Dieren EHBO: Oogverwondingen

Veel honde- en kattenrassen met korte snuiten, zoals mopshonden, Boston terriers en Perzische katten hebben duidelijk uitpuilende ogen. Deze dieren zijn bijzonder kwetsbaar voor vele soorten oogverwondingen. Er kunnen vreemde voorwerpen in het oog waaien of erin gewreven worden. Vooral als een hond met zijn kop uit het raam van een rijdende auto steekt loopt hij het risico iets in zijn oog te krijgen. Dit is om deze reden een verkeerde gewoonte. De meeste oogaandoeningen zijn zeer pijnlijk en een dier verergert de toestand vaak door er aan te krabben en te wrijven. Veel verwondingen kunnen blijvende oogafwijkingen geven, die gedeeltelijke of volledige blindheid veroorzaken. Het is bij alle oog- verwondingen van vitaal belang het dier direct onder controle te houden om het oog tegen verder letsel te beschermen.

Oorzaken

• Het gebeurt nog al eens, dat kleine deeltjes, zoals stof, zaadjes van planten, dorens, takjes en haren in het oog waaien of erin gewreven worden en onder het ooglid verborgen zitten.
• Bijtende stoffen kunnen met opzet of per ongeluk op de snuit en in de ogen van een dier terecht komen. Chemische stoffen zoals no- love spray, ammonia, bestrijdingsmiddelen, shampoo en zeep, spuitmiddelen voor boomgaarden en onkruidverdelgers kunnen allemaal schadelijk zijn als ze met het oog in contact komen.
• Scheurwonden van het ooglid of van de oogbol zelf kunnen zeer ernstig zijn. Dergelijke wonden worden vaak door een kattekrab veroorzaakt. Ook een vishaak kan in het ooglid blijven steken.
• Veel oogverwondingen ontstaan als het dier een kleine ruimte ver- kent en zijn kop hierin steekt, zoals bijvoorbeeld een doos, blik of pijp. Als het dier dan schrikt en zijn kop snel wegtrekt kan hij zo zijn ogen verwonden. Ook door een auto-ongeval of een harde klap kan een wond of kras op het oog ontstaan.
• Een harde klap op het oog veroorzaakt meestal een kneuzing van het gebied rond de ogen. Door een geringe kneuzing ontstaat een gesloten wond, soms met bloeding onder de huid — wat we bij de mens een ‘blauw oog’ noemen. Door de vacht van het dier is dit meestal niet zichtbaar.

Verschijnselen

• De oogleden zitten meestal stijf dicht.
• Er is veel traanvochtproduktie.
• Omdat het oog en de kop pijnlijk zijn zal het dier zich verzetten bij eventuele behandeling.
• De oogbol kan rood zijn.
• Het dier krabt aan het oog of wrijft met zijn kop langs de vloer.
• Het oog is gezwollen en bloedt, of de hele oogbol kan naar voren gedrukt zijn zodat hij volledig buiten de oogkas ligt (dit is een spoedgeval).

Eerste hulp bij oogverwondingen

Grondregels

• Neem de oorzaak weg.
• Voorkom verdere verwonding.
• Bescherm het oog tegen uitdroging.

Wijze van handelen

• Houd de patiënt onder bedwang door hem een muilband om te doen of hem in een deken te wikkelen, zodat u de kop goed kunt immobiliseren en het oog voorzichtig kunt onderzoeken.
• Inspecteer het oog door de oogleden voorzichtig van elkaar te halen of door het bovenooglid aan de oog haren omhoog te trekken. U hebt hierbij een goede lichtbron nodig.
• Spoel de oogbol en oogleden met schoon water af. Laat het water uit een oogdruppelaar of door middel van een stuk watten of papieren zakdoekje op het oog lopen. Wrijf niet
• over de oogbol of oogleden; laat het water over het oogoppervlak stromen. U hebt hier geen boorwater voor nodig.
• Als u een losliggend vreemd voorwerp ziet zitten kunt u het met behulp van een vochtig stukje watten of papieren tissue proberen te verwijderen. Wees zeer voorzichtig!
• Om de binnenkant van het bovenooglid beter te kunnen zien, moet u een lucifershoutje horizontaal op de buitenzijde van het ooglid leggen. Trek het bovenlid aan de oogharen
• omhoog en klap het om de lucifer naar boven om. Zo kunt u de binnenkant van het ooglid grondig inspecteren.
• Om bloedingen van het ooglid te stelpen, moet u met droge gaasjes zachtjes druk op de wond uitoefenen. Een oogverband is moeilijk te fixeren, hoewel dit met behulp van leukoplast redelijk goed lukt. Als u de bloeding niet direct kan stelpen, moet u het kompres laten zitten en het dier naar de dierenarts brengen.
• Kneuzingen rond het oog geven zwelling en worden rood of paars door bloedingen onder de huid. Leg er meteen koude kompressen op (ijsblokjes zijn te koud om direkt op het oog te leggen).
• Scheurwonden van de oogbol zelf of de aanwezigheid van een vreemd voorwerp in de oogbol zijn dringende spoedgevallen. Hierdoor gaat vrijwel altijd een deel van het gezichtsvermogen verloren. In zo’n geval moet u een vochtig gaaskompres op het oog leggen en de patiënt onmiddellijk naar een dierenkliniek vervoeren. Doe geen poging het oog uit te wassen of het voorwerp eruit te verwijderen. Bedek beide ogen om het dier rustig te houden.
• Bij honden en katten met grote, enigszins bolle ogen kan het oog gedeeltelijk of helemaal uit de kas hangen, hetgeen tengevolge van stomp geweld kan gebeuren. Als de oogbol uit de kas ligt of als het oppervlak beschadigd is moet men voorkomen dat hij uitdroogt. Houd het oogoppervlak vochtig door middel van schoon water, levertraan- of olijfolie, contactlensvloeistof of met kunsttranen’ als u die in huis mocht hebben. Doe dit iedere 15 tot 20 minuten. Dergelijke oogverwondingen moeten direct behandeld worden, het liefst door een dierenarts met enige ervaring op oogheelkundig gebied.
• Als er een bloeding binnen in de oog bol bestaat, moet u hieraan niets doen. In zon geval is de pupil of het hele oog helderrood. Breng het dier snel naar de dierenarts.

Preventie

• Laat uw hond niet met zijn kop uit het raam van een rijdende auto steken.
• Voordat u uw dier in bad doet of met een insekticidespray behandelt, moet u levertraanolie of oogzalf in zijn ogen doen.
• Inspecteer en spoel zonodig de ogen van het dier na een wandeling, als hij door hoog gras of struikgewas heeft gelopen. Doe zonodig ter bescherming wat oogzalf erin.
• Stoei niet te wild met ‘kort-neuzige’ honden en katten, pak ze liever niet bij het nekvel en trek niet te hard aan een strak zittende halsband.
• Inspecteer de ogen van uw huisdier regelmatig vooral als u ziet dat de ogen tranen of dat het dier eraan krabt.
• Maak gaten in omheiningen of het kennelhek, waar het dier alleen zijn kop door kan steken en niet de rest van zijn lichaam, zorgvuldig dicht.