Bereklauw en psoraleen

De reuzenbereklauw, officieel bekend als Heracleum mantegazzianum, is van huis uit niet inheems. Hij komt uit de Kaukasus en is al lang geleden als bijzonder ge­was naar West-Europa gehaald om kasteelparken te versieren. Daar verwilderde hij nogal gemakkelijk, zodat hij zich in sommige bossen een eigen ecologisch plaatsje ging veroveren. We kunnen ons nu bijna niet meer voorstellen dat hij populair geweest is als sierplant. Nu wordt je bijna als een kleine moordenaar beschouwd als je hem mooi vind.

Veroveraar

Vele jaren geleden nam de bereklauw eerst Engeland stormenderhand in, eerst als doelbewust geplante tuinbewoner, daarna als al te gewillige kolonisator met imperialistische neigingen. 'Voorzichtig met reuzenbereklauwen' en 'De reuzenbereklauw bedreigt ons land' waren de alarmerende koppen in sommige dagbladen. Niet alleen als onkruid vreest men de grote schermbloemige, maar meer nog vanwege de fotosensibiliserende eigenschap waardoor mensen overgevoelig worden voor zonlicht en dan ook lelijke verbrandingen en zelfs littekens kunnen oplopen.

Indrukwekkende bereklauw

Toch blijft het voor mij een bijzondere boeiende plant, al was het maar omwille van de mooie herinneringen uit mijn begintijd als kruidenliefhebber en als herborist. Mijn eerste kennismaking ermee was in de bosrijke villawijken bij de Nederlandse stad Breda. Ontsnapt uit eengrote villatuin stond hij langs de wegrand te pronken, het was alsof ik een voorhistorische plant ontmoette uit het dinosaurustijdperk. Ik veroorzaakte bijna een ongeluk, toen ik bruusk mijn auto op de weg tot stilstand bracht om vol eerbied maar ook wat verdwaasd deze verschijning te aanschouwen. Later heb ik ze aangeplant in mijn wilde tuin bij Weelde Statie, waar ze op het meest vochtige stuk, achter in de tuin, body gaven aan mijn border. Ook de buren hadden wel enige, weliswaar voorzichtige bewondering voor deze mastodonten, tot dat hun keurig tuintje van het ene jaar op het andere barstensvol stond met bereklauwbabietjes.
Het zijn nu eenmaal goede zaaiers, dat moet ook, omdat zo'n tweejarige plant na de bloei afsterft en zijn voortplanting moet verzekeren door zich uit te zaaien. Zaad dat in de decoratieve reuzenschermen mooi en veel aanwezig is.

Schermbloemigen en furocumarinen

De zogenaamde fotosensibiliserende werking is een bijzonder fenomeen, stoffen furocumarinen met de naam psoraleen en bergapteen maken de huid overgevoelig voor zonlicht waardoor gemakkelijk brandplekken en blaren kunnen ontstaan. Zo snel mogelijk de huid spoelen en uit de zon gaan voorkomt die verbrandingen. Vooral planten uit de familie der schermbloemigen (bereklauw, pastinaak maar ook bekende keukenkruiden zoals selder en peterselie) en de Rutacaea, citrusachtigen zoals Wijnruit en Citrussoorten kunnen deze overgevoeligheidsreacties veroorzaken.

Toch hebben deze stoffen ook positieve effecten, de psoralenen worden bijvoorbeeld gebruikt bij vitiligo en psoriasis, dus bij de behandeling van huidziekten.Furocumarinen zoals psoraleen kunnen pigmentatie in de huid stimuleren en dus de witte vlekken op de huid bij vitiligo verbeteren.
Verder is het ook duidelijk dat bij inwendig gebruikt, denk maar aan selder en peterselie, deze planten niet hetzelfde negatief effect veroorzaken. Furocoumarinen zijn weinig oplosbaar in water, en daarom is het inwendig gebruik van deze kruiden zonder risico. Ze zijn dan ook niet giftig in de klassieke betekenis van het woord, er moet alleen voorzichtig en met kennis van zaken mee omgegaan worden. En dan kunnen we ook plezier beleven aan de bereklauw en consoorten?

Psoraleen (furocoumarinen) in planten

  • Petroselinum crispum (MILLER) NYMAN EX A. W. HILLL- Peterselie 0 - 12 ppm in Fruit; 10 ppm in blad;
  • Pastinaca sativa L. -- Pastinaak; 7.3 ppm in wortel;
  • Apium graveolens L. -- Selderij; 0 - 7 ppm in Fruit;
  • Levisticum officinale KOCH -- Lavas; 6 ppm in Fruit;
  • Foeniculum vulgare MILLER -- Venkel; 0 - 5 ppm in Fruit;
  • Apium graveolens L. -- Celery; 2 ppm in bladwas;
  • Angelica archangelica L. -- Engelwortel; in Plant;
  • Citrus aurantiifolia (CHRISTM.) SWINGLE -- Bittere appelsien; in Fruit;
  • Daucus carota L. -- Peen; in Plant;
© 2010 - 2024 Herborist, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Bereklauw: uit de buurt blijven, zeker als de zon schijntBereklauw: uit de buurt blijven, zeker als de zon schijntBereklauw is een plant die voor mensen niet bepaald geschikt is. Wie ermee in aanraking komt terwijl de zon schijnt, kan…
Vitiligo en samambiaVitiligo en samambiaDuizenden planten worden er wereldwijd gebruikt als medicijn, nog veel meer tropische planten van ver weg worden alleen…
Hoe krijg je witte huidvlekken en hoe stop je Vitiligo?Hoe krijg je witte huidvlekken en hoe stop je Vitiligo?Witte huidvlekken worden veroorzaakt door een verstoring van de melanine in de huid. Vitiligo kan over het gehele lichaa…
Vitiligo: oorzaak, diagnose en behandeling van de huidVitiligo: oorzaak, diagnose en behandeling van de huidHet ontbreken van grote stukken pigment wordt bij een klein gedeelte van de wereldbevolking gevonden en wordt ook wel vi…

Eleuthero, de Siberische ginsengEleutherococcus senticosus, Siberische ginseng, Stekelpanax, Taigawortel, allemaal benamingen voor een en dezelfde genee…
Slangenkruid, nergens voor goed planten?De rozetten van het Slangenkruid die op braakliggende terreinen of bij oude spoorwegen groeien en spectaculair blauw blo…
Bronnen en referenties
  • Heracleum mantegazzianum growth phases and furocou... [Contact Dermatitis. 1989] - PubMed result
  • Dagboek van een herborist. Maurice Godefridi http://sites.google.com/site/kruidwis/
Reactie

Dorien Kuijpers, 04-09-2012
Kunt u mij vertellen tot wanneer deze plant giftig blijft, ik had nl het idee om hem in de huiskamer te zetten en vind het belangrijk om dit te weten ivm kleine kinderen. Ook wil ik de bereklauw evt gebruiken voor bloemstukken en vraag ik mij af of ik dan steeds handschoenen moet gebruiken. Op dit ogenblik heb ik er één in de carport staan waar hij aan het indrogen is. Mocht u antwoord om mijn vragen hebben dan is mijn dank groot.

Hartelijk groet
Dorien Kuijpers. Reactie infoteur, 06-09-2012
Gedroogd geeft de plant geen huidirritatie meer.

Herborist (762 artikelen)
Laatste update: 02-08-2011
Rubriek: Dier en Natuur
Subrubriek: Bloemen en planten
Bronnen en referenties: 2
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.