Bloem van de basilicum: klein eetbaar bloemetje

Basilicum of bazielkruid bloeit in augustus en krijgt prachtige kleine witte, roze of paarse bloemen. Het kruid is sterk aromatisch en bevat etherische oliën. De bloeiwijze is een schijnkrans die om de stengel van de plant staat met zes bloemen. De bloemen zijn eetbaar en kunnen bij verschillende toepassingen gebruikt worden. Ze geven de gerechten een extra smaak en geur. Het is zelfs een goed idee om de bloemetjes eraf te knippen zodat de plant zich kan concentreren op nieuwe blaadjes.

• Basilicum (Ocimum basilicum)
• Eenjarige plant in Nederland en België
• Beschrijving van de groene basilicum (Ocimum basilicum)
• Verschillende kruisingen van basilicum (Ocimum basilicum)
• Eetbare bloemetjes
• Lipbloemigen
• Smaak
• Gebruik van basilicumbloemen
• Wat je kunt doen met de bloemen van basilicum
• Bewaren
• Meer soorten uit het geslacht Ocimum

Basilicum (Ocimum basilicum)

Basilicum is familie van de Lamiaceae (lipbloemenfamilie) en van het geslacht Ocimum. Het geslacht Ocimum heeft veel kruidachtige planten die aan de basis verhout zijn. Basilicum (Omimum basilicum) is een soort van het geslacht Ocimum en is een geurend keukenkruid. Basilicum bezit terpenen, aromatische stoffen die de geur en smaak geven. Daarnaast bevatten ze etherische oliën.

Eenjarige plant in Nederland en België

Basilicum is een vaste plant in landen als Italië en Spanje. In Nederland en België is basilicum een eenjarige plant omdat de eerste nachtvorst in het najaar of een late nachtvorst in het voorjaar, de plant buiten bevriest. Na de ijsheiligen (half mei) kan basilicum in het voorjaar buiten in de volle grond staan (houd wel het weerbericht in de gaten) maar basilicum kan ook heel goed binnenshuis, in de keuken staan.

Beschrijving van de groene basilicum (Ocimum basilicum)

De eenjarige basilicum wordt ongeveer 50 centimeter groot en heeft een opgaande groeiwijze. Eind juli, begin augustus bloeit de plant met kleine lipbloemetjes. Voor de plant is het beter om de bloemetjes af te knippen zodat alle voedingsstoffen naar de plant gaan. In Nederland en België zullen de bloemen namelijk nooit zaad produceren. De bloemetjes zijn eetbaar en hebben dezelfde smaak als het blad maar dan in een iets zachtere tint. Basilicum heeft net als marjolein, munt, bonenkruid, rozemarijn en tijm de smaak en het aroma te danken aan speciale geur- en smaakstoffen, de zogeheten terpenen (speciale smaak- en geurstoffen). Daarnaast bevat basilicum ook etherische oliën.

Verschillende kruisingen van basilicum (Ocimum basilicum)

In Nederland en België wordt basilicum als een eenjarige plant gekweekt en wordt basilicum (Ocimum) veel gekweekt om het geurende en aromatische blad in veel soorten en variëteiten. De gekweekte basilicumplanten hebben allemaal een zoete anijsachtige smaak maar kunnen verschillen in blad- en bloemkleur, bladvorm, smaak en smaaksterkte.

Gekweekte planten als:

• Ocimum basilicum Cinnamom Basil, deze basilicum heeft middelgrote naar kaneel geurende bladeren;
• Ocimum hybrid Blue Spice, een sterke groeier die het goed in potten doet. Bijzonder is de vanille die in het aroma en de smaak terugkomt;
• Ocimum basilicum Large Leaved, basilicum met extra grote aromatische bladeren;
• Ocimum americanum Lemon Basil is basilicum waarvan de bladeren een heerlijke frisse limoengeur verspreiden.

Eetbare bloemetjes

Lipbloemigen

De bloemetjes staan in verschillende schijnkransen met zes bloemetjes om de stengel. De kleine bloemetjes bloeien niet allemaal tegelijk. Basilicum behoort tot de familie van de lipbloemigen (Lamiaceae) en dankt haar naam aan de typische vorm van de bloembladeren, die samengegroeid zijn tot een boven- en onderlip.

Smaak

De kleine basilicumbloemen smaken verrukkelijk en smaken iets zoeter dan het basilicumblad. Ook de lagere schijnkransen, waar de bloemetjes al zijn uitgevallen, hebben dezelfde smaak. Een zoetige anijsachtige smaak waarvan de bloemetjes een toevoeging geven om te verwerken in, bij en door etenswaren. Het lekkerste zijn de jonge bloemetjes (net uit knop of zelfs nog half in knop). Oudere bloemen kunnen bitter gaan smaken.

Gebruik van basilicumbloemen

In veel landen is het eten van bloemen vrij gewoon. In Nederland en België is het eten van bloemen is een specifiek, vaak klein, afgebakend deel. In restaurants kom je weleens bloemen tegen op je bord en met feestdagen zijn eetbare bloemen te koop in de supermarkt. Vooral bloemen uit eigen tuin hebben de voorkeur omdat ze onbespoten zijn. Wanneer in het vroege najaar de basilicum bloeit:

• pluk je de bloemen in de ochtend na de dauw maar voor de zon erop schijnt;
• bewaar je ze in een papieren zakje in de lade van de koelkast;
• voor gebruik op het eten even opfrissen door de bloemetjes een half uur in ijskoud water te leggen;
• eventueel de steel verwijderen en voorzichtig op een stukje keukenrol drogen.

Wat je kunt doen met de bloemen van basilicum

De bloemetjes van basilicum geven mogelijkheden om:

• ze te versuikeren;
• ze in diverse gerechten te verwerken;
• ze in te vriezen;
• er kruidige thee van te zetten;

Versuikeren
Doop de basilicumbloemetjes voorzichtig in eiwit en bestrooi daarna met poedersuiker. Hierna kan de taart versierd worden met versuikerde basilicumbloemetjes.

Diverse gerechten
De basilicumbloemetjes geven een toegevoegde waarde aan warme gerechten of koude gerechten. De hele bloem of meerdere bloemen gebruiken, in koude gerechten als een toetje, een sausje of in een salade. In warme gerechten zoals soep of bij lichte vleessoorten. De warme, anijsachtige smaak als smaakversterker kan eventueel de zoutpot vervangen.

Invriezen
Vul een trailer voor ijsklontjes voor de helft met water. Leg hier een of meerdere bloemetjes in en vries het in. Nadat het bevroren is de rest vol laten lopen met water en terugplaatsen in de vriezer.

Thee
Samen met de bladeren van de basilicumplant zijn de bloemetjes geschikt om thee van de zetten. Liefst vers of anders gedroogd. Gedroogde kruiden donker en koel bewaren. Blootstelling aan licht en warmte beschadigen de essentiële oliën en laten de kruiden hun smaak verliezen.

Bewaren

De verse eetbare bloemen droog in de koelkast op 2°C tot 7°C bewaren. Ze zijn dan ongeveer vijf dagen houdbaar.

Meer soorten uit het geslacht Ocimum

De groene basilicum (Ocimum basilicum), komt oorspronkelijk uit tropisch Afrika en Azië en hoort bij het geslacht Ocimum. Het geslacht Ocimum heeft verschillende soorten zoals:

• Ocimum campechianum. Een plant die voorkomt in Mexico, Midden-Amerika, Zuid-Amerika, West-Indië en Florida. Een plant vergelijkbaar met de groene basilicum (Ocimum besilicum), maar scherper van smaak;
• Ocimum americanum. Bekend als Amerikaanse basilicum of grijze basilicum en inheems in Afrika, het Indiase subcontinent, China en Zuidoost-Azië. Het kruid wordt gebruikt voor medicinale doeleinden;
• Ocimum canum of Afrikaanse basilicum. Komt oorspronkelijk uit Afrika en heeft een muntachtige smaak en geurige bloemen;
• Ocimum sanctum of heilige basilicum of Tulsi, synoniem Ocimum tenniflorum, een heilige plant in India. De heilige basilicum wordt één meter hoog en heeft rode of paarse bloemen. Een frisse kruidige geur die weer anders is dan de groene basilicum (Ocimum basilicum);
• Ocimum gratissimum of Afrikaanse basilicum of boombasilicum. Een soort die wel tot 120 centimeter hoog wordt. De soort komt o.a. voor in Afrika en zuid-Azië;
• Ocimum kilimandscharicum ook bekend als kamferbasilicum. De kamferbasilicum is afkomstig uit Kenia, Tanzania, Oeganda, Soedan en Ethiopië. De bloemetjes verspreiden een kruidnagel- tot kamfergeur.
• Ocimum × citriodorum of citroenbasilicum, Thaise basilicum of Lao basilicum (Ocimum × citriodorum) is een kruising van de groene basilicum (Ocimum basilicum) en de Afrikaanse basilicum (Ocimum africanum). Dit kruid heeft een sterk citroenaroma en wordt soms ook ‘zoete’ basilicum genoemd en is afkomstig uit Zuidoost-Azië. Waar de Europese variant groen is, heeft Thaise basilicum vaak een paarse gloed over de takjes en soms ook over de bladeren.

De plant wordt, afhankelijk van het ras, tussen de 30 en 100 centimeter groot. De basilicum verlangt veel warmte, licht en water. In juli-augustus (afhankelijk van het ras, standplaats en temperatuur) gaat basilicum bloeien. De kleine lipbloempjes bloeien in de kleur wit, lila of paars.