Alles wat je moet weten over de Delfstof zand

Wat is zand nou precies? en hoe ontstaat zand? Wat voor dingen kan je met zand doen in plaats er alleen maar van te kunnen genieten op het strand? Alles wat je moet weten over zand ga ik jullie nu vertellen.

Hoe is zand ontstaan en andere algemene dingen over zand?

Zand is ontstaan en ontstaat nog steeds door verwering van gesteente, organische bestanddelen (schelpen, koraal) en van mineralen. (verwering is afbraak van gesteente door wind, water en lucht) ook worden het gesteente nog kleiner en ronder gemaakt door erosie. Doordat ze tegen anderen gesteente worden getransporteerd worden de stukken gesteente steeds kleiner. Het hardste overblijfsel van dit gesteente blijft nu over. Zand bestaat dan ook voornamelijk uit kwartskristallen. Zand dan alleen uit kwartskristallen bestaat word ook wel “schoon zand” genoemd. Dit kleine gesteente worden weer verder getransporteerd naar bijvoorbeeld: zee, strand en natuurlijk de duinen. Een gemiddelde rivier doet er ongeveer een miljoen jaar over om zandkorrels over een afstand van 100 km stroomafwaarts te verplaatsen. De zandkorrels rollen en kaatsen daarbij over de bodem en komen vaak tot stilstand door een grote steen. Pas na lange tijd worden ze verder vervoerd. Maar weinig grote rivieren transporteren dan ook voldoende zand naar de zee. En in feite gaat het daar om zand in zee dat is afgezet tijdens de ijstijden, toen het zeeniveau veel lager was dan nu. Ook ontstond nieuw zand door de erosie van de kust, toen het zeeniveau weer steeg. De korrels of afgebroken gesteente zijn rond de 2 en 0,05 mm groot, tussen deze grote worden het fijn zand genoemd. Grof zand is iets groter van formaat. Als het onder dit formaat zit dan kan het leem, silt of klei zijn. Als het groter is dan deze grootte dan is het grind en blokken.

Welk klimaat omstandig heden heb je nodig?

De klimaat omstandigheden hebben niet veel te maken met het ontstaan van zand. Alleen dan er bijvoorbeeld doordat het vriest er grote stukken gesteente kunnen worden geërodeerd. Water wat tussen de spleten van het gesteente zet uit als het vriest waardoor het gesteente breekt. Ook als het een goed klimaat is voor planten kunnen er gesteente afbreken doordat de planten zich tussen de spleten van het gesteente laat groeien waardoor het gesteente afbreekt. Wind is geen sterke erosiekracht maar als er op een kale plek een rots licht en er miljoenen jaren wind tegen aan blaast dan kan zelfs een rots niet tegen zo’n schuurmachine. Dit kan je vergelijken als je over het strand loopt met een storm. Er is wel een nat of een droog klimaat nodig voor het neerleggen (sedimentatie)van zand. bij droog kan je denken aan zand in een woestijn, bij een nat klimaat moet je denken aan een rivier die naar de zee zand transporteert.

Maar hoe komt dat zand dan in Nederland?

De rivieren in ons land hebben daar veel mee te maken. Zij nemen gesteente en ook zand mee uit de bergen van midden Europa. Onderweg vind er ook erosie plaats (het gesteente wordt steeds kleiner door het meesleuren van de rivier) Door sedimentatie komt die allemaal in Nederland terecht.

Wat voor soorten zand heb je?

Rivier zand, is zand dat nog niet helemaal klaar is met zijn proces. Ze zijn ook nog niet helemaal gesedimenteerd. Daarom zit er ook vaak aan scherpen hoekjes aan dit soort zand. Het wordt dan ook wel “scherp zandgenoemd”. Als er ergens gebouwd word dan word er meestal van dit soortzand gebruikt. Zand waarmee je kunt werken kan je ook nog in 4 soorten zanden verdelen.

• kalkzandsteenzand (bouwstenen)
• beton en metselzand (beton en metselen)
• Ophoogzand (iets op te hogen)
• zilverzand (glasindustrie)

Zee zand, is zand dat uit de rivieren in de zee terecht zijn gekomen en later weer op het strand zijn neergelegd. Dit soort zand heeft helemaal geen scherpen randjes meer en is meestal helemaal rond. Dit is gebeurd door de zee die het gesteente verder heeft geërodeerd. Woestijn zand, is zand dat ook vaak helemaal rond is en geen hoekige kantjes meer heeft. Dit komt door de wind die de zandkorrels telkens tegen elkaar blaast waardoor ook telkens blijf slijten. Het enige verschil tussen woestijn zand en zee zand is dat woestijn zand veel doffer is dan zee zand. Water maakt zand glimmend en woestijn zand is nooit meer water in aanraking geweest.

Gebruik van zand?

Je kunt veel soorten dingen doen met zand. zo kan je veel dingen met recreatie maar ook dingen die echt moeten. Schoonmaken met zand I, met zand kan je makkelijk water schoonmaken. Dat doen ze dan ook in Nederland om weer gewoon drinkwater te maken. Grote buizen gaan naar de duinen in Nederland. Hier laten ze het water door de duinen heen glijden waardoor viezigheid en andere stoffen achterblijven. Natuurlijk kan je zand niet gebruiken voor schoonmaken met giftige stoffen.

Branden blussen met zand, het zand zorgt er voor dat er geen zuurstof meer bij het vuurwerk komt waardoor het vuur dooft. Het kan bij elke soort van brand gebruikt worden, bijvoorbeeld bij een brand met brandstoffen (wat niet met water kan worden geblust). Ook is een groot voordeel dat het goedkoop is en dat er niet veel vaardigheden zijn vereist, ook zijn de apparaturen voor dit soort blussen eenvoudig. Doordat je met zand blust heb je ook minder schade dan bij water.
Zand bij gladheid. In plaats van zout (waardoor het ijs smelt) kan je ook zand gebruiken bij gladheid van ijs. Nadeel is dat afvoerbuizen makkelijk verstopt raken door de hoeveelheid zand. Nadeel van zout is dat het schadelijk is voor planten.
Zandglas? Het grootste deel van de meeste glas bestaat uit zand (siliciumoxide), soms wel rond de 70%.

Schoonmaken met zand II, vroeger gebruikten men ook al zeep en soda als schoonmaakmiddel maar ook gebruikten ze zand. Je kon daarmee het vet van je handen afwassen. Zand heeft als eigenschap dat het schuurt kijk bijvoorbeeld naar schuurpapier met zand er op. Ook een goed voorbeeld is het zandstralen waarmee je vuil of verf van een groot oppervlakte af spuit. Zo kan je dus ook makkelijk met zand het aanrecht schoon schuren. De mens is niet de enigste die zand gebruikt als schoonmaakmidden, ook dieren wassen zich met zand. Bijvoorbeeld de mus die zijn veren zo schoon houd.

Zand sparen. Voor sommige mensen een hobby. Het is goedkoop en het is wel grappig als je zand heb van over heel de wereld.

Recreatie, Je kunt natuurlijk ook naar het strand gaan. Dan heeft zand als doel recreatie. Bijvoorbeeld een zandkasteel bouwen.

Waar kan je zand vinden in Nederland?

In de ondergrond van Nederland komt zand over voor in, maar op de hogere delen van ons land waar de Pleistocene afzettingen door wind van 2,6 miljoen tot 11.500 jaar geleden aan de oppervlakte komen, zijn nog zandrijker. Ook het holoceen heeft hiermee deelgenomen. Het grove zand vind je bovenste delen van de rivieren tegen. Stroomafwaarts word het steeds fijner zand. Dat komt natuurlijk door de sedimentatie.

Winning?

Zilverzand komt in weinig gebieden voor in Zuid Limburg. In vijf groeven tussen Heerlen en Brunssum vindt de winning van vijf tot vijftig meterdikke lagen zilverzand plaats. Deze zanden hebben hun oorspronkelijke klei-, humus- en ijzercomponenten verloren. Natuurlijke uitdroging als gevolg van bodemvorming was daarvoor verantwoordelijk. Zand wordt zowel droog, in groeven of afgravingen, als nat, onder de waterspiegel, gewonnen. Zand wordt op zo goedkoop mogelijke wijze getransporteerd:

• over grote afstanden per schip
• over kleinere afstanden via persleidingen of per vrachtwagen

Omdat vervoer via dit laatste transportmiddel duur is, wordt dit transportmiddel meestal alleen gebruikt met beton- en metsel- en zilverzanden.