloemfamilie. Frans: Onagre a sépales striés de rouge, Duits: Grosse Nachtkerze (Rotkelchige Nachtkerze), Engels: Evening Primrose

Ingevoerd vanuit het Amerikaanse Virginia in de 18e eeuw, als sierplant, vinden we ze in de binnenduinen waar er beheerswerken worden uitgevoerd. Een teunisbloem zal je zelden alleen vinden. Zijn zaadjes zijn zo zwaar dat ze niet meegevoerd worden door de wind en niet ver van de moederplant vallen. De bloemen openen bij valavond (in het Engels "Evening Primrose"). Het ontluiken van de bloemen gebeurt in enkele minuten: het loont echt de moeite om het te bekijken! De gele kleur, licht fluorescerend met een heerlijke geur trekt nachtvlinders aan. Elke bloem verwelkt na ongeveer 24 uur.
Sinds 1982, worden ze gecultiveerd voor hun zaden die rijk zijn aan linoleenzuren. Het olie-extract is rijk aan vetzuren die nodig zijn voor onze gezondheid, ze helpen bij premenstruele ongemakken, de behandeling van hyperactiviteit bij kinderen en allerhande huidproblemen. Zijn wortel gemengd met wijn is eetbaar en zou de mens gelukkig maken.

Geel walstro - Galium verum

Walstrofamilie. Frans: Gaillet jaune, Duits: Echtes Labkraut, Engels: Lady's Bedstraw. Bloeit van mei tot september

Geel walstro houdt van droge graslanden en wandelpaden. De zichtbare delen kan je vergelijken met het topje van een ijsberg. Eigenlijk vertegenwoordigt het bovengrondse deel slechts 10% van de plant. De rest is een uitgebreid, ondergronds wortelstelsel van geel-oranje wortels. Zijn bladeren hebben een bladnerf en zijn meestal gegroepeerd per acht rond eenzelfde punt op de stengel. De gele, kleine bloemen verschijnen bij honderden en vormen een pluimachtige tros en ruiken naar de lekkerste honing. Het is een stremmingsmiddel dat gebruikt wordt bij kaasbereiding. Het middel geeft aan Chesterkaas zijn mooie kleur en ongeëvenaarde smaak. De wetenschappelijke naam komt van het Grieks 'gala'=melk; verum wil zeggen dat deze soort het 'ware' stremselkruid.is. Er kunnen twee verfstoffen uit de plant gehaald worden: rood uit de wortels en geeloranje uit de bloempjes.

Vogelwikke - Vicia sativa ssp nigra

Vlinderbloemenfamilie F: Vesce noire, D: Schmalblattrige Wicke, E: Common Vetch, Bloei: van mei tot juli
Met zijn stengels klimt hij op andere planten, om een plaatsje te bemachtigen in het grasland. Deze honingplant vind je in heel Europa. In zonnige perioden, produceren de meeldraden een nectar waar de mieren op verlekkerd zijn. Als ondersoort van de gecultiveerde wikke, onderscheidt ze zich door haar donkerbruine of zwarte vruchten.

Walstrobremraap - Orobanche caryophylacea

Bremraapfamilie. Frans: Orobanche du gaillet, Duits: Labkraut-Sommerwurz, Engels: Clove Scented Broomrape. Bloei: van mei tot juli

Deze plant steunt op een forse stengel. Zijn kleur varieert van honing-geel tot wijnrood. Hij verspreidt een sterke anjergeur. De bladeren zijn vervangen door schubben. Planten hebben bladgroenkorrels waarmee ze een deel van hun voedsel zelf maken. Sommige planten hebben dit niet. Walstrobremraap is er zo eentje, hij lost dit gebrek aan voedselaanmaak op door te groeien op de wortels van Geel walstro. In een eerste ondergrondse fase kiemt het zaad, zet zich vast op de wortels van zijn gastheer en dringt diep door in de vezels. Het ontwikkelt een "zuigsnuit" die het toelaat om de voedingsstoffen op te nemen die nodig zijn voor de groei. In China wordt Walstrobremraap beschouwd als een luststopwekkend middel, maar die lijken er in overvloed in de natuur voor te komen. De wens is de vader van de gedachte.

Een allegaartje van boeiende planten die onze duinen bevolken en waar zowel mensen als dieren gebruik van maken.