Nieuw-Nederlandse aster (Aster novi-belgii), een herfstaster

De Aster novi-belgii, Nieuw-Nederlandse aster of herfstaster, heeft bloemen die aan madeliefjes doen denken, met roze, lila, paarse of witte bloemen en met in het midden een geel hart. De Nieuw-Nederlandse aster is een echte herfstbloeier en bloeit vanaf september tot de eerste nachtvorst in het najaar, gemiddeld half oktober. De Nieuw-Nederlandse aster is goed te kruisen met andere soorten uit het geslacht Aster. Cultivars doen het goed doen in de tuintjes en geven in de herfst de tuin kleur en vrolijkheid. De Nieuw-Nederlandse aster komt elk jaar terug.

• Nieuw-Nederlandse aster (Aster novi-belgii)
• Van Amerika naar Europa
• De gekweekte Nieuw-Nederlandse aster
• Beschrijving Nieuw-Nederlandse aster
• Blad en stengel
• Bloemen
• Vrucht
• De aster als symbool

Nieuw-Nederlandse aster (Aster novi-belgii)

De Nieuw-Nederlandse aster is een vaste plant van de familie Asteraceae (composietenfamilie), uit het geslacht Aster. De Aster ageratoides is dé herfstaster maar in de volksmond wordt de Nieuw-Nederlandse aster ook wel herfstaster genoemd, net als andere herfstbloeiende planten uit het geslacht Aster:

• Gladde aster (Aster laevis), bloeit van september tot oktober;
• Smalle aster (Aster lanceolatus), bloeit van eind zomer tot ver in het najaar;
• Kleine aster (Aster tradescantii), bloeit van september tot en met november;
• Nieuw-Engelse aster (Aster novae-angliae), bloeit van augustus tot oktober.

Van Amerika naar Europa

De Nieuw-Nederlandse aster is oorspronkelijk afkomstig uit het noordoosten van Noord-Amerika. In 1624 werd aan de oostkust van Noord-Amerika een provincie gesticht met de naam Nieuw-Nederland. In 1674 kwam er een einde aan de naam Nieuw-Nederland en werd de belangrijkste stad Nieuw-Amsterdam, als eerbetoon aan de Engelse Jacobus Stuart, hertog van York, omgedoopt naar New York. De plant Nieuw-Nederlandse aster dankt zijn naam aan het gebied in Noord-Amerika dat in de zeventiende eeuw nog Nieuw-Nederland heette. Vanuit Noord-Amerika werd de plant in 1710 naar Europa gebracht. Daar is deze tuinplant snel verwilderd waardoor de herfstaster in de 21ste eeuw in natuurgebieden voorkomt.

Van exoot naar inheems
De Nieuw-Amsterdamse aster is als een exoot eeuwen geleden naar Nederland gekomen. Floristisch Onderzoek Nederland (FLORON) heeft de regel dat een exoot zich drie generaties op verschillende locaties moet kunnen handhaven, voordat deze inheems is. De Nieuw-Nederlandse aster is daarom in de 21ste eeuw een inheemse plant. De stichting Kritisch Bosbeheer vindt echter dat planten die in Nederland zijn gekomen door menselijk toedoen, níet tot de inheemse flora gerekend mogen worden, ook al is het eeuwen geleden. De verwilderde soort in natuurgebieden heeft in de 21ste eeuw de status zeldzame plant.

De gekweekte Nieuw-Nederlandse aster

De Nieuw-Nederlandse aster wordt veel als tuinplant gekweekt. De bloemen die de herfsttuin kleuren maken het tot een geliefde tuinplant die het goed doet in de tuinen van Nederland en België. De keuze in kleur is groot bij de gekweekte Nieuw-Nederlandse aster. Enkele gekweekte soorten en kleuren zijn:

Beschrijving Nieuw-Nederlandse aster

De Nieuw-Nederlandse aster is een vaste plant en kan van eind augustus tot soms ver in oktober een prachtige kleur in de tuin geven tot de eerste nachtvorst. In de winter verliest de plant het blad om in het voorjaar nieuwe bladeren te krijgen. De plant kan een halve meter tot meer dan een meter hoog worden. De Nieuw-Nederlandse aster doet het in de tuin goed op een plek in de zon met op tijd schaduw en in een voedsel- en humusrijke grond. De wilde plant is te vinden op vochtige plaatsen langs beken en rivieroevers. De Nieuw-Nederlandse aster is in de herfst een belangrijke voedselbron voor stuifmeelzoekers. Waar andere planten stoppen met het produceren van stuifmeel en/of nectar, staat de Nieuw-Nederlandse aster volop in bloei. De Nieuw-Nederlandse aster kan zich door worteluitlopers uitbreiden. Bij de plant in de tuin is dit een manier om de plant te vermeerderen.

Blad en stengel

De Nieuw-Nederlandse aster heeft een stevige, vierkantachtige, behoorlijk rood gekleurde en harige stengel. De rechtopstaande stengel is naar beneden toe vrij kaal. De langwerpige spitse bladeren omvatten de stengel en vormen boven het groene blad nieuwe bladstelen met bladeren. Door de ondergrondse uitlopers kan de aster hele plekken opvullen waar niets anders onder wil groeien.

Schimmel op de bladeren
De bladeren van de Nieuw-Nederlandse aster kunnen bij droog en warm weer een witte aanslag vertonen. Dit is het gevolg van een parasiterende schimmel of meeldauw, ook wel witziekte genoemd. Na enige tijd wordt de schimmel donkerder en krult het bruin wordende blad omhoog en valt af. In de tuin kan de plant preventief bespoten worden met een aftreksel van heermoes. Akkerpaardenstaart is een andere naam voor heermoes. Door op tijd een aftreksel van gedroogd heermoes te sproeien kan de meeldauw voorkomen worden. In heermoes zit veel kiezel- en pectinezuur dat zorgt voor een sterkere celwand van de plant waardoor schimmels de plant moeilijker kunnen aantasten.

Bloemen

De Nieuw-Nederlandse aster bloeit vanaf augustus tot aan de eerste vorst in het najaar. De plant bloeit met veel kleine stervormige bloemhoofdjes die een gelijkenis hebben met het madeliefje. De bloemhoofdjes staan aan het eind van de bloemsteel en het gele hart van de bloemhoofdjes bestaan uit vele buisbloemen. Om het hart van de bloem staan langwerpige straalbloemen. Straalbloemen van de Nieuw-Nederlandse aster hebben nooit meer dan drie kleine uitsparingen (tandjes) aan de top van het bloemblad. De asters voor de tuin hebben kleuren als wit, roze, rood, lila, blauw, violet tot donkerpaars. De kleur van de straalbloemen bij de verwilderde Nieuw-Nederlandse aster is altijd bleekblauw tot hemelsblauw. Bij de Nieuw-Nederlandse asters in de tuin en bij de verwilderde Nieuw-Nederlandse asters, zijn de bloemhoofdjes gemiddeld 12 tot 20 millimeter.

Vrucht

De vrucht is een nootje maar de plant vermeerderd zich door de uitlopers van de wortels.

De aster als symbool

Het geslacht Aster uit de composietenfamilie heeft net als veel bloemen een symbolische betekenis. De aster, waaronder de Nieuw-Nederlandse aster, staat voor herfstvreugde en gelukkig ouderdom. Aster staan dus voor de wijsheid die je krijgt bij het ouder worden. Hoe ouder hoe wijzer.