De gevaren van kernenergie en kerncentrales

Kerncentrales vormen een gevaar voor de maatschappij en de samenleving. Althans dat beweren de tegenstanders van kernenergie. De grootste kernenergieramp ooit in Tsjernobyl bewijst dat kernenergie niet meer in onze samenleving thuishoort. Alternatieve en duurzame energiebronnen zoals zonne-energie en windenergie zijn de toekomst om de gevaren en risico’s van kernenergie uit te sluiten. In België en in Nederland zijn er nog enkele kerncentrales die de maatschappij van elektriciteit voorzien. Het kernenergiedebat is heel vaak politiek beladen met hevige discussies als gevolg. Mogelijke gevaren van kernenergie schuilen in het transport en de opslag van radioactief afval en in de mogelijke aanmaak van kernwapens.

Wat is kernenergie en wat is een kerncentrale?

Kernenergie is energie die wordt opgewekt door kernreacties door middel van atoomkernen. Kernenergie komt vrij onder de vorm van warmte. Deze warmte wordt in een kerncentrale – via turbines, generatoren en stoom – omgezet in elektriciteit. Een kerncentrale gaat elektriciteit opwekken met energie die is vrijgekomen bij kernsplijting. Stoom wordt opgewekt door splijtingswarmte, waardoor een turbine wordt aangedreven. Men maakt gebruik van de 'brandstof' uranium om de warmte te genereren. De mechanische energie wordt via een alternator omgezet in elektrische energie. Een kerncentrale bestaat uit verschillende kernreactoren die elk op hun beurt bestaan uit verschillende “treinen”. Reactoren kunnen een vermogen hebben van een paar megawatt tot zelfs 8000 megawatt.

Gevaren van kernenergie en kerncentrales

Kerncentrales en kernenergie houden uiteraard enkele risico’s in voor de bevolking en de samenleving, hoewel de voorstanders van kernenergie dit zullen ontkennen. Voorbeelden van kernrampen uit de geschiedenis zijn deze van Tsjernobyl (Sovjet-Unie) in 1986 en Fukushima (Japan) in 2011.

Risico’s op ongelukken in de reactoren

Na de grote kernramp in Tsjernobyl in 1986 hebben zich nog meerdere ongelukken voorgedaan, die heel vaak het nieuws niet halen. Door deze ongelukken komt radioactief afval in het milieu terecht, en moet een installatie worden stilgelegd om erger te voorkomen. In 2011 vond de kernramp plaats van Fukushima in Japan. Als gevolg van een tsunami werd de kerncentrale ook getroffen. In de kerncentrale van Fukushima gebeurden explosies van waterstofgas. In enkele reactoren vond ook een kernsmelting plaats, waardoor brandstofelementen gedeeltelijk gesmolten zijn en brandstof op de bodem van de reactor is terechtgekomen. Meer dan 170.000 mensen zijn uit het getroffen gebied vertrokken. Het gebied is grotendeels onbewoonbaar verklaard door de hoge radioactiviteit in de omgeving.

Ongelukken in het transportproces

Ook tijdens het transport van radioactief afval kunnen er ongelukken gebeuren. Dit materieel wordt immers vervoerd via vrachtwagen, trein of schip. In het verleden vonden er al enkele ongelukken plaats, waardoor er overal ter wereld hevige protesten zijn rond het transport van radioactief materiaal. Een klein miniem ongeluk kan heel wat ellende veroorzaken.

Kernafval is toxisch en uiterst gevaarlijk

Bij kernenergie wordt veel radioactief afval geproduceerd, het zogenaamde kernafval. Men kan hier laagradioactief afval en middel- of hoogradioactief afval onderscheiden. Bij de eerste soort wordt het afval geloosd in de grote bergen. Dit afval is niet supergevaarlijk. Bij het hoogradioactief afval is er een groot risico. Geen enkel mens kan dicht bij het afval komen zonder dat het afval is beschermd met zwaar isolerende lagen zoals beton. Het meeste afval blijft gedurende jaren radioactief (zelfs tot 240.000 jaar). Het is van uiterst groot belang dat dit kernafval goed afgesloten bewaard wordt voor mensen en dieren. Mensen en dieren kunnen immers ernstig ziek worden van kernafval, met de dood als gevolg. De manier hoe het afval moet bewaard worden, zorgt voor grote discussies. Niemand weet immers hoe de wereld er binnen duizend jaar zal uitzien. In de Lage Landen Nederland en België wil men radioactief afval dumpen in kleilagen. Toch kan niemand echt beloven dat het kernafval veilig is voor de mensen die duizenden jaren later gaan leven.

Het gevaar van kernwapens

Daar waar er kernenergie is, zijn kernwapens nooit veraf. De stap tussen kernenergie en kernwapens is heel klein. Nochtans zijn kernwapens verboden, overal ter wereld. Door het inzetten van kernwapens kunnen gebieden met miljoenen mensen uitgeroeid worden.

Kerncentrales in België en Nederland

In België zijn er vier reactoren in Doel en drie reactoren in Tihange (Hoei). Daarnaast is er nog een studiecentrum in Mol, waar ook de nationale nucleaire afvalverwerker Belgoprocess zich bevindt. In Dessel bevinden zich nog twee fabrieken voor de productie van nucleaire brandstof. Door de aanwezigheid van uranium in Congo (Belgische kolonie), heeft België in het verleden heel wat ingezet op vlak van kernenergie.
De enig werkende kerncentrale in Nederland staat in Borssele. Daarnaast staan in Delft (Hoger Onderwijs Reactor) en Petten (Hoge Flux Reactor) nog andere reactoren (met als doel onderzoeken) voor onder andere medische toepassingen.

Politieke discussies over kerncentrales

Het kernenergiedebat op politiek niveau leidt altijd tot zeer stevige discussies. Voorstanders van kernenergie beweren dat kernenergie veilig is en dat er door kernenergie een grote groep van de bevolking met elektriciteit kan worden voorzien. Er vindt geen luchtvervuiling plaats, omdat er geen verbranding is van fossiele brandstoffen. Nieuwe technologieën moeten het kernafval beter doen opslaan in de toekomst. Door zelf kernenergie te produceren, is een land bovendien ook minder afhankelijk van energie uit het buitenland, waardoor de elektriciteitsprijs lager kan blijven. De tegenstanders van kernenergie wijzen op de bedreiging voor mens en milieu. Er zijn namelijk heel wat gezondheidsrisico’s en er treedt milieuschade op bij het inwinnen van uranium. Linkse politieke partijen zijn eerder tegen kernenergie gekant. De rechtse partijen zijn pro kernenergie omdat er - zoals ze zelf beweren - heel wat zonnepanelen of windmolens moeten bijkomen om één kerncentrale te vervangen.

Lees verder

• Kernenergie: de kerncentrale in Doel (België)