De indrukwekkende Anna Paulownaboom of keizersboom uit China

De Anna Paulownaboom groeit snel, al duurt het jaren voordat de boom bloemen heeft. De bloemen zijn trompetvormig en lila van kleur, ze verspreiden een heerlijke geur. In Nederland groeit de boom in (botanische) tuinen en parken, maar van oorsprong komt de boom uit China. De naam Anna Paulownaboom is te danken aan de echtgenote van Willem II. In het buitenland wordt de boom prinsessenboom of keizersboom genoemd, de boom treffen we in warmere streken vaak aan langs lanen. Het hout wordt gebruikt voor meubels en muziekinstrumenten, ook wordt het hout toegepast in de bouw. In China werd er bij de geboorte van een meisje een boom geplant, als ze ging trouwen werden er uit het hout van de gekapte boom voorwerpen gesneden die konden dienen als bruidsschat.

Anna Paulownaboom

De Anna Paulownaboom (Paulownia tomentosa) of Keizersboom is een snelgroeier en behoort tot de plantenfamilie Paulowniaceae. De boom kan tien tot wel vijfentwintig meter hoog worden, in Nederland zal hij een hoogte van 10 meter kunnen halen. De boom heeft een brede, open boomkroon die het zonlicht goed doorlaat en bezit een grijsbruine boomschors. De bladeren zijn groot en hartvormig, met een kruisgewijze, tegenoverstaande bladstand. De boom bloeit in april/mei vóórdat de eerste bladeren worden gevormd met opvallende trossen lila bloemen die op trompetjes lijken. De viltachtig behaarde bloemen kunnen tien tot dertig centimeter lang worden en verspreiden een zoete, vanilleachtige geur. De eerste jaren draagt de boom jammer genoeg nog geen bloemen. Tussen augustus en oktober vormen zich bruine, spitse doosvruchten, als een vrucht rijp is splijt hij helemaal open en komen er gevleugelde zaden tevoorschijn.

Oorsprong prinsessenboom of keizersboom

Van oorsprong komt de boom uit China, de naam Anna Paulownaboom is te danken aan Anna Paulowna (1795-1865) die de dochter was van de Russische tsaar Paul I. Anna was de vrouw van koning Willem II en werd door haar huwelijk koningin der Nederlanden. Ze was verrukt van de opvallende bladeren en bloemen van de boom.

In het buitenland wordt de boom om die reden prinsessenboom of keizersboom genoemd en in Zuid-Europa en op Madeira en de Canarische Eilanden wordt de Anna Paulownaboom vaak geplant langs lanen. In China zelf komt de boom nog steeds voor langs wegen en in parken.

Planten van de Anna Paulownaboom

De Anna Paulownaboom houdt van humusrijke, goed doorlatende grond. Hij geeft de voorkeur aan een beschutte en zonnige plek die vooral niet te koud moet zijn. De jonge planten kunnen slecht tegen (late) nachtvorst, oudere bomen zijn winterhard. Snoeien is niet nodig tenzij men wil snoeien om de groei in toom te houden. Zelfs na een bosbrand zullen de wortels opnieuw uitlopen en snelgroeiende jonge scheuten produceren. In ons land is de boom te koop bij boomkwekerijen of online te bestellen.

De Anna Paulownaboom is goed voor de leefomgeving

De wortels van de Anna Paulownaboom houden de omringende aarde vast, waardoor bodemerosie wordt voorkomen. De boom doet het prima op onvruchtbare grond en kan zelfs groeien op vervuild terrein. De jonge plant kan overal wortel schieten, we treffen hem dan ook aan in spleten van muren of bestrating. De enige voorwaarde is dat hij niet wordt overschaduwd door andere planten en bomen.

Geneeskrachtig gebruik van de Anna Paulownaboom

Met een aftreksel van de bladeren kunnen zweren en wondjes worden ontsmet, ook zou het sap werkzaam zijn tegen wratten. Een aftreksel van de bast kan worden toegepast om koorts en wanen te bestrijden, dit wordt ook gebruikt als natuurlijk middel om darmparasieten te verdrijven.

Cosmetische toepassing

Een aftreksel van de bladeren en vruchten zou voorkomen dat de huid gaat rimpelen, tevens bevordert het sap de haargroei en zou, bij regelmatig gebruik van een aftreksel van de bladeren, het grijs worden van het hoofdhaar tegengaan.

Hoewel de bloemen eetbaar zijn en de (gekookte) bladeren eveneens kunnen worden gegeten wordt het niet aangeraden om bloemen en bladeren te consumeren.

Hout van de Anna Paulownaboom

Het hout is bestand tegen insecten, men maakt er onder andere meubels en muziekinstrumenten van en het hout van de boom wordt eveneens gebruikt in de bouwwereld. Omdat het hout zo licht in gewicht is wordt het zelfs toegepast voor surfboards, longboards en ski's. Diverse Aziatische snaarinstrumenten zijn gemaakt van het hout van de Anna Paulownaboom, zoals de Japanse koto en de Koreaanse gayageum-citer.

China en de Anna Paulownaboom

In veel landen was het gebruikelijk om bij de geboorte van een meisje een boom te planten, in China werd traditiegetrouw een Anna Paulownaboom geplant. Terwijl het meisje groeide groeide de boom met haar mee, als ze ging trouwen werd de boom omgehakt en sneed men uit het hout van de boom voorwerpen voor haar bruidsschat. Anno 2020 wordt de boom nog steeds gebruikt voor houtsnijwerk in zowel China als in Japan.

Botanische tuinen met Anna Paulownabomen

In Nederland worden de bomen aangeplant in parken en in botanische tuinen.

• Dierentuin Artis - op drie verschillende plekken (tegenover het Vogelhuis, naast het buitenverblijf van de olifanten en het Artisplein
• Belmonte Arboretum - een voormalig landgoed op de Wageningse berg
• Botanische Tuinen Utrecht - beheerd door de Universiteit van Utrecht
• Botanische Tuin Arboretum Oudenbosch - het Arboretum is gespecialiseerd in het bijeenbrengen en verzorgen van bomen en struiken
• Hortus Botanicus Amsterdam - een tuin met een buitengewone plantencollectie
• Hortus Botanicus Leiden - beheerd door de Universiteit van Leiden
• Historische tuin Aalsmeer - in de tuin krijg je een overzicht van de Aalsmeerse tuinbouw vanaf ongeveer 1650 tot 1940
• Oosterbeek - in het parkje naast het gemeentehuis staat een prachtige Anna Paulownaboom