Kattenogen: fascinerend en functioneel

Veel mensen vinden de ogen van een kat indrukwekkend. Soms eens beetje eng, maar dat komt vaak door associatie van de kat met het kwaad (met dank aan de Hollywoodfilms). Echter, meestal vinden we de kijkers die je aan kunnen kijken alsof ze dwars door je heen kijken, erg mooi. Hoe werkt dat kattenoog nu eigenlijk, wat zijn de variëteiten en hoe goed ziet de kat eigenlijk?

De geboorte

Het kattenoog zit heel ingenieus in elkaar en de kat ziet vele malen meer dan de mens. Toch begint een kitten het leven met gesloten oogjes. De oogjes van een kitten blijven de eerste zeven tot tien dagen na de geboorte nog dicht. Daarna kost het nog enkele dagen voordat de oogjes goed open zijn. Bij veertien dagen moeten de oogjes helemaal open en, voor zover mogelijk, operationeel zijn.

Kleuren

Alle kittens worden met blauwe ogen geboren. Het duurt vier tot vijf weken voordat de juiste kleur tevoorschijn komt. Maar het kan wel tot negen maanden duren, voordat de echt definitieve kleur zichtbaar is.

Zicht

Het netvlies is in de beginperiode nog niet helemaal ontwikkeld en is het zicht eigenlijk nog niet zo goed. Een kitten leert langzaam de beelden te interpreteren en de hersenen moeten alle prikkels leren te verwerken. Het duurt wel tot zo’n drie maanden, voordat de jonge kat kan zien zoals de volwassen kat dit doet.

Men heeft lang gedacht dat katten alleen zwart/wit konden zien, maar het lijkt toch wat genuanceerder te liggen. Katten onderscheiden niet alle kleuren, maar uit verschillende onderzoeken blijkt dat er meer kleur voor de kat is dan alleen zwart en wit.

Afwijking

De bekendste afwijking is de blauwogige witte kat (dus niet één blauw en één oranje/bruin oog). Deze zijn vaak doof en moeten op jonge leeftijd getest worden. Het spreekt voor zich dat er met deze katten niet gefokt mag worden.

Het oog, de binnenkant en de buitenkant

Kleuren

Het kattenoog kan verschillende kleuren hebben. Er is een soort vaste standaard dat bij een bepaalde vacht ook een kleur hoort. De diversiteit in kleuren is groot. De volgende kleuren zijn mogelijk:

• Oranje tot koperkleurig
• Lichtbruin tot diepbruin
• Geel tot geel met een zweem van groen
• Helgroen tot diepgroen
• Helblauw tot diepblauw

Vorm

De vorm van de ogen is of rond of amandelvormig. De pupil werkt anders dan bij de mens. De pupil is altijd star recht vooruit gericht en beweegt dus niet zoals dit bij de mens is. Dit geldt ook voor het knipperen wat de mens doet, want dat doet een kat namelijk niet. Dit wordt vervangen door het derde ooglid (ook wel knipvlies genoemd). Hiermee verdelen ze het traanvocht over het oog en het is een soort bescherming tegen beschadiging. Extreem kortneuzige katten kunnen last hebben van een verstoorde traanbuis en hebben daarom wel eens donkere vegen in de ooghoeken.

Als er weinig lichtinval is, dan is de pupil groot en rond. Als het licht feller wordt, dan wordt de pupil niet klein en rond, maar het wordt een spleetje.

Ziekte

Ver- of bijziend is de kat eigenlijk nooit. Een enkele keer is een kat scheel, maar dat kan niet verholpen worden. De oudere kat kan wel groene of grauwe staar krijgen. Grauwe staar kan, mits je er tijdig bij bent, door een dierenarts verholpen worden.

Een ontstoken oog komt nogal eens voor (de kat kan bijvoorbeeld een takje op het oog hebben gehad) en dit kan vaak met een zalfje of druppeltje verholpen worden (wel via de dierenarts verkregen). Voor veel mensen is het echter een crime om het in te brengen. Maak het oogje even schoon met warm water en een gaasje of schone doek en laat de kat omhoog kijken. Laat het zalfje of druppeltje er vervolgens direct invallen. Sluit het oogje en masseer heel voorzichtig het dichte oogje. Zo wordt de vloeistof goed over het oog verdeeld.

Zicht
De kat kan tot zes meter voor zich een mier zien lopen. Verder dan zes meter kan de kat recht vooruit kijkend nog tweedimensionaal zien en tot 44 graden naar beide kanten. In het donker fungeren de ogen als het ware als een soort akoestische trilling en pikken de pupillen de trilling op. Een kat heeft, in tegenstelling tot wat men vaak denkt, wel een heel klein beetje licht nodig om bijvoorbeeld te kunnen jagen. Een onbewolkte nacht met wat maanlicht, is daarom meer dan prima.

Als de kat blind wordt, dan zal deze in eerste instantie andere katten mijden. Het zicht is zo belangrijk voor de kat, dat deze zich heel onzeker zal voelen. Een blinde kat kan zich na enige tijd meestal wel goed redden. Het gehoor en de tastzin nemen als het ware de ontbrekende ogen voor een deel over.

De gloed die ontstaat als je met een lamp in het donker in kattenogen schijnt, komt door het spiegelachtig weefsel waarmee de achterkant van het oog bekleed is. Het licht van de lamp wordt dus als het ware weerkaatst.

Tot slot

Het kattenoog zit ingenieus in elkaar en de kat is met deze ingenieuze ogen in staat om in de schemering en in het donker het favoriete diertje, de muis, te vinden. Verder vindt menig kattenliefhebber het kattenoog het meest karakteristieke deel van de kat, Het maakt essentieel onderdeel uit van het fascinerende dier, de kat.