Bloemen en hun symboliek

Hoewel de bloem, eenmaal verwijderd van de kluit, feitelijk een dood ding is, zijn de meeste mensen gek op bloemen. De bewondering zit hem in verschillende aspecten en in veel huizen is de verse bos bloemen iets wat met de wekelijkse boodschappen als vanzelfsprekend gekocht wordt. Daarnaast zijn er bloemen die niet tot de meest populaire behoren, maar wel een veelzeggende betekenis kunnen hebben. Kortom, hoe werkt de taal der bloemen?

Symbolen

Volgens de verschillende online woordenboeken staat symboliek voor:

• de leer van de zinnebeelden
• een bepaalde boodschap zonder woorden
• met de zintuigen waarneembaar teken of voorwerp dat iets geestelijks of abstracts uitbeeldt

Je kunt dus iets zeggen, zonder woorden. Symboliek zie je bijvoorbeeld veel in de kerk, maar een bloem kan ook ergens symbool voor staan. Voor de taal van bloemen is zelfs een officieel woord, te weten floriografie. Hoewel we tegenwoordig gemakkelijker met woorden uitspreken hoe we over iemand denken, heeft de symboliek van de bloem nog steeds iets mystieks. Zeker als het over de meer intieme gevoelens van de mens gaat. Het ultieme voorbeeld is toch wel Valentijnsdag, want op deze dag worden er meer dan vijf maal zoveel rode rozen verkocht. Overigens zijn de rode rozen ook bijna de helft duurder dan normaal. Zo sterk is de symboliek van de rode roos met Valentijnsdag verbonden.

Nederland bloemenland

Nergens ter wereld worden zoveel bloemen gekweekt als in Nederland en zelfs over de landsgrenzen zoeken Nederlanders hun heil om bloemen te kweken. Bloemen worden zowel in kassen als in de open velden gekweekt, waarbij de kassen met name de bloemen leveren voor de bloemist en de boeren met de open velden leveren met name de bollen.

Bloemen kiezen

Bloemen zijn populair en we kiezen meestal met onze zintuigen op kleur, geur en uiterlijk. Bij een samengesteld boeket komt er dan ook nog bij dat de compositie van de bos er aantrekkelijk uit moet zien. Denk hierbij aan structuur van de bloem en stengel, de kleur en de lengte. Zo heb je veldboeketten, klassieke boeketten, moderne boeketten of boeketten die verwijzen naar de vier seizoenen.

Op zich is het niet zo vreemd dat we de boeketkeuzes maken zoals we deze maken. Echter, we realiseren ons vaak niet dat al die bloemen ook nog een symbolische betekenis hebben. Op basis daarvan kan je dus ook een keuze maken als je iets wilt geven aan een ander. Je geeft dan iets aan de ander met een betekenis, maar zonder woorden.

Bloemen en symboliek

Er zijn te veel bloemen om op te sommen, daarom een selectie van enkele meer populaire bloemen en bloemen met een mooi symbolisch 'verhaal'.

Anjer
De anjer zie je zowel in de normale bos (één bloem op één stam) terug als ook in trosanjers. Verder is de anjer een bloem die goed te combineren is met andere bloemen en dus prima geschikt in een samengesteld boeket. De steel heeft een blauwige ondertoon, maar de anjer zelf is er in verschillende kleuren en oogt fluweelachtig.

De roze anjer staat symbool voor het gegeven dat je niet vergeten wordt en voor de liefde van de vrouw. De rode anjer staat voor gepassioneerd zijn, het verlangen van de mens en voor bewondering. Een gele anjer heeft een mindere leuke betekenis, want deze wordt gerelateerd aan teleurstellingen en grilligheid van het leven.

De witte anjer zien we relatief vaak en staat symbool voor sereniteit en waardigheid. De witte anjer heeft in verschillende betekenissen. In Nederland is de witte anjer, mede door toedoen van Prins Bernhard, het symbool van de Veteranendag. Hij droeg iedere dag een verse witte anjer op de revers van zijn jas en nam op Veteranendag het defilé af in Wageningen. In Turkije heeft de witte anjer een heel andere betekenis en staat voor het ultieme geluk vinden. In Spanje is het een bloem die wel gekoppeld wordt aan sereniteit en om die reden zie je deze bloem daar veel bij de graven.

Chrysant

Hoewel de chrysant veel verkocht wordt en behoort tot de oudste sierplanten, heeft deze niet echt een heel positief imago. De bloem staat te boek als ‘goedkoop’ en ‘saai’. De belichaming van het 'goedkope' is het ietwat treurige bosje dat je kunt kopen bij het tankstation. Echter, saai gaat niet (meer) op, want inmiddels is de chrysant er in alle kleuren en maten en past prima in een gemengde bos.

De okergele chrysant is de meest traditionele chrysant en staat symboliek voor het licht, maar ook voor onsterfelijkheid (de ziel leeft door) én uiteindelijk de vergankelijkheid van alles wat leeft. Deze bloem heeft dus wel degelijk een diepe betekenis en op zich niet zo vreemd dat we deze bloem ook veel op begraafplaatsen zien. De gele chrysant staat ook symbool voor de aankondiging van het herfstseizoen. Hét seizoen dat laat zien dat de natuur zich op gaat maken voor de winter om daarna weer tot leven te komen. De symboliek van onsterfelijkheid en vergankelijkheid liggen ook hier in het verlengde.

Als we de kleuren van de chrysant loslaten, zijn er ook nog een algemene symbolische betekenissen aan te geven, te weten:

• gelukzaligheid
• vriendschap
• eerlijkheid

Paardenbloem

De paardenbloem wordt door de meeste mensen gezien als onkruid, onkruid verwijder je en onkruid heeft dus een negatief imago. Dat neemt niet weg dat de paardenbloem wel een verhaal heeft. Wat veel mensen niet weten is dat de paardenbloem eetbaar is. Je kunt zowel de bloem als de steel eten, hij heeft een licht bittere smaak.

Als het gaat om de symboliek van de paardenbloem, dan staat deze bloem voor gematigdheid ofwel 'doe maar normaal dan doe je al gek genoeg'. Hoewel de paardenbloem als onkruid wordt gezien, is het symbolisch gezien ook de brenger van het geluk, mag je er een wens bij doen en staat het voor toenemende helderziendheid ofwel het activeren van het derde oog.

Roos
De roos kent veel symbolische betekenissen, zowel qua kleur als vorm. De roos is een populaire bloem en mogelijk dé bloem om te geven met in het achterhoofd de symbolische betekenis.

Enkele van de meer bekende kleuren en hun symbolische betekenis:

• Hartrood staat voor hartstochtelijkheid, het verleidingsspel en vooral ook een vreugdevol leven. De geopende rode bloem staat voor innige liefde en de roos in de knop wil zeggen dat er op liefdespad wat aan zit te komen. Is de roos helaas geknakt, dan staat dit symbool voor een afgebroken liefde.
• Donkerrood staat voor schoonheid van alles om je heen waar je je niet bewust van bent. Maar ook iemand het vertrouwen geven en soms een beetje voor een schaamtegevoel.
• Oranje heeft iets opwekkends en vrolijks. Deze kleur staat voor enthousiasmeren en het ergens door gefascineerd kunnen zijn.
• Hardroze staat voor jong ontluikende liefde.
• Zachtroze staat symbool voor vriendschappen, een eerste liefde en het leven betreden met een onbezorgde vrolijkheid.
• Geel blijft bij de meeste bloemen toch een lastige kleur, want ook de gele roos heeft iets met jaloezie en ontrouw.
• Wit staat bij meerdere bloemen, maar ook bij de roos voor het pure van de mens, waardigheid en de eenvoud van dingen.

Tulp
De tulp is eind zestiende eeuw in Nederland terecht gekomen, maar komt oorspronkelijk uit Kazachstan. Zowel de tulp als de tulpenbol behoren inmiddels tot dé nationale symbolen van Nederland. De populairste kleuren zijn allerlei roodvarianten en opmerkelijk genoeg is ook geel bij de tulp populair.

Wanneer je een bos tulpen met verschillende kleuren aan iemand geeft, dan heeft dat als symbolische betekenis dat je iemands uitstraling en met name de oogopslag als mooi ervaart. De kleur geel heeft bij deze bloem voor de verandering een positieve betekenis, namelijk de onbevangen schaterlach en vrolijk in het leven staan. Verder wordt geel ook geassocieerd met een intense verliefdheid. De rode tulp staat voor diepe liefde en wordt tevens geassocieerd met het geloof. Tenslotte staat de oranje tulp symbool voor bezieling/bevlogenheid.

Waterlelie en lotusbloem
Beide bloemen hebben iets zachts en vertederends. Deze bloemen zie je in grote waterpartijen, maar binnenshuis kan de waterlelie of lotusbloem ook in een grote glazen schaal gehouden worden. Op tafel kan het een leuk alternatief zijn voor de traditionele bos bloemen.

Qua symboliek staan deze lieflijke bloemen voor:

• de zuiverheid en puurheid van het leven
• het beschermende
• de schepping (religie)

In het oude Egypte had de lotusbloem nog een extra symbolische betekenis, namelijk eeuwige vernieuwing (de cyclus van het leven). Dit heeft te maken met het sluiten van de bloem tijdens de avonduren en het openen van de bloem de volgende ochtend.

Krokus

De krokus komt met name van oorsprong uit de bergen rond de Middellandse Zee. Dit kleine vroegbloeiende plantje, althans ruim tweederde van bijna negentig soorten, ziet de mens graag opkomen in het park of perkje langs de weg. Dit heeft te maken met het gegeven dat het de eerste tekenen zijn dat de winter voorbij is en het voorjaar nu echt in aantocht is. De krokus is er ook in een versie voor binnenshuis en is in het voorjaar in veel supermarkten te koop.

De symboliek van de kleine krokusbloem, meestal is het paars, geel of wit, zit hem in het krijgen van een blij gevoel en het is dé boodschapper van de lente. De bloem staat voor positiviteit, vol in het leven staan en heeft iets krachtigs. Allemaal aspecten die passend zijn bij het voorjaar, waarin al het leven weer ontluikt en we vol goede moed aan de slag gaan met nieuwe ideeën.

Magnolia
De magnolia is een erg populaire plant met prachtige bloemen en bijpassende geur. Behalve in de tuin, wordt de bloem steeds vaker in samengestelde bossen gebruikt en kan zelfs solitair in een lange smalle glazen vaas erg mooi staan.

De symbolische betekenis van deze bloem is dat het delicate, wat vaker gezien wordt als zwak, toch heel krachtig kan zijn. De bloem staat ook voor reinheid, nobelheid en integriteit. Daarnaast moedigt de bloem idealisme aan en het trouw zijn aan eigen principes.

Margriet

De margriet heeft iets lieflijks en zoets. Het is een eenvoudig ogende bloem en heeft weinig franje. De naam is afkomstig van het Griekse Margarites, wat staat voor parel.

De symbolische betekenis van deze parel omschrijft goed waar veel mensen de margriet mee associëren, te weten:

• het ontvangen en geven van liefde
• onschuld en de waarheid over allerlei aspecten van het leven
• leven in gelukzaligheid
• rein- en puurheid
• vrolijkheid in het leven

De meeste symbolische betekenissen van de bloem associeer je ook relatief eenvoudig met kinderen. Kinderen kunnen ‘lichtjes’ in huis zijn en zo wordt de bloem ook wel eens genoemd.

Zonnebloem
Iedereen kent de bekende grote zonnebloemen in het veld wel. Is het niet live, dan toch zeker op de schilderijen van Van Gogh. Aangezien de zonnebloem erg populair is, is er inmiddels ook een kleine versie voor in de vaas gekweekt.

Zowel de grote als kleine zonnebloemen hebben een symbolische betekenis. De zonnebloem staat voor het hebben van bewondering voor iets of iemand, een krachtige persoonlijkheid, het hebben van levenslust en het zijn van een loyaal mens. Daarnaast kan een bos zonnebloemen geven ook staan voor iemand fantastisch vinden. De zonnebloem heeft als eigenschap dat deze altijd naar het licht draait en heeft dit aspect tevens als symbolische betekenis. Het licht in deze staat dan voor Christus.

Tot slot

Iets met bloemen zeggen, zoals men het wel eens noemt, kan dus heel goed. De meeste bloemen hebben wel een symbolische betekenis gekregen en zonder woorden zou je dus iets heel belangrijks aan de ontvanger mee kunnen geven. Helaas zijn we niet zo bekend met de betekenis van de meeste bloemen.