Hortensia, ook eetbaar?

Hortensia, ook eetbaar? Hortensias zijn niet direct de herboristenplanten bij uitstek. Toch blijken die ouderwetse struiken onvermoede mogelijkheden te bezitten. Hortensia's niet alleen voor de sier, maar ook eetbaar en geneeskrachtig? Hortensia's! Als je een tijdje rond toert in Bretagne kun je er niet naast kijken, ze versieren daar zowat alle huizen, passen ook goed bij de grote en kleine traditionele huizen in natuursteen. Bretagne zonder hortensia bestaat niet!. En toch zijn deze planten, met hun grote, weelderige bloemen, die overal tegen de granieten gevels groeien, pas in de 19 eeuw in de streek geïntroduceerd. 

De ontdekking van de hortensia

De Zweedse arts en bioloog Thunberg en leerling van Linnaeus is mogelijk de eerste die de hortensia's mocht aanschouwen . Hij was in dienst van onze Verenigde Oost-Indische Compagnie en van 1775 tot 1778 werk­zaam in de Nederlandse handelspost op het eilandje Décima in de haven van Nagasaki in Japan. Door de strenge beperkingen, die de Europeanen waren opgelegd, was het hem verboden om Japans grondgebied te betreden. Zijn botanische studies bleven beperkt tot de planten, die door vrien­delijke Japanse bedien­den in het geheim naar hem toe werden gebracht, waaronder de Hortensia.
Volgens anderen echter was het de Franse botanicus Commerson, die de Hortensia in China ontdekte tijdens een reis om de wereld. In ieder geval is de plant genoemd naar de vrouw van zijn medereisgenoot Lepaute, Hortense. Eerst in 1789 lukte het de Brit Sir Joseph Banks een levende Aziatische Hortensia uit China naar de Botanische tuin in Kew te laten zenden.

De Hortensia telt in het wild 23 verschillende soorten, maar werd al vroeg in Oost-Azië intensief gekweekt. Het was dan ook moeilijk om de natuurlijke planten van de gekweekte te onderscheiden. Thans kennen wij niet minder dan 300 verschillende Hortensiarassen.

Hortensiabloemen, botanisch en etymologisch

De plant dankt zijn wetenschappelijke naam Hydrangea aan de vruchtjes, die op klei­ne waterkruikjes lijken, van hydor = water; en aggos = kruikje. Deze waterkruikjes zitten bij de meeste Hortensia's in het midden van de grote, bolvormige bloeiwijze. De bui­tenzijde van deze bloeiwijze wordt gevormd door bloemen zonder meeldraden en stampers. De functie van deze geslachtloze bloemen is uitsluitend om insecten te lokken die, eenmaal aangetrokken, de echte bloemen in het centrale deel van de bloeiwijze kunnen bevruchten. Na de bevruchting knikken de lokbloemen om, gaan hangen en geven met de minder felgekleurde achterzijde van hun bloemblaadjes een duidelijk signaal aan de bezoekende insecten: het hoeft niet meer!

Het drogen van hortensia's is niet moeilijk, maar je moet ze op het juiste moment plukken, dat is in september als de kleuren beginnen te vervagen maar nog voordat de bloemen beginnen uit te drogen. Verwijder alle bladeren van de stelen en hang de takken in bossen ondersteboven in een droge, goed geventileerde ruimte. Of zet de takken met blad en al in een vaas met een beetje water.

Eetbare hortensias, Amacha of Hortensia serrata

Er bestaan ook eetbare Hydrangeas. Amacha of Japanse thee-hortensia zou magische krachten bezitten. Deze zoet smakende Hydrangea serrata werd vroeger dan ook als zoetmiddel gebruikt. De bladeren werden met water ingedikt tot een siroop.
De bladeren bevatten dulcine en phyllodulcine, een stof die 250 keer zoeter is dan suiker. Die stof is wel als glucoside gebonden, smaakt dan ook na fermentatie van de bladeren. Het gehalte aan phyllodulcine is het hoogst in Juli, vooral in de bloemen, de jonge bladeren en de scheuten.

Medisch wordt Amacha in Japan bij parodontitis en als anti-allergicum gebruikt. Het heeft ook enige schimmelwerende en antibiotische werking. Sommige andere soorten zoals Hydrangea arborescens (LINN.) worden ook voor nieren, urinewegen en prostaatklachten gebruikt. Ze zouden vooral werkzaam zijn tegen nierstenen, in Noord-Amerika werd de plant zelfs kidneyroot en stoneroot genoemd. Mrs. Grieve in haar 'Modern Herbal' schrijft 'The decoction is said to have been used with great advantage by the Cherokee Indians, and later, by the settlers, for calculous diseases. it removes gravelly deposits and relieves the pain consequent on their emission. As many as 120 calculi have been known to come from one person under its use'.

Niet alle Hydrangea zijn zomaar te eten, en de juiste zoete soort vinden is ook niet vanzelfsprekend. Over het algemeen zijn de soorten die het woord 'amacha' in hun naam dragen wel te gebruiken. Amacha betekent zoet of zoete thee. Helaas hebben ze dikwijls een bittere of andere nasmaak.

Hydrangea of hortensia, een ouderwetse struik die nu weer modieus wordt, mooi gedroogd kan worden en ook nog eetbaar en mogelijk geneeskrachtig kan zijn. Dus toch nog een echte herboristenplant?
© 2011 - 2024 Herborist, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Hydrangea arborescens AnnabelleHydrangea arborescens AnnabelleHydrangea Annabelle is een zeer populaire Hortensia soort, vanwege de zeer rijke en langdurige bloei met grote bolvormig…
Hoe en wanneer moet je een hortensia snoeien?Hoe en wanneer moet je een hortensia snoeien?Hoe en wanneer moet je een hortensia snoeien? Krijg je door het snoeien minder bloemen? Het snoeien van een hortensia is…
De hortensia ofwel de hydrangea plant bloeit in de zomerDe hortensia ofwel de hydrangea plant bloeit in de zomerIn de zomer bloeien in veel tuinen hydrangea's in mooie kleuren. We noemen ze in de volksmond hortensia. Er zijn veel so…
Hortensia: snoeien, verzorging, bloeiwijzeHortensia: snoeien, verzorging, bloeiwijzeDe Hortensia is een mooie, zeer lang bloeiende plant voor in huis en in de tuin. Er zijn veel verschillende soorten hort…

Tuin winterklaar maken: hoe doe je dat?Tuin winterklaar maken: hoe doe je dat?Tuin winterklaar maken van de tuin: de een kiest hier bewust voor terwijl de ander de natuur zijn gang laat gaan. Waar m…
Reuzenbalsemien of Himalaya balsemienReuzenbalsemien of Himalaya balsemienDe reuzenbalsemien is een wilde plant die in Nederland tegenwoordig in elk natuurgebied te vinden is. Het is familie van…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: DrScythe, Pixabay
  • http://www.mdidea.com/products/proper/proper08005.html
  • http://www.pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Hydrangea%20macrophylla
  • http://botanical.com/botanical/mgmh/h/hydran45.html
  • http://www.naturalpedia.com/Hydrangea_arborescens.html
Herborist (762 artikelen)
Gepubliceerd: 07-10-2011
Rubriek: Dier en Natuur
Subrubriek: Bloemen en planten
Bronnen en referenties: 5
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.