De populier (Populus) in het Hollandse landschap

De populier was in de jaren zeventig kenmerkend voor het Hollandse landschap, maar door de afnemende vraag werd de boom nauwelijks nog geplant. Door de inzet van Staatsbosbeheer is de populier aan een ware opmars begonnen, want de populier groeit snel en heeft een aantrekkingskracht op roofvogels en zangvogels als de wielewaal. Vanaf 2016 is er steeds meer vraag naar populierenhout gekomen, waardoor er meer populieren worden geplant en de populier net als vroeger weer een belangrijk onderdeel uitmaakt van het Hollandse cultuurlandschap.

De groei van de populier (Populus)

De populier (Populus) of peppel is een snelgroeiende loofboom uit de wilgenfamilie (Salicaceae). Populus komt van paipolos en dat verwijst naar het trillen van de bladeren bij het minste zuchtje wind. In de vrije natuur kunnen populieren dertig tot veertig meter hoog worden en wel tweehonderd jaar oud, ze groeien voornamelijk bij bosranden en op zandgronden. Om goed te kunnen groeien heeft de populier veel licht nodig. Hoge bomen vangen veel wind, dat geldt zeker voor populieren, maar ze waaien niet snel om.

De bloei van de populier

In het voorjaar krijgt de populier de kenmerkende donzige katjes die verschijnen vóór het blad. In de herfst verkleuren de bladeren van de populier geel tot goudgeel. De oppervlaktegroei van de wortels zorgt ervoor dat populieren niet in de buurt van huizen of langs wegen kunnen worden geplant. Datzelfde geldt voor de nabijheid van kabels en leidingen.

Infectieziektes populier

De belangrijkste infectieziektes die de gezondheid van de boom bedreigen zijn: populierenroest (veroorzaakt door schimmels), bladvlekkenziekte en bacteriekanker, daarnaast zijn er ook insecten die het voortbestaan van de boom op het spel zetten, maar dat geldt voor elke boom of plant.

De populier als appeltje voor de dorst

Een leuk feitje om te vermelden is dat men vroeger op het platteland een populier plantte als appeltje voor de dorst, bijvoorbeeld bij de geboorte van een baby. Tegen de tijd dat het kind ging trouwen was de boom volgroeid en kon de bruiloft worden betaald van het geld dat de gekapte populier had opgebracht

De Keltische boomhoroscoop

Vóór onze christelijke jaartelling leefden er Kelten in Europa. De natuur was belangrijk voor hen en ze vereerden bomen.
De Kelten gebruikten een kalender, een zogenaamde boomhoroscoop gebaseerd op 21 verschillende bomen. Elk kalenderjaar bestond uit 39 periodes met 21 horoscoopbomen waarvan er 17 verschillende bomen tweemaal per jaar in voor- en najaar regeerden. Dan bleven er nog 4 bomen over die maar 1 dag regeerden, voor de Kelten waren het heilige bomen.

De Kelten schreven aan bomen kenmerken toe, kenmerken die je kon vertalen naar menselijke karaktereigenschappen, zoals bijvoorbeeld de eik, een robuuste en dominante boom. Een mens geboren in de periode van de eik zou een nuchter en onafhankelijk persoon zijn en voor iemand die werd geboren in de periode van de populier zou onzekerheid een kenmerkende karaktereigenschap zijn.

De populier in het Hollandse landschap

Vroeger was de populier een kenmerkende boom van het Hollandse landschap, maar omdat er nog maar weinig vraag is naar klompen en lucifers gemaakt van populierenhout wordt de populier nauwelijks geplant en is de boom weinig te zien in het landschap. Jammer, want populieren zorgen binnen ongeveer tien jaar voor een bos waarin roofvogels en zangvogels als de wielewaal zich goed thuis voelen. Dit in tegenstelling tot eikenbomen die wel dertig jaar nodig hebben om een compleet bos te vormen.

Afnemende vraag naar de populier

In de zeventiger jaren werden er jaarlijks nog ongeveer 1 miljoen populieren geplant. Vanaf 2010 liep dat aantal terug naar gemiddeld 40.000 exemplaren per jaar. Dit had te maken met het slechte imago van de populier veroorzaakt door inferieure ondersoorten die slecht groeiden.

Het gebruik van populierenhout

Staatsbosbeheer maakt zich sterk voor de terugkeer van de populier in het Hollandse landschap en stimuleert het aanplanten van jonge populieren. Er komt ook steeds meer vraag naar populierenhout, want de toepassing ervan is onuitputtelijk en het hout is noestvrij zodat het makkelijk kan worden verwerkt. Zo kan populierenhout gebruikt worden voor de fabricage van (badkamer)meubels, kasten, kratten, pallets, lijkkisten en houten vloeren of worden verwerkt in keukens. En een surfplank van populierenhout is niet alleen veel sterker dan een kunststof surfplank, hij gaat ook veel langer mee.

De toekomst van de populier

De populier is van grote cultuurhistorische waarde voor het Nederlandse landschap en zorgt voor een verscheidenheid aan vogels en insecten. In dit kader zet ook de Brabantse Populierenvereniging zich al jaren in voor het behoud van de populier in het Brabantse coulisselandschap. Hiervoor is men om tafel gaan zitten met partijen als meubelmakers, houtverwerkers, boeren en kunstenaars. Uit deze samenwerking zijn nieuwe ideeën ontstaan om populierenhout middels verduurzaming toe te passen voor tuinmeubmuilair, tuinhuisjes en gevelbekleding.

De vraag naar populierenhout neemt toe

De toenemende vraag naar populierenhout op de afzetmarkt zorgt er eveneens voor dat er nieuwe populieren worden aangeplant. Nog steeds wordt populierenhout voornamelijk gebruikt in de papierindustrie, maar mede door de nieuwe toepassingen wordt de verkoop van populierenhout extra gestimuleerd. Populierenhout groeit in eigen land en hoeft niet te worden geïmporteerd, wat weer goed is voor het milieu.