Het papiervisje en zijn levenswijze

Het papiervisje is het meest voorkomende plaagdier in Nederlandse huizen. Veel mensen worden er gek van wanneer ze elke nacht weer over de muren paraderen. Daarnaast zijn hun eetgewoonten ook erg vervelend. Echter, papiervisjes eten meer dan alleen papier en zijn qua papier kieskeuriger dan je zou denken, en zeker een jong papiervisje in de groei heeft een meer uitgebreid dieet nodig dan alleen papier. Er zijn enkele manieren om de dieren te bestrijden, maar daar komt meestal gif aan te pas.

Herkennen van een papiervisje

Het papiervisje (Ctenolepisma longicaudatum) is voor het eerst beschreven voor Nederland in 2002. Toen kwamen onderzoekers er al achter dat het vaak voor zilvervisje uitgemaakte insect eigenlijk zijn broertje was: het papiervisje. Ze worden maximaal 20 mm en hebben een afgeplat lichaam. Papiervisjes kunnen slecht onderscheiden worden van zilvervisjes. Het meest herkenbaar aan het papiervisje is hun kop die om de rand volledig behaard is, inclusief de nek. Op het achterlijf heeft het papiervisje bosjes haren. Hun kleur is donkerblauw tot donkergrijs, maar deze kleur wordt veroorzaakt door schubben die eraf kunnen vallen. Onder de schubben is het papiervisje wit. Hun antennen kunnen tot anderhalf maal de lengte van het lichaam worden maar deze kunnen afbreken. Aan het achterlijf hangen drie staartdraden, die eveneens af kunnen breken. Dit afbreken en afvallen van onderdelen is voor het papiervisje geen probleem omdat alles weer volledig hersteld is na een volgende vervelling.

Voedselvoorziening

Het voedsel van het papiervisje is niet alleen papier, wat de naam wel doet suggereren. Uit onderzoek van magen van papiervisjes is gebleken dat het meer alleseters zijn. Zo kan het volgende worden gevonden naast papier: planten, zaden, zand, pollen, kruimels, insecten, schimmel, behanglijm en haren. Veel van deze etenswaren kunnen worden gevonden in stof in huis, wat meestal een mix is van kruimels, insecten, haren, zand en pollen. Het papiervisje kan dus ook overleven op simpelweg huisstof.

Om het eten van papier staat het papiervisje het meest bekend. Toch eten deze beesten niet al het papier wat ze vinden. Papier wordt gemaakt van houtpulp, en dat kan worden gefabriceerd op twee manieren. Deze twee manieren resulteren in chemische pulp of mechanische pulp. Meestal bestaat papier uit een mix van beiden, en het papiervisje heeft een voorkeur voor chemische pulp. Zo is het zelfs dat papier dat voor meer dan 45% uit mechanische pulp bestaat niet wordt gegeten door papiervisjes. Papier uit chemische pulp heet ook wel houtvrij papier en wordt het meest gebruikt als printpapier of schrijfpapier. Papier uit mechanische pulp is houthoudend papier en is minder wit, zoals krantenpapier.

Op jacht naar eten doen de papiervisjes voornamelijk ’s nachts. Water hebben ze niet nodig, dat halen ze uit de lucht. En alhoewel ze bijna elke nacht op pad gaan, hoeven ze niet veel te eten om te overleven. Bij een onderzoek werden 20 papiervisjes uitgehongerd om te kijken hoe lang ze dit zouden overleven. Het eerste papiervisje overleed na 21 dagen, maar de laatste na 307 dagen. De rest overleed in intervallen daartussen met een gemiddelde van rond de 100 dagen.

Het beschermen van spullen tegen de aanvallen van het papiervisje is heel erg lastig omdat ze met hun afgeplatte lichaam bijna overal in huis kunnen komen. Ze passen door de kleinste kieren en gaatjes. Een mogelijkheid is om belangrijk papier eerst volledig vrij te maken van papiervisjes door elk blaadje te controleren en vervolgens het papier te plaatsen in een volledig luchtdichte plastic doos. Op deze manier kunnen er geen papiervisjes in belanden.

Voortplanting en levensloop

In de 5 jaar van volwassenheid kunnen papiervisjes 3 jaar lang eieren leggen. Voor het leggen van de eieren doen papiervisjes aan een soort paring. Het mannetje en vrouwtje gaan tegenover elkaar staan en bewegen met hun voelsprieten. Na nog wat dansen laat het mannetje een spermatofoor achter, dit is een pakketje met sperma. Het vrouwtje neemt deze op en bevrucht daarmee haar eieren. De eieren worden gelegd in kleine spleten en zijn in aantal 2 tot 20.

Het kleine aantal eieren lijkt in tegenspraak met het algemeen voorkomen van papiervisjes, zo legt een gemiddeld vrouwtje slechts 56 eieren per jaar. Door hun lange volwassen stadium wordt dit gecompenseerd. Binnen een week komen de eieren uit en kruipen de kleine papiervisjes uit hun ei. Papiervisjes hebben een lange levenscyclus. Ze zijn pas volwassen na 2 tot 3 jaar en groeien daarna nog 5 jaar door. Daarbij vervellen ze 3 tot 5 keer per jaar. Zo kunnen papiervisjes een ruime 8 jaar oud worden.

Leefomstandigheden

Voor de ontwikkeling van het jonge papiervisje, maar ook het in leven blijven van de volwassen papiervisjes zijn de leefomstandigheden erg belangrijk. Zo heeft temperatuur invloed op de snelheid van het uitkomen van de eieren evenals de periode tussen vervellingen. Papiervisjes groeien langzamer met lagere temperaturen en komen ook minder snel uit. We spreken hier over een verschil tussen 30 en 20 graden. Papiervisjes zijn slecht bestand tegen temperaturen boven de 30 graden en overlijden binnen enkele uren boven de 40 graden.

Het effect van luchtvochtigheid is nog groter. Papiervisjes prefereren een luchtvochtigheid van boven de 55%. Wanneer de luchtvochtigheid daalt tot 30-40% overleven papiervisjes maximaal 40 dagen, en bij nog lagere luchtvochtigheid overleven ze tot 20 dagen. Droge lucht heeft een groter effect op de ontwikkeling van de jonge papiervisjes: als de luchtvochtigheid onder de 55% kunnen ze niet meer vervellen en komen ze te overlijden.

Bestrijding

Bestrijding van papiervisjes is erg lastig omdat hun leefomstandigheden overeenkomen met de gemiddelde leefomstandigheden in nieuwbouwwoningen. Veel woningen hebben een temperatuur rond de 20 graden en een luchtvochtigheid tussen de 55% en 65%. Een mogelijke natuurlijke optie is het verlagen van de luchtvochtigheid in huis net als de temperatuur. Dit remt de ontwikkeling van jonge papiervisjes goed.

Op de markt zijn middelen te vinden voor de bestrijding van papiervisjes zoals lokdoosjes of sprays. Het effect van lokdoosjes is heel laag omdat papiervisjes niet kunnen ruiken, meestal lopen ze stom toevallig een lokdoosje in. De sprays hebben wel effect maar een continue aanpak is nodig omdat voor elk papiervisje dat op je behang loopt, er 5 achter het behang lopen. Sommige mensen kiezen ervoor om helemaal hun huis te laten reinigen door een specialist maar het is aanbevolen om dat te doen met de buren samen omdat ook van hun kant papiervisjes weer terug kunnen komen.
© 2015 - 2024 Doctorandusr, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Het kleine ovenvisjeHet kleine ovenvisjeHet ovenvisje wordt vaak verward met zijn verwant het papiervisje. Ze lijken heel erg veel op elkaar, zo zijn ze niet al…
Het papiervisjeDoor de kennis van het bouwen en ontwikkelen van tochtvrije en goed verwarmde gebouwen, heeft Nederland er een nieuw soo…
Papiervisje, ovenvisje of zilvervisjePapiervisje, ovenvisje of zilvervisjePapiervisje, ovenvisje of toch een zilvervisje? Helaas, ze komen niet voor in het water maar in je huis. Iedereen is wel…
Identificeren van papiervisjes, zilvervisjes en ovenvisjesDe opmars van papiervisjes in Nederland heeft menig huishouden tot wanhoop gedreven. Waar men vroeger veelal last had va…

Wat zijn fruitvliegjes en hoe raak je ze kwijtWat zijn fruitvliegjes en hoe raak je ze kwijtFruitvliegjes, ook wel bananenvliegjes of azijnvliegjes genoemd, dalen met name in de zomer en de herfst massaal neer op…
Grote vuurvlinder - Lycaena dispar batavaGrote vuurvlinder - Lycaena dispar batavaDe grote vuurvlinder is zeldzaam in Nederland. In 2015 viert het beestje een jubileum: hij werd 100 jaar geleden ontdekt…
Bronnen en referenties
  • Lindsey, E. (1940) The Biology of the Silverfish, Ctenolepisma longicaudatum Esch. with particular reference to its feeding habits. Proceedings of the Royal Society of Victoria 52: 35-78
Doctorandusr (6 artikelen)
Laatste update: 08-09-2015
Rubriek: Dier en Natuur
Subrubriek: Insecten en ongedierte
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.