De buxusmot in Nederland en België

De buxusmot is een nachtvlinder en van Aziatische oorsprong. De buxusmot is in 2006 waarschijnlijk meegekomen met importartikelen uit Azië en heeft in Europa weinig natuurlijke vijanden. De voorkeursplant om eieren af te zetten is in Nederland en België de buxusplant. De rupsen die uit de eitjes komen, eten vervolgens de buxusplanten kaal. Omdat de buxusplanten veelal op privégrond staan, is de bestrijding van de buxusmot en rupsen een actie voor de inwoners zelf. Er zijn biologische bestrijdingsmiddelen die zelf gemaakt kunnen worden om het de buxusmot heel erg moeilijk te maken.

• De buxusmot in Nederland
• Beschrijving buxusmot
• De rups
• Schade
• Schade voorkomen
• Handmatig vangen om de buxusmot en rups tegen te gaan
• Natuurlijk bestrijdingsmiddel
• Pepermunt
• Rabarber met zeep
• Lokdoosjes
• Aangetaste buxus versus Japanse hulst

De buxusmot in Nederland

De buxusmot (Cydalima perspectalis) is familie van de grasmotten (Crambidae) en is de enige van het geslacht Cydalima. De buxusmot is een nachtvlinder en is inheems in Japan, China en Zuid-Korea en van oorsprong komt deze nachtvlinder in Nederland en België niet voor. Vanaf 2007 is de buxusmot waarschijnlijk meegevoerd met importartikelen en plantte de exoot zich enorm voort, niet gestoord door een natuurlijke vijand. De vrouwtjes buxusmotten leggen, in de acht dagen dat ze leven, wel 500 tot 800 eitjes op de buxusplant die allemaal uitkomen bij de juiste omstandigheden. Gelukkig beginnen tien jaar later vijanden als de vogels de rups te herkennen als een lekker hapje. Om de vogels (en andere insecten) te sparen is bestrijding van de buxusmot en rups met een chemisch bestrijdingsmiddel af te raden.

Beschrijving buxusmot

De buxusmot (Cydalima perspectalis) is een mooie mot om te zien. De vleugels van de buxusmot zijn half doorschijnend wit met aan de omtrek van de vleugels een brede zwart-bruine rand. Bij de overgang van de zwart-bruine rand naar het wit van de vleugels zit een zwart-wit gevormde vlek. De vleugels hebben een spanwijdte van ongeveer vier centimeter. De lange, draadvormige voelsprieten (antennes) liggen in rust boven op de vleugels van de buxusmot. De vrouwtjesbuxusmot en het mannetje zien er precies hetzelfde uit, alleen is het vrouwtje iets kleiner en zit er verschil in de geslachtsorganen. Deze laatste onderdelen van het achterlijf bij het mannetje zijn uitwendig zichtbaar en bij het vrouwtje niet zichtbaar. De vrouwtjesbuxusmot legt in het korte leven van ongeveer een week, gemiddeld vijfhonderd eitjes. Een buxusmot kan in één jaar twee tot drie generaties grootbrengen voordat de rups van de laatste generatie in het najaar, ingesponnen, gaat overwinteren in de buxusplant. De ingesponnen rupsen kunnen in een strenge winter tot -10°C overleven.

De rups

De eitjes worden door het vrouwtje afgezet op de onderkant van het buxusblad in clusters van vijf tot twintig eieren. De rupsen die net uit het ei zijn gekomen zijn vuilgeel van kleur en als ze ongeveer 5 cm groot zijn krijgen ze lengtestrepen. Volgroeide rupsen zijn groengeel met witte haren, zwart-witte lengtestrepen, zwart-witte cirkels en ze hebben een zwarte kop. Het is de rups die de buxusbladeren als voedsel nodig heeft. Een volgroeide rups is ongeveer vier centimeter groot. Na een maand verpoppen de rupsen zich. De nieuwe pop is eerst groen met lichte en donkere strepen en vlekken om dan te veranderen in een bruine tot crèmekleurige pop van ongeveer twee centimeter lang. Na twee weken wordt het een buxusmot die ongeveer acht dagen zal leven.

Schade

Als in het voorjaar de temperatuur boven 10 graden Celsius komt, worden de buxusmotten actief en leggen de vrouwtjes hun eitjes op de buxus. De rupsen veroorzaken op den duur:

• dorre blaadjes;
• veel spinrag-achtig weefsel.

Schade voorkomen

Om het minder aantrekkelijk te maken voor de buxusmot is het belangrijk om de buxusplant(en) gezond te houden. Is de weerstand namelijk minder, dan zal ook de buxusmot eerder neerstrijken op een minder gezonde buxus dan bij een gezonde buxus. De buxus staat graag in losse, luchtige en kalkrijke grond. Geef de buxus extra voedingsstoffen zoals koemestkorrels, kippenmestkorrels of speciale buxusmest in februari, juni en eventueel een beetje in augustus. Felle buien kunnen ervoor zorgen dat de grond is dichtgeslagen zodat er te weinig zuurstof bij de wortels kan komen. Prik de grond ‘open’ met een ijzeren vork en voeg compost toe. Nat weer kan ervoor zorgen dat er een geel randje verschijnt bij de omtrek van de bladeren. Het duidt op een calcium- en magnesiumgebrek doordat er veel voedingstoffen uit de grond zijn gespoeld door overvloedige regen. Geef de plant extra biologische kalkkorrels.

Handmatig vangen om de buxusmot en rups tegen te gaan

En dan blijkt dat de buxus toch is aangetast door de buxusmot. Het is wel even veel werk maar raadzaam is het om de eitjes, rupsen en poppen handmatig te verwijderen. Door te schudden aan de struik vallen er al veel uit. Koolmees, ekster en kauw zijn in 2018 als vijanden van de rups bekend en zien hem als een lekker hapje.

Kunstlicht uit
Doe de lampen in de tuin ’s avonds uit. Motvlinders komen af op het licht en ook de buxusmot.

Natuurlijk bestrijdingsmiddel

Een natuurlijk bestrijdingsmiddel om eventueel zelf te maken is een oplossing met een geurtje. Een geurtje dat de buxusgeur verstoort en helpt te voorkomen dat het vrouwtje de eitjes gaat leggen in de buxusplant, deze heeft dan voor haar namelijk niet zo’n lekkere geur. Een geur van:

• pepermunt;
• rabarber.

Pepermunt

De buxusplanten sproeien met een oplossing van pepermunt is zelf te maken met:

• de scheuten van de muntplant;
• etherische muntolie.

Scheuten van de muntplant of etherische olie
Neem vijf stengels van de muntplant. Laat deze twee dagen staan in één liter water en vul er dan een verstuiver met compressiepomp of sprayflacon mee. Spuit hier de buxus mee in en herhaal dit één of twee keer na ongeveer twee weken. Ook kan hier pure etherische olie voor gebruikt worden. Gebruik zes tot acht druppels op een liter water en spuit hier de buxusplant mee in. Herhaal dit een of twee keer na twee weken.

Rabarber met zeep

Hier is 500 gram rabarberblad voor nodig en drie liter water waar een scheutje Marseillezeep wordt bijgevoegd. Marseillezeep bestaat uit natuurlijke oliën, soda en zout. Herhaal het besproeien na drie dagen.

Lokdoosjes

Verder zijn er lokdoosjes te koop met een biologische vloeistof (feromoon) waar de mannetjes op afkomen. De val is een doorzichtige bak met een vrouwelijke lokstof, water en zeep waar het mannetje door een trechter naar binnengaat in de hoop te kunnen paren. Het mannetje wil weer wegvliegen maar kan er niet meer uit en zal verdrinken. Het vrouwtje kan niet meer bevrucht worden en geen eitjes afzetten op de buxus. De vloeistof is te koop bij diverse (online) winkels. Na vijf tot zes weken dien je de vloeistof te vervangen.

Aangetaste buxus versus Japanse hulst

Veel mensen vervangen de lelijke, aangetaste buxushagen door de Japanse hulst (Ilex crenata). Een groene haagplant die veel wordt gebruikt als vervanger van de buxushaag, vanwege zijn kleine blad en compacte groei. Voordat dit de enige oplossing blijkt, is het een optie om de buxus flink terug te snoeien in het voorjaar. De rupsen hebben hierdoor minder te eten en kunnen verdwijnen, waardoor de buxusplant opnieuw kan uitlopen. Gooi het snoeiafval in een gesloten zak bij het restafval.