De kweepeerboom met vruchten in appel- of peervorm

De kweeperenboom is een grillige, winterharde en bladverliezende boom. De gele vruchten in het najaar hebben een donzig, viltachtig laagje en worden kweepeer, kweeappel of kwee genoemd. Het is echter geen peer en geen appel maar een vruchtensoort op zich, de Cydonia oblonga. Wanneer de vruchten rijp zijn geven ze een heerlijke geur van rozen en citrusvruchten af. De mooie gele vruchten nodigen uit om er de tanden in te zetten, maar de kweepeer is heel hard en heeft een bittere en wrange smaak die verdwijnt nadat de vruchten gekookt worden.

• De kweepeer (Cydonia oblonga)
• Gekweekt in Europa
• Rassen
• Boom en blad
• Bloei
• De vrucht
• Verwerking van kweeperen
• Kweeperen inmaken
• Dulce de membrillo

De kweepeer (Cydonia oblonga)

De kweepeerboom maakt deel uit van de familie Rosaceae (rozen) en de vruchten zijn verwant aan de appel, de peer en de lijsterbes. De Cydonia oblonga (kweepeer) is de enige soort van het geslacht Cydonia en ongeveer 4000 jaar voor Christus is de Cydonia oblonga veredeld tot een ras met grote gele vruchten. De keus van een gekweekt soort Cydonia oblonga is dan ook groot. De Cydonia oblonga komt in landen rond de Kaspische zee in Armenië, Iran, Georgië en Azerbeidzjan nog in het wild voor en heeft daar kleine, gele vruchtjes. In Europa is de kweepeer van oudsher vooral in de zuidelijke landen rond de Middellandse Zee te vinden.

Gekweekt in Europa

Op Kreta (Griekenland) werd de kweepeer al gekweekt rond 4000 jaar voor Christus. Door de Romeinen is de kweepeer vanuit het noordwesten van Kreta in de rest van Europa geïntroduceerd. Rond de middeleeuwen (500 tot 1500 jaar na Christus) zijn bij veel kloosters, boerderijen en landhuizen in Nederland en België kweeperen geplant. Als vergeten fruit werd rond de 21ste eeuw de kweepeer in Nederland en België weer bekender en werd de kweepeerboom weer geplant in particuliere tuintjes en o.a. in openbare voedselbossen. Het maakt dat de kweepeer waarschijnlijk een van de oudste gekweekte fruitboomsoorten is.

De naam Cydonia oblonga
De botanische naam Cydonia stamt af van de stad Kydonia (Kreta), die sinds 2011 Chania heet en waar de kweepeer veel voorkomt. Oblonga betekent 'langwerpig', genoemd naar de inheemse kweepeer, die de vorm heeft van een peer. De gekweekte kweeperenboom wordt (afhankelijk van het ras) zo‘n drie tot vier meter en draagt peer- of appelvormige vruchten.

Rassen

De keus in rassen (gekweekte kweepeerbomen) is in Nederland en België groot. Om vruchten te krijgen, is het belangrijk dat de bloemen in het voorjaar bestoven worden. De meeste kweepeerbomen bestuiven zichzelf en dan is één kweepeerboom genoeg in de tuin. Er zijn echter ook rassen die een tweede boom nodig hebben voor de bestuiving in het voorjaar.

Boom en blad

De grijsbruine takken hebben veel wratachtige oneffenheden en zijn uitstaand wat de grillige uitstraling van de boom geeft. De jonge takken zijn viltiger dan de al wat oudere takken en de vele bladeren zijn kort gesteeld, rond tot langwerpig en gaaf gerand. De achterkant van het blad is grijzig groen en viltig.

Bloei

De vijf bloembladeren zijn zachtroze tot wit en staan alleen aan de zijtakken. De bloesem bloeit van eind mei tot in juni.

De vrucht

De kweepeer heeft de vorm van een onregelmatige appel of peer. De vrucht is rijk aan vitaminen. De bobbelige vrucht heeft een groenige tot gele schil met een donslaagje. Dit laagje kan er gemakkelijk afgeveegd worden wanneer de vrucht in het najaar rijp is. Het witte vruchtvlees van de kweepeer is keihard en erg zuur. De hardheid van de kweepeer is te danken aan de vele cellen met een harde wand (steencellen) en de zure, wrange smaak door de looistoffen tannine (een chemische verbinding) en fenolen (een aromatische en organische verbinding) in het vruchtvlees. Kweeperen bevatten veel pectine (een natuurlijk bindmiddel), vooral in de pitten, en 10 tot 14% suiker. Dit maakt de vrucht geschikt om te koken en bij sommige kweeperen zal het vruchtvlees naar rood tot roze verkleuren.

De rijpe vrucht en de geur
De rijpe gele vruchten verspreiden een heerlijke rozengeur met een frisse citroengeur eind september, begin oktober. Wanneer de vruchten te lang aan de boom hangen krijgen ze snel een bruine binnenkant. Pluk ze liever iets te vroeg en laat ze narijpen in huis. In huis zal het dan heerlijk gaan ruiken door de geur van de kweeperen.

Verwerking van kweeperen

Kweeperen zijn niet om te plukken en te eten zoals een net geplukte appel of peer. Kweeperen moeten gekookt en verwerkt worden om te kunnen worden gegeten. Gekookt is de smaak van de vrucht zurig en honingachtig zoet met een abrikoosachtig smaakje. Geschikt om in te maken, om als snoep te gebruiken of om een tapashapje van te maken. Veel smaak zit in de gele schil en de pitten. Kweeperen hebben gemiddeld drie uur nodig om goed te garen en langzaam van kleur te veranderen. De kweeperen verkleuren van wit na een aantal uren zachtjes koken naar prachtig dieprood.

Kweeperen inmaken

Om kweeperen in te maken zijn de volgende ingrediënten nodig:
1,5 kilo kweeperen;
1 kilo suiker;
1 liter water;
2 steranijs;
2 kaneelstokjes;
1 vanillestokje;
½ citroen.

Was de kweeperen en snij ze in blokjes of partjes. Leg de blokjes in een ruime pan, voeg water toe tot de kweeperen onder water staan. Voeg de halve citroen, suiker en specerijen toe en breng dit aan de kook. Zet het vuur lager en laat twee tot drie uur net tegen de kook aan staan. Kook de blokjes niet stuk en schep ze na twee tot drie uren, wanneer de kweeperen mooi rood van kleur zijn, in gesteriliseerde potten. Vul de potjes met het nog hete vocht, doe het deksel erop en laat ze afkoelen. Bewaar de potten op een koele, donkere plaats tot gebruik.

Dulce de membrillo

Membrillo is de Spaanse naam voor kweepeer en dulce de membrillo is de ingekookte gelei van de gepureerde kweepeer. Laat de ingedikte rode laag drogen en snijd er vierkantjes of driehoekjes uit. Snijd ook uit manchegokaas vierkantjes of driehoekjes en leg op elkaar een stukje dulce de membrillo en manchegokaas, steek er een satéprikker door en je hebt het tapashapje queso manchego con membrillo of manchego met kweepeerpasta. Of snijd vierkantjes of driehoekjes uit de dulce de membrillo en rol ze door o.a. suiker, zo heb je snoepgoed.