Bosbranden door droge zomer 2018

De zomer van 2018 was ontzettend droog en hierdoor ontstonden op heel veel plekken natuurbranden. Door deze branden werden bossen, bermen en heide verwoest. Ook Nederland had hiermee te kampen. Zweden was wekenlang in de ban van veel brandhaarden. Deze branden waren moeilijk te bestrijden en waren zelfs vanuit de ruimte goed te zien. In Griekenland kwamen in korte tijd meer dan 80 mensen om door de daar heersende bosbranden. Er werd drie dagen van nationale rouw afgekondigd. Waar waren nog meer bosbranden?

• Natuurbrand
• Ontstaan bos-, berm- of heidebrand
• Brand door sigaret
• Brand door glas
• Benaming in andere talen
• Open vuur verboden
• Natuurbranden in Nederlandse geschiedenis
• 2014
• 1995
• 1976
• Natuurbranden in 2018 in Nederland
• Drenthe
• Friesland
• Noord-Brabant
• Limburg
• Natuurbranden in het buitenland in 2018
• Duitsland
• Noorwegen
• Zweden
• Ergst getroffen gebieden
• Hulp van andere landen
• Bom gooien
• Griekenland
• Portugal en Spanje
• Californië
• Handige sites om branden in de gaten te houden
• Tips om natuurbrand zelf te beperken
• Wat te doen als je vlakbij een natuurbrand bent

Natuurbrand

Een natuurbrand is een verzamelnaam voor een bosbrand, een bermbrand, een heidebrand, of een (gras)duinbrand. Soms komen ze onafhankelijk van elkaar voor, maar het gebeurt ook wel dat er op dezelfde plek zowel een bos- als bermbrand heerst. Een brand in de natuur heeft veel gevolgen voor de flora en fauna. Dieren proberen weg te vluchten, maar komen in sommige gevallen toch door de brand om. De verwoeste natuur doet er jaren over om zich weer te herstellen.

Ontstaan bos-, berm- of heidebrand

Een natuurbrand kan heel gemakkelijk ontstaan. Dit kan door menselijk handelen gebeuren. Soms zelfs bewust, maar veelal onbewust. Helaas zijn er ook mensen die voor hun lol een brand stichten in de natuur. Met alle gevolgen van dien. Maar natuurbranden ontstaan ook door bliksem.

Brand door sigaret

Iemand die rookt, gooit vaak met gemak de opgerookte sigaret weg en staat er niet bij stil dat deze brand kan veroorzaken. Als een sigaret niet goed uit is, kan deze zo de erg droge omgeving in vlam zetten.

Brand door glas

In de natuur tref je helaas ook stukken glas aan. Dit glas kan afkomstig zijn van argeloos weggegooide bierflesjes. Als de zon langdurig op dat stukje glas schijnt, kan er met gemak brand ontstaan.

Benaming in andere talen

Het is handig om te weten hoe een bosbrand in een andere taal wordt aangeduid:

• in het Noors skogbrann
• in het Zweeds skogsbrand
• in het Fins metsäpalo
• in het Deens skovbrand
• in het Frans feu de forêt
• in het Italiaans incendi boschivi
• in het spaans incendio forestal
• in het portugees incêndio florestal
• in het duits Waldbrand
• in het Engels forest fire

Open vuur verboden

Tijdens de droge zomer van 2018 was open vuur op veel plekken verboden. Dit werd onderweg ook met bordjes langs de weg aangegeven. Zelfs BBQ-en werd op veel plaatsen verboden. Dit verbod gold niet alleen voor Nederland, maar voor veel landen.

Natuurbranden in Nederlandse geschiedenis

In 2014 heerste de ergste natuurbrand in de Nederlandse geschiedenis. Daarvoor waren een bosbrand in 1995 en in 1976 de ergste van Nederland.

2014

Op zondag 20 april 2014 (eerste paasdag) ontstond er een grote natuurbrand in het Nationale Park De Hoge Veluwe. Op dat moment waren er rond de 2.000 bezoekers in het park. Het park werd geheel ontruimd. Er werden 50 brandweerlieden en diverse blushelikopters ingezet om de brand onder controle te krijgen. Diezelfde avond en nacht werd het gebied bewaakt om eventuele nieuwe brandhaarden snel te kunnen blussen. Uiteindelijk werd er 527 hectare natuur verwoest.

1995

Tijdens een natuurbrand in 1995 werd een groot deel van de heide en bos aan beide kanten langs de A1 bij Kootwijk verwoest. De brandhaard begon op de middenberm en breidde zich snel uit naar beide kanten langs de A1. Campings in de omgeving werden afgeschermd en een wegrestaurant moest zijn deuren sluiten. Rond de 150 brandweerlieden en 22 blusvoertuigen probeerden de brand te bestrijden. Uiteindelijk ging er tussen de 100 en 150 hectare natuur in vlammen op. Het verwoeste gebied was 1 kilometer breed en 2 kilometer lang. De A1 werd langere tijd voor verkeer afgesloten.

1976

Op 7 juli 1976 werd de omgeving van Arnhem geteisterd door een bosbrand. Dat was de grootste in de geschiedenis. Al een paar dagen van te voren waren er bosbranden in de omgeving geweest, maar die waren minder hevig dan die van 7 juli. De brand breidde zich door de harde wind snel uit. Zowel heide als een deel van het bos stonden in lichterlaaie. Dagenlang werd gecontroleerd of de reeds gebluste brand niet weer aanwakkerde. Uiteindelijk ging er 370 hectare in vlammen op, waarvan 92 hectare aan heide.

Natuurbranden in 2018 in Nederland

In 2018 ontstonden er op meerdere plekken bosbranden in Nederland. Alleen al in juni en juli werden er 2.811 natuurbranden geteld.

Drenthe

Op 7 augustus werden meerdere campings in de buurt van de Drentse plaats Wateren ontruimd vanwege de bosbranden die daar in de omgeving heersten. Zowel heide als grasland (in totaal 75 hectare) werden door de brand verwoest. Boeren zorgden voor het nathouden van de grond door hun giertanks met water te vullen. Gelukkig werd er snel op de brand ingespeeld. In juli waren er al eerder natuurbranden in de provincie Drenthe.

Friesland

Ook Friesland had te maken met natuurbranden. In het Drents Friese Wold bij Appelscha waren meerdere brandhaarden. In Oranjewoud - niet ver van Heerenveen - woedde een natuurbrand. De brand ontstond in een bosperceel, maar was gelukkig vrij snel onder controle. In het bos langs de Poostweg bij Beetsterzwaag heerste een kleine bosbrand, die snel onder controle was.

Noord-Brabant

Het natuurgebied Loonse en Drunense Duinen had in juli 2018 te maken met bosbranden op drie verschillende plekken. De brand woedde onder de grond en dat is juist gevaarlijk, omdat je niet ziet wat het vuur doet. De brand werd onder meer bestreden met legerhelikopters.

Limburg

In Limburg heersten tijdens de droge zomer meerdere bosbranden op verschillende plekken. Vlakbij Venlo woedde een natuurbrand in een gebied waar vermoedelijk nog munitie van de Tweede Oorlog lag. Omdat de brandweer uit veiligheid niet via de grond kon blussen, werden blushelikopters ingezet.

Natuurbranden in het buitenland in 2018

Niet alleen Nederland had te maken met bosbranden. Veel Europese landen waaronder onder andere Groot-Brittannië, Letland, Duitsland, Portugal en de Scandinavische landen hadden hier veel last van. Een snel om zich heen grijpende bosbrand in Griekenland koste aan veel mensen het leven. Buiten Europa heersten er onder andere bosbranden in Californië.

Duitsland

Ook Duitsland werd in de zomer van 2018 door bosbranden geteisterd. Op een afstand van 50 kilometer van Berlijn heerste een grote bosbrand. Drie dorpen werden geëvacueerd. Begin september ontstond een grote veenbrand bij Meppen. Meppen ligt niet ver van Emmen verwijderd. De brand ontstond door een militaire oefening. Tijdens die oefening werden vanuit helikopters raketten afgevuurd. Het veengebied (waaronder brandbare turf) stond in korte tijd in brand. Het gevaarlijke hieraan was dat het ook onder grond brandde. Meer dan duizend Duitse brandweerlieden werden ingezet om de brand te bestrijden. De brand heeft dik 2 weken gewoed.

Noorwegen

In veel Noorse provincies was er een grote kans op bosbranden. Voor veel delen gold code rood. De zomer was ook in Noorwegen ontzettend droog en de temperatuur was hoog. Pas in augustus viel er in het zuiden van Noorwegen voldoende regen, waardoor het gevaar op bosbranden afnam.

In juli 2018 waren er in de provincies Augst-Agder en Vest-Agder (waaronder Telemark, Vestfold, Østfold, Buskerud, Akershus, Hedmark en Oppland rond de 100 natuurbranden. Blushelikopters werden ingezet om de brandhaarden te bestrijden. Ook in het Setesdal waren natuurbranden. Sommige ontstonden door blikseminslag. Bezoekers van het pretpark Bø Sommarland in Telemark zagen de bosbrand van redelijk dichtbij. Later in die maand stuurde Noorwegen brandweerlieden en blusmateriaal naar buurland Zweden om daar te helpen om de ernstige bosbranden onder controle te krijgen.

In Aurland ontstond op 28 juli rond 14.30 uur van het een op andere moment een bosbrand op een helling bij het Aurlandfjord in de buurt van Flåm. De brand greep snel om zich heen. De helling was moeilijk begaanbaar, dus moest de brand vanuit de lucht worden geblust. Een blushelikopter werd in gezet en pas 's avonds om 21.00 uur was de brand onder controle.

Zweden

Zweden werd vanaf begin juli 2018 opgeschrikt door vele brandhaarden. Het was veel te droog en de temperaturen waren veel te hoog. De meest getroffen gebieden waren de provincies: Norrbotten, Västerbotten, Jämtland, Gävleborg, Dalarna, Uppsala en Kalmar. Er was op een gegeven moment sprake van meer dan 80 bosbranden. Deze grepen snel om zich heen. Zweedse provincies waren wekenlang in de ban van de natuurbranden. De bosbranden waren vanuit de ruimte goed te zien.

Ergst getroffen gebieden

Een paar gebieden werden het ergst getroffen en dat waren: provincie Jämtland, gemeente Ljusdal en dan met name het dorp Kårböle, de schietbaan van Älvdalen en Brattsjö in Västernorrland. De bosbranden rond Kårböle waren het heftigst. Daar stond op een gegeven moment 10.000 hectare in vuur en vlam. Inwoners werden geëvacueerd. De brand bij de schietbaan in Älvdalen kon moeilijk worden geblust, omdat de kans aanwezig was dat munitie zou ontploffen.

Hulp van andere landen

Omdat er zoveel bosbranden heersten in Zweden, riep de regering hulp in van andere Europese landen. Onder andere buurland Noorwegen stuurde blusmaterieel naar Zweden. Daarnaast kwamen maar liefst 140 Poolse brandweerlieden om te helpen de branden te bestrijden. Naast Noorwegen, stuurden ook Denemarken, Italië, Duitsland, Oostenrijk en Frankrijk blushelikopters en -vliegtuigen naar Zweden.

Bom gooien

De brand op het militaire schietterrein in Älvdalen was moeilijk onder controle te krijgen, omdat brandweerwagens er in verband met explosiegevaar niet op het terrein mochten komen. Datzelfde gold ook voor blushelikopters. Het Zweedse leger probeerde deze grote brand met een bom (als laatste redmiddel) tot doven te brengen en dat lukte. Vanuit een straaljager werd de bom met een gewicht van 270 kilo op drie kilometer hoogte op het brandende gebied gedropt. De bom zorgde voor een grote drukgolf, waardoor zuurstof aan de brand werd onttrokken.

Griekenland

In Griekenland ontstond op 23 juli een zeer grote bosbrand in de buurt van Athene. Meerdere dorpjes (Rafina, Kineta en Mati) werden verwoest en vooral het dorpje Mati werd zwaar getroffen. De mensen werden plotseling door het vuur verrast en moesten hun huizen in allerijl verlaten. De wind wakkerde de brand aan en daardoor verspreide de brand zich in razend tempo. Veel mensen renden richting de zee om in het water aan de vlammen te kunnen ontkomen. Helaas lukte dit niet voor iedereen. Vluchtende mensen werden levend verbrand. Nadat de branden waren geblust, was pas goed zichtbaar wat de natuurbranden hadden aangericht. De noodtoestand werd uitgeroepen. Er heerste drie dagen van nationale rouw. Uiteindelijk hebben 86 mensen het met de dood moeten bekopen.

Portugal en Spanje

Portugal, Spanje en ook Frankrijk worden in de zomerperiode wel vaker getroffen door bosbranden.

Portugal
In de zomer van 2018 woedden er op meerdere plekken in Portugal natuurbranden. De bosbranden ontstonden door de extreme droogte in combinatie met de hittegolf. Deze hitte werd nog eens aangewakkerd door de wind vanuit de Sahara. Er werden temperaturen van 46,8 graden Celsius gemeten. De branden waren zowel in het binnenland als in de Algarve. Er was alleen al sprake van ongeveer 30 brandhaarden in de Algarve. Verder ontstonden er natuurbranden met de grens met Spanje.

Spanje
Spanje ging ook gebukt onder de hittegolf en dat zorgde ook weer voor bosbranden in de Spaanse natuur. In augustus stond een groot deel van het natuurgebied Sierra de Aracena in brand. Er waren op meerdere plekken brandhaarden. De bluswerkzaamheden werden door de harde wind bemoeilijkt.

Californië

In de Amerikaanse staat Californië heerste de grootste bosbrand ooit in Californië. Het gebied dat in brand stond was tien keer groter dan San Francisco. Rond de 75 huizen werden door de brand verwoest. In totaal was er sprake van 15 natuurbranden in de staat. Met man en macht - en dan niet alleen brandweerlieden - probeerden de brand onder controle te krijgen. Bewoners van hun huizen probeerden zoveel mogelijk om het vuur uit de buurt van hun woning te houden.

Handige sites om branden in de gaten te houden

Mocht je op vakantie zijn en er is sprake van een bosbrand in de omgeving, dan zijn er diverse sites die je kunt raadplegen om de stand van zaken in de gaten te houden. Daarnaast kun je het reisadvies van Buitenlandse zaken raadplegen: https://www.nederlandwereldwijd.nl/reizen/reisadviezen

Nederland
In Nederland geven veel gemeenten de stand van zaken door via: https://www.natuurbrandrisico.nl

Zweden
Voor Zweden kun je diverse sites raadplegen:

• https://www.krisinformation.se/english
• https://www.trafikverket.se/en
• https://sverigesradio.se

Naast de websites is er ook een handige app die je kunt gebruiken: Brandriks Ute

Noorwegen
Voor de actuele situatie kun je de site https://www.nrk.no raadplegen.

Zwitserland
Voor de bosbranden in Zwitserland kun je onderstaande site raadplegen:
http://www.waldbrandgefahr.ch/de/waldbrand/waldbrandgefahr/aktuelle-lage

Tips om natuurbrand zelf te beperken

Zoals al eerder aangegeven ontstaan natuurbranden vaak door menselijk handelen. Voorkomen is beter dan genezen! Wat kun je zelf doen om de kans op natuurbranden te verkleinen?

Tips om kans op brand te verkleinen/voorkomen

• Maak alleen open vuur op plekken waar het is toegestaan.
• Geldt er een vuurverbod? Houd je hier dan ook aan.
• Ga je BBQ-en? Zorg er dan voor dat je altijd water of een brandblusser bij de hand hebt.
• Laat geen afval, waaronder glas, in de natuur liggen, maar gooi dit weg.

Is er toch een brand ontstaan, ondanks de genomen voorzorgsmaatregelen?

• Bel dan 112 en zorg ervoor dat je de weg naar de brand niet blokkeert.
  

Wat te doen als je vlakbij een natuurbrand bent

Stel je bent in het bos aan het wandelen en ineens zie je dat er vlakbij je een natuurbrand is. Wat moet je dan doen om veilig weg te komen?

• Zorg ervoor dat je nooit voor de brand uitloopt! En loop ook nooit in de richting van de brand. Loop in een hoek van 45 graden (loodrecht, haaks) weg van de brand.

Uitleg aan de hand van een voorbeeld