Venkel (foeniculum vulgare)

In Europa was venkel reeds bekend in het oude Griekenland en het werd gebruikt door de Romeinen voor het behandelen van spijsverterings- oogproblemen. De oude Egyptenaren wisten ook van de geneeskrachtige eigenschappen van venkel en gebruikten het voor het behandelen van veel kwalen. De bloemstammen werden bijvoorbeeld gebruikt bij de behandeling van slangenbeten en worteluittreksels bij hondenbeten.

Omschrijving

De tweejarige, overblijvende venkelplant groeit tot een hoogte van 2 meter. De vele blaadjes zijn zeer smal en puntig en de plant heeft onopvallende gele bloempjes die in grote, dubbele schermen groeien en van juli tot september bloeien. In het eerste jaar worden alleen de smalle puntige blaadjes gevormd; pas in het tweede jaar bereikt de stam zijn volle lengte. Uit de compacte wortel groeit een holle, ronde stam met smalle gleufjes; de kleine, trosvormige schermpjes met bloemknoppen zijn felgeel en de puntige blaadjes lichtgroen. Het verschil tussen deze plant en dille is te zien aan de vrucht en de bladschede: bij venkel zijn deze 5-6 centimeter lang.

Venkel moet nooit bij dille geplant worden omdat deze elkaar bestuiven en kruissoorten vormen. Als venkel bij bonen, tomaten of koolrabi groeit, heeft het een ongunstige werking op de groei van deze groenten. Er zijn verschillende soorten venkel met ieder een eigen smaak, van zoet tot bitter. De smaak hangt af van de verhouding van de twee hoofdbestanddelen: fenchoon heeft een bittere smaak terwijl anethool een zoete anijzaadachtige smaak heeft. Venkel wordt tegenwoordig veel gekweekt om de blaadjes, die als kruid gebruikt worden en om het zaad dat naar drop smaak.

Verspreiding

Venkel hoort tot de familie van de umbelliferae en is een inheemse plantensoort van het Middellandse-Zeegebied. Hij komt in het wild voor in Zuid- en Midden-Europa, China, Japan, India en Amerika. Zowel gekweekte als wilde venkel groeien het best op een voedingsstofrijke, kalkhoudende of kleiachtige bodem, op beschutte plekjes met wat zon. Hij komt vaak voor op braakliggend land en oevers. Venkel is winterhard.

Toepassing van venkel

Venkel, of liever gezegd zijn vrucht, heeft een sterke, pikante smaak en een aromatische geur waardoor hij als kruid heel populair is. Het aantal therapeutische toepassingsmogelijkheden is groot en venkel wordt daarom gebruikt bij de behandeling van veel kwalen. Venkel wordt omschreven als een ontgiftingsplant; hij wordt gebruikt om bloed te zuiveren, om ademhalingsproblemen te verhelpen en om flatulentie te verlichten.

Het gedroogde zaad en de verse of gedroogde blaadjes werken diuretisch en verlichten maagpijn. Een bouillon van venkelblaadjes helpt bij de genezing van oogontstekingen. Venkel wordt ook gebruikt in cosmetica als gezichtsmaskers en crèmes om de huid te verzachten. In de alternatieve geneeskunde werd venkelthee gebruikt om maagklachten te behandelen en van venkel in combinatie met honing worden keelsnoepjes gemaakt. Sebastian Kneipp kende alle heilzame eigenschappen van venkel. Hij beval venkelthee aan bij hoesten, ontsteking van de bronchiën, astma, kinkhoest en bij gevoelige maag en darmen. Naast de lekkere smaak heeft venkel ook een goede uitwerking op de spijsvertering; reden te meer om het in de keuken te gebruiken. De etherische oliën werken diuretisch en helpen tegen kramp.

Gebruik van venkel

Verse of gedroogde venkelblaadjes zijn ideaal bij het op smaak brengen van salade, sauzen en visgerechten. De wortel en de steel worden als groente genuttigd. Gemalen venkelzaad wordt verwerkt in brood en gebak, koolgerechten, jam en toetjes vanwege de zoete smaak. De zaadjes worden vergaard door de plant te dorsen. Tijdens het opdrogen, splijten de zaadjes in twee delen.

Venkelthee tegen hoesten

Giet 1/4 liter kokend water over 1 theelepel gemalen venkelzaad, laat het 10 minuten staan, giet af en voeg naar smaak honing toe. Neem voor buik en darmklachten 2-4- maal daags tussen maaltijden een vers kopje thee, tenzij anders voorgeschreven. Venkelthee kan ook gebruikt worden om melk en pap voor babies en kleine kinderen te verdunnen.