Zelf vuur maken met en zonder hulpmiddelen

Zelf vuur maken. Drie woorden die zo gemakkelijk zijn uit te spreken. Echter valt de praktijk tegen. Althans, op de manier waarop onze verre voorouders dit deden om te overleven. Er komt vaak meer bij kijken dan men tegenwoordig denkt. En er zijn verschillende manieren om met en zonder hulpmiddelen, een vuur te maken en te onderhouden.

Algemeen

Allereerst wat algemene zaken betreft het maken van een vuur. In een noodsituatie kan er natuurlijk het één en ander overschreden worden. Nood breekt wet.

• Maak bij het uitkiezen van je locatie de grond en omgeving vrij van licht ontvlambaar materiaal. Doe dit niet met je blote handen. Gebruik hiervoor handschoenen, schoenen of een stok. Hiermee voorkom je insectenbeten.
• Laat het vuur (tenzij je in een levensbedreigende situatie bent) nooit alleen. (Denk bij levensbedreigend aan 's nachts verdwaald raken in een natuurgebied met de kans op onderkoeling).
• Maak je vuur niet groter dan nodig.
• Let op jonge kinderen, of misschien huisdieren die zich ook in de buurt van het vuur kunnen bevinden.

Voorbereidingen

Het succes van een goed vuur ligt in de voorbereidingen. Zonder de juiste voorbereiding zal je misschien in staat zijn om vuur te krijgen, maar zal je het niet lang aan kunnen houden. Er zijn wat benodigdheden en principes voor het starten van een vuur

Tondel

Met een tondel ontstaan de eerste kleine vlammen. Belangrijk is dat het erg droog is. Dit kan een bundeltje droog gras zijn, staalwol, een vogelnestje, droog en schoon papier, droge dode bladeren, watten, droog mos, berkenbast. Kortom alles wat licht ontvlambaar is. Denk wel aan je situatie op dat moment. Is het wel nodig om in dit geval de natuur te verstoren en een vogelnestje uit een boom te pakken?

Klein brandhout/klein brandbaar materiaal

Nadat de tondel is aangestoken moet het vuur opgebouwd worden. Dit wordt bewerkstelligd door kleine takken of twijgen over de tondel te leggen. Of onnatuurlijke materialen zoals karton. Bij genoeg tondel zal dit hout ook vlam vatten. Met de juiste voorbereidingen kan er nu even gezucht worden, want het moeilijkste gedeelte is gebeurd. Er is een klein stabiel vuur ontstaan.

Groot brandhout

Nu is het tijd om er een echt kampvuur van te maken. Door wat grotere stukken hout op het vuur te leggen wordt het vuur groter. Maak de grootte van het vuur naar eigen wens, maar denk eraan dat de voorraad hout voldoende moet zijn om het vuur aan te houden. En denk ook aan de veiligheid. Hoe staat de wind? Slaat het vuur snel over? Zijn er misschien kinderen mee tijdens het kamperen?

Verzamel dus van te voren genoeg van al deze materialen. Met dien verstande dat de natuur niet onnodig verstoord wordt.

Vuur maken

Als de voorbereidingen zijn getroffen, is het tijd om vuur te gaan maken. De manieren zijn er in twee categorieën, al blijven de principes hetzelfde. De ontbranding, opbouw, en het onderhoud van het vuur blijven hetzelfde. Het verschil zit in de ontsteking.

Met hulpmiddelen

Onder "hulpmiddelen" worden onnatuurlijke materialen bedoeld. Dit kunnen aanstekers zijn, een "firesteel", batterijen, glas etc. Er zijn er nog meer maar dit zijn de vier meest voor de hand liggende. Met de juiste voorbereidingen is het maken van een vuur met hulpmiddelen goed te doen. Een aansteker spreekt voor zich. De tondel wordt aangestoken waarna het vuur al snel groter gemaakt kan worden. De overige drie hebben wat meer uitleg nodig.

Firesteel
Hierbij wordt gebruikgemaakt van de vonken die ontstaan wanneer er wrijving wordt geproduceerd tussen twee stukken metaal. Het is te vergelijken met twee metalen vijlen die tegen elkaar aan geslagen worden. Met korte en krachtige bewegingen worden veel vonken geproduceerd. Wanneer deze tegen de tondel gehouden worden zal deze vlam vatten.

Batterijen

Simpele 9 volt batterijen kunnen al genoeg zijn. Wel is er nog wat aluminiumfolie of staalwol benodigd. Wanneer de positieve (+) kant van de batterij tegen het aluminium of staalwol wordt gehouden zal dit snel vlam vatten. Dit is meteen een goede tondel.

Glas

Denk aan een stuk gebroken glas, of een bril. Wanneer er een felle zon in de lucht staat, is het mogelijk om met droog tondel snel een vuur te maken. Door het stuk glas of de bril in de zon op de tondel te richten, ontstaat er een gecentreerde lichtbundel. Deze zal het sterkst zijn als het glas dicht tegen de tondel wordt gehouden. Afhankelijk van de sterkte van de zon op dat moment, zal de tondel ontbranden en kan het vuur groter gemaakt worden.

Zonder hulpmiddelen

Zonder de juiste hulpmiddelen is het maken van een vuur al snel een kunst. Maar met de juiste kennis en vaardigheden, is dit onder de knie te krijgen. Er zijn o.a. drie manieren om met alleen natuurlijke materialen een vuur te krijgen. Voor alle drie de manieren zijn er nog wel wat materialen nodig.

Spindel

Een spindel is heel simpel gezegd een stok. Alleen is hier het één en ander aan bewerkt. Zo is een spindel zoveel mogelijk recht gesneden, en heeft het aan de onderkant een bolle punt. De meest gebruikte spindels zijn 25-30 centimeter lang, en net zo breed als de duim van de gebruiker. Ook moeten spindels droog zijn. De spindel wordt gebruikt om wrijving te creëren, waarmee de hitte wordt gecreëerd die nodig is om de tondel te laten ontbranden.

Board

Het board is een vlak stuk hout, van ongeveer 2 centimeter dik. Hierop wordt de spindel gebruikt. Net zoals de spindels, moeten de boards kurkdroog zijn. Met een scherp voorwerp (zoals een stuk kalksteen of een harde zijkant van een schelp), moet er uit het board een klein stuk hout gesneden worden. Niet te groot, want de bolle kant van de spindel moet er precies op passen. Ook moet hiernaast een kleine hoek uit het hout gesneden worden.

De handboor
De handboor is één van de meest bekende manieren om met natuurlijke materialen een vuur te maken. De spindel wordt via een wrijfbeweging met de handen op de spindel gedraaid. Door deze wrijving ontstaan hitte en rook, waarna er een amber ontstaat. Dit is een klein gloeiend kooltje. Een overblijfsel van het hout van het board. Dit wordt opgevangen in het hoekje dat uitgesneden is. Het is verstandig om hieronder iets te neer leggen wat de amber opvangt. Als de amber gloeit en vanuit zichzelf rookt, moet het voorzichtig op de tondel aangebracht worden. Als de tondel ontbrandt kan het vuur groter gemaakt worden. De handboor is een moeilijke techniek. Het vereist oefening voordat deze snel uitgevoerd kan worden. Het is één van de fysiek zwaardere manieren.

De vuurploeg

De vuurploeg is een manier om vuur te maken wanneer je geen hoek uit je board kan snijden. Een board met een natuurlijke rechte groef in het hout is genoeg. De spindel wordt in een hoek van ongeveer 30 graden over de groef gewreven. Na een tijdje zal er aan het einde van die groef houtstof ophopen dat de amber wordt. Ook deze manier is fysiek niet gemakkelijk.
De handboog
Ook de handboog is een veelgebruikte manier. Deze is efficiënter dan de handboor en vuurploeg omdat deze manier minder spierkracht kost. Het principe van de wrijving van de spindel op het board blijft hetzelfde. Alleen draait de spindel nu niet door wrijving van je handen, maar door een touw dat om de spindel is gedraaid.

Dit waren verschillende manieren om met en zonder hulpmiddelen een vuur te maken en te onderhouden. Als het om efficiëntie gaat, is het altijd natuurlijk het beste om een aansteker of firesteel mee te nemen. Maar zelf een vuur maken kan hoe gek het ook klinkt, jezelf een mentale oppepper geven.