Mist: hoe ontstaat het en hoe heten de diverse mistsoorten?

Mist is een natuurverschijnsel dat bijna overal op de wereld voor kan komen. Het bestaat uit een grote hoeveelheid gecondenseerde waterdruppels. Deze 'wolk' van waterdruppels wordt laag boven de grond of boven het water gevormd. Er bestaan meerdere mistsoorten en zij kunnen op verschillende manieren ontstaan. Enkele voorbeelden zijn onder andere stralingsmist, advectiemist en zeemist. Welke verschillen bestaan er allemaal? Hoe kan mist zich precies ontwikkelen en hoe worden de verschillende mistsoorten genoemd?

Mist

• Het ontstaan van mist
• Stralingsmist
• Advectiemist
• Slootmist/kanaalmist
• Zeemist (zeevlam)
• Regenmist
• IJsmist
• Bevroren mist

Het ontstaan van mist

Mist is in principe een wolk die laag bij de grond is gevormd. Het bestaat uit allerlei waterdruppels die zich voortbewegen als een 'aërosol'. Aërosolen zijn mengsels van gas, druppels en stofdeeltjes. Mist kan op verschillende manieren ontstaan. Er zijn meerdere factoren die invloed kunnen hebben op het ontstaan van mist, zoals een nabijgelegen waterbron, begroeiing en luchtvervuiling.

Stralingsmist

Stralingsmist ontstaat meestal na zonsondergang wanneer de vochtige en warme bodem steeds kouder wordt. Vervolgens wordt de lucht hierboven kouder en komt het met warme lucht in contact. Hierdoor condenseren de waterdruppels die zich in de lucht bevinden in een rap tempo. Het condenseren zorgt bij de juiste windsnelheid voor het ontstaan van mist (ongeveer tussen de 1 en 3 meter per seconde). Er mag niet te veel wind staan, anders wordt de warme en koude lucht vluchtig gemengd met elkaar waardoor de lucht te snel warm wordt. Hierdoor kan er geen mist ontstaan. Als er te weinig wind staat is er een kans dat de waterdruppels zich aan de omgeving hechten waardoor er óók geen mist kan ontstaan.

Advectiemist

Advectiemist ontstaat als er warme wind met een koude oppervlakte in contact komt. Als deze warme lucht veel vocht bevat wordt de lucht verzadigd waardoor er na verloop van tijd mist ontstaat. In de winter is er een verhoogde kans op het ontstaan van advectiemist. In deze periode is er namelijk een verhoogde kans op een warme (en vochtige) westenwind die vanuit de kust over een koud gebied heen trekt.

Slootmist/kanaalmist

Deze mist is een advectieve mistsoort en kan bijvoorbeeld ontstaan als er een warme, vochtige lucht boven het koude kanaalwater terechtkomt. Hierdoor koelt de lucht af waardoor er condens ontstaat. Deze mist bevindt zich laag boven het water. Het kan ook ontstaan wanneer koude lucht (van bijvoorbeeld weilanden en akkers) boven een sloot terechtkomt. Dit gebeurt wanneer de lucht in de avond afkoelt en hierdoor neer begint te dalen. Vervolgens mengt het zich met de verzadigde lucht die hier reeds aanwezig is. Er ontstaat hierdoor een oververzadiging van waterdamp waardoor er condensatie en mist optreed.

Zeemist (zeevlam)

Als mist zich plotseling boven zee heeft ontwikkeld wordt het natuurfenomeen ook wel zeevlam of zeemist genoemd. Het kan (net als kanaalmist) ontstaan wanneer er warme lucht in contact komt met het koude water. Dit kan zowel in het voorjaar als tijdens de vroege zomer voorkomen en wordt in dit geval advectiemist genoemd. Het kan zich ook ontwikkelen als er juist koude lucht met warm water in contact komt. Dit kan tijdens het najaar gebeuren. Het verschil tussen andere mistsoorten is dat hierbij zeezout voor een 'hygroscopisch' effect zorgt, het trekt namelijk waterdamp aan. Hierdoor kan er mist ontstaan als er sprake is van een vochtigheidsgraad van 97%, terwijl bijvoorbeeld slootmist/kanaalmist pas bij een vochtigheidsgraad van 100% kan ontstaan. Als dit natuurverschijnsel door een zeer koude wind (in combinatie met redelijk warme zeewater) wordt veroorzaakt heet dit 'arctische zeerook'. Arctische zeerook ziet er als damp uit. Deze mistsoort is meestal minder lang aanwezig dan zeemist die door warme lucht (vanuit bijvoorbeeld Zuid-Europa) is ontstaan. Laatstgenoemde kan namelijk dagenlang aanwezig zijn. Het kan voorkomen dat het landinwaarts zonnig is terwijl het kustgebied bedekt is met een dichte mist.

Regenmist

Als het op een warme dag regent kan er regenmist ontstaan. Het kan zich op twee verschillende manieren ontwikkelen. Het ontstaat bijvoorbeeld wanneer er warme regen door de koude lucht valt. Als de bodem op dit moment koud is kan er condensatie optreden en vervolgens regenmist vormen. Hiernaast kan er regenmist ontstaan als na een stevige regenbui de zon vrij plotseling weer tevoorschijn komt. Het kan alleen op deze wijze ontstaan als er tegelijk weinig wind aanwezig is. Het wordt frontmist genoemd wanneer het zich bij een front bevindt. Dit is een smal gebied waar luchtsoorten bijeenkomen die een verschillende temperatuur en luchtvochtigheid hebben, oftewel de dunne scheidingslijn tussen koude en warme lucht.

IJsmist

De term ijsmist staat synoniem voor hagelmist of vriesmist. Hierbij zweven er allerlei kleine ijskristallen in de lucht in plaats van waterdruppels. Wanneer waterdamp in ijskristallen verandert wordt het 'desublimatie' genoemd. Deze mistvorm ontstaat alleen als de bodem of wateroppervlakte vanwege bijvoorbeeld sneeuw of ijs zeer koud is. Hiernaast kan er alleen ijsmist ontstaan als er weinig wind staat en de lucht vochtig genoeg is. Het komt voornamelijk boven de Noordelijke IJszee voor. IJsmist wordt soms gezien als een variant van een andere mistsoort in plaats van dat het als een aparte mistsoort wordt geclassificeerd. Het wordt namelijk niet door condensatie beïnvloed zoals overige mistsoorten.

Bevroren mist

Ruige rijp (bevroren mist) is geen aparte mistsoort, het is namelijk mist die nabij de grond bevroren is vanwege een zeer lage bodemtemperatuur. Als bevroren mist duidelijk te zien is heet het pas ruige rijp. Ruige rijp heeft alleen kans om zich te ontwikkelen als de luchtvochtigheid meer dan 90% is. Er kunnen op dat moment allerlei ijskristallen ontstaan.