Nijlpaard (paard van de rivier)

Het nijlpaard (Grieks: hippopotamus, ofwel ‘paard van de rivier’) is het grootste dier ter wereld dat in zoet water leeft. Hij behoort tot de familie Hippopotamidae. Kenmerkend aan een nijlpaard zijn de grote lichaamsbouw en de grote bek met tanden. Ze kunnen in gevangeschap 50 jaar worden.

Lichaam

Nijlpaarden zijn erg grote beesten. Ze wegen dan ook behoorlijk veel. vrouwtjes wegen over het algemeen maximaal 1500 kilo. Mannetjes daarentegen kunnen wel 3200 kilo wegen. Nijlpaarden hebben een lengte tot 4,5 meter en een staart van 40 centimeter. De bek van een nijlpaard is erg breed en kan wijd geopend worden. In de onderkaak van zijn bek zitten hoektanden die wel 50 centimeter lang kunnen zijn. De korte poten van een nijlpaard hebben vier tenen die met zwemvliezen aan elkaar verbonden zijn. De huid van een nijlpaard is erg dik en rijk aan slijmklieren. Die klieren scheiden rood vocht af, dat het nijlpaard beschermt tegen de zon. Onder zijn huid zit een dikke vetlaag die er voor zorgt dat hij onder water niet te veel afkoelt.

Soorten

Er zijn twee soorten nijlpaarden, te weten:

• 1. Het gewone nijlpaard. Deze soort leeft in langzaam stromende rivieren en in meren ten zuiden van de Sahara.
• 2. Het dwergnijlpaard. Deze soort leeft in de moerassige bossen van westelijk Afrika. Hij is klein en erg zeldzaam, waardoor men hier (nog) niet zoveel over weet.

Voedsel

Het voedsel van een nijlpaard bestaat hoofdzakelijk uit kort gras en fruit. ’s Avonds als de zon onder is, gaan de nijlpaarden aan wal om voedsel te zoeken. Ze proberen zo dicht mogelijk bij het water te blijven, maar als daar geen voedsel te vinden is, moeten ze stukken lopen, soms tot wel dertig kilometer. Die tocht duurt niet lang: ver voor de ochtendschemering, zo rond vier uur ’s ochtends, liggen de nijlpaarden al weer in het water.

Leefgemeenschap

Nijlpaarden leven in groepen van gemiddeld tien dieren. De volwassen voruwtjes leven samen met de jongen en passen op elkaars kleintjes. De mannetjes leven in hun eigen leefgebied, dicht in de buurt van de vrouwtjes. Zij zijn de baas, en komen bij het voedsel zoeken ook als laatste aan wal. Ook komen zij als eerste weer terug van de voedseltocht.

De draagtijd van een nijlpaard bedraagt 8 maanden en het aantal jongen per keer is één, een enkele uitzondering daargelaten. Nijlpaarden worden onder water geboren, met een lichaamsgewicht van ongeveer 40 kilo. Na de geboorte zwemmen de kalfjes snel naar de kant om daar adem te halen. Moedernijlpaarden zorgen goed voor hun jongen. Het jong loopt meestal dicht naast zijn moeder. Dwaalt het jong af, dan wordt dit gestraft met een kopstoot. De jongen lopen altijd aan de kant waar geen gevaar is: moeder dient als een soort schild tussen het jong en de mogelijke aanvaller.

Omgeving

Nijlpaarden zijn erg luie beesten. Ze dobberen de hele dag in het water en doen af en toe hun muil open: het gapen. ’s Avonds staat voedsel zoeken op het programma en vervolgens weer dobberen in het water. Een nijlpaardenlichaam is er op gebouwd om in het water te leven. Al zijn zintuigen zitten namelijk op zijn kop. Zo kan zijn onderlijf veilig onder water zitten, terwijl hij boven water kan ademen, horen en zien. Een nijlpaard kan ruim vijf minuten zijn adem inhouden. Nijlpaarden behoren niet tot de allerbeste zwemmers. Hoewel ze met grote afstanden geen moeite hebben, zwemt een nijlpaard het liefst in water met een diepte van ca. 1,5 meter. Op die manier hoeft het nijlpaard niet echt te zwemmen, maar kan hij half zwevend over de grond lopen. Daarom wordt een nijlpaard ook wel spottend ‘zoetwaterboei’ genoemd.

Gevechten

Het sterkste mannetje in een gebied paart met alle vrouwtjes. Andere mannetjes bedreigd hij door zijn bek vol tanden te laten zien. Andere methoden om andere mannetjes weg te jagen zijn grommen en doen alsof hij hen aanvalt. Mocht dit niet helpen dan is de enige methode: vechten. Zo’n gevecht tussen twee nijlpaarden kan erg lang duren. Eerst proberen de nijlpaarden elkaar bang te maken en te verdrijven. Als dat niet helpt grommen ze en proesten ze water naar de ander. Vervolgens begint de echte aanval: ze bijtenmet hun scherpe tanden in elkaars kop en lijf. Er vloeit bij zo’n gevecht behoorlijk wat bloed en veel nijlpaarden houden daar de nodige littekens aan over. De verliezer van het gevecht, geeft zich over door zijn kop omlaag te doen.

Vrienden en vijanden

Omdat nijlpaarden in en bij het water leven, komt het dier veel andere dieren tegen. Die hebben tenslotte allemaal water nodig om te overleven.
Zebra’s, olifanten en jacana’s zijn dieren die de nijlpaard dagelijks langs ziet komen. Hij heeft echter niets van hen te vrezen. Voor leeuwen moet het nijlpaard uitkijken: ze azen vooral op de jonge kalfjes. De nijlkrokodil is eerder bang voor een nijlpaard, dan een nijlpaard voor hem. Een gevecht verliest hij zo.