Hoe walnoten groeien voordat ze eetbaar zijn

In het voorjaar bloeien de mannelijke katjes van de walnotenboom en deze hangen zichtbaar naar beneden. De vrouwelijke bloemen bloeien later en bevinden zich onder de nieuwe en mooi gekleurde bladeren die in het voorjaar ontstaan. Na de bevruchting ontstaat het begin van de noten die in het najaar uit de bolsters vallen. Noten die maar kort natte noten zijn en die een ware delicatesse zijn wanneer je ervan houdt. In de zomer houdt de walnotenboom de muggen op afstand en bij tropische temperaturen geeft het bladerdek van een notenboom de broodnodige schaduw.

• De walnotenboom
• Kenmerk walnotenboom
• De katjes met de mannelijke bloem
• Strenge vorst
• De vrouwelijke bloemen
• Groeien van de walnoot

De walnotenboom

De walnoot of okkernoot (Juglans regia) is een plant uit de okkernootfamilie (Juglandaceae) en uit het geslacht Juglans (walnoot). Andere soorten uit de familie Juglandaceae zijn:

• De zwarte walnoot of zwarte noot (Juglans nigra)
• Witte walnoot of boternoot Juglans cinerea L.

Andere gekweekte soorten (veredelde) soorten van het geslacht Juglans zijn onder andere:

• Juglans regia Broadview;
• Juglans regia Geisenheim Wonder Nr.26;
• Juglans regia Buccaneer;
• Juglans regia Nr. 16;
• Juglans regia Rita.

Kortlotdragers
De bladverliezende boom komt van oorsprong in Zuid-Europa, Zuidwest- en Centraal-Azië tot Zuidwest-China voor. De boom kan 30 meter hoog worden met een kroonbreedte van 10 meter. De verspreid staande bladeren bestaan uit zeven tot negen deelbladeren en zijn gemiddeld 15 centimeter lang en gaafrandig. De langwerpige en spits toelopende bladeren hebben een aromatische geur. Een tanninegeur, waar vooral muggen niet van houden en die niet alle mensen lekker vinden. Bij de rassen van de Juglandaceae, die bekend staan als kortlotdragers, staan de vrouwelijke bloemen niet alleen aan het eind van de nieuwe takken maar meer verspreid en ook aan de oudere takken (kortlot). Dergelijke rassen zoals Juglans regia Broadview en Juglans regia Nr.16 hebben zo kans op een veel grotere oogst.

Kenmerk walnotenboom

De jonge takken in het voorjaar hebben bladeren met een prachtige rood/oranje en geel/groene kleur. Wanneer de zon schijnt geven ze een betoverende kleur. In het voorjaar, wanneer ze ouder worden, kleuren ze naar groen met een scherpe lichtgroene tekening van de nerven. Na twee jaar krijgen de jonge takken laddermerg, wat inhoud dat het merg afgescheiden zit in compartimenten en dat ziet eruit als een de treden van een ladder. De stam van een jonge walnotenboom is grijs van kleur en met een gladde structuur. Wanneer de boom ouder wordt kleurt de stam donkerder en gegroefder. De mannelijke bloemen zitten in de lange katjes en de vrouwelijke bloemen bevinden zich onder de nieuwe bladeren bij veel walnotenbomen. Bomen die zowel mannelijke als vrouwelijke bloeiwijzen bezitten zijn eenhuizig maar er zijn ook tweehuizige walnootbomen. Bij de eenhuizige walnotenboom bloeien de mannelijke bloemen eerder dan de vrouwelijke bloemen, wat de bevruchting bemoeilijkt. Maar na de bevruchting door de wind, gaat er een walnoot groeien die in de herfst vanzelf uit de bolster zal vallen en waarvan de vers gekraakte ‘natte’ noot een ware delicatesse is.

De natte noot is maar even nat
In de bolster zit een noot met een harde bruine buitenkant. In de bruine buitenkant zit de witte walnoot die bestaat uit twee gedeelten, met een dun en witachtig vliesje eromheen. Een erg bitter vliesje, dat wanneer het gedroogd is lichtbruin kleurt en niet verwijderd hoeft te worden omdat het gedroogd erg smaakvol is. Wanneer de walnoot na het rapen niet eerst gedroogd wordt maar gekraakt wordt met de notenkraker, kan het vrij natte witte vlies met een mesje verwijderd worden (wat erg gemakkelijk gaat) en de verse noot worden opgegeten. De natte noot is een delicatesse met een heerlijk, licht zoetig smaak, voor wie hiervan houdt. Na ongeveer één week is de natte noot ingedroogd en lukt het niet meer om het witte vliesje te verwijderen. De noot kan dan met het vliesje gegeten worden.

De katjes met de mannelijke bloem

De mannelijke bloemen zitten op de lange katjes. De katjes zitten ongeveer na drie tot vier jaar in de oksels van de littekens van de bladeren van vorig jaar. In de zomer en herfst van het vorig jaar worden de katjes aangelegd, voordat de walnoot in de winterperioden zijn blad verliest om in de lente de jonge bladeren en de gemiddeld 10 tot 11 centimeter lange mannelijke katjes te ontwikkelen. De temperatuur in het voorjaar heeft hier grote invloed op. Is het een warm voorjaar of is het een voorjaar met geregeld nachtvorst? De mannelijke bloeiperiode kan daardoor per jaar verschillen.

Strenge vorst

Heel af en toe is er in het voorjaar sprake van strenge vorst. Strenge vorst is wanneer de temperatuur tussen -10,1 en -15,0 ° Celsius ligt. In 2017 waren na een nacht strenge vorst veel pas ontluikend blad en mannelijke katjes bevroren en zagen er bruin en dor uit. Helaas valt een grote walnotenboom niet af te dekken voor de nachtvorst zoals andere planten en kleine boompjes in de tuin wel. Gelukkig komt dit verschijnsel maar zelden voor maar het betekent wel dat geen notenoogst in het najaar is en het jaar erop ook niet of veel minder. De mannelijke katjes groeien namelijk op eenjarig hout. Naast het feit dat er geen walnoten aan zullen komen is de toenemende sapstroom bevroren en kan de bast gaan scheuren waardoor de walnotenboom gaat bloeden. Maar moet je dan het hele voorjaar en zomer tegen een kale boom aankijken? Neen, gelukkig niet. De notenboom heeft onzichtbare (slapende) knopjes die uit zullen lopen en de boom groen maken.

Meeldraden van een mannelijke bloem
Een mannelijk katje bezit 100 tot 160 bloemen waarvan de onderste bloemen het grootst zijn. Iedere bloem heeft een vijf- tot zesdelig bloemdek dat vergroeid is met een schutblad en iedere bloem heeft 14 tot 36 meeldraden. Elke meeldraad heeft ongeveer 1800 stuifmeelkorrels die door de wind verspreid worden. Dit maakt de walnootboom tot een windbestuiver wat inhoud dat er veel stuifmeel verloren zal gaan. Het stuifmeel komt in 8 tot 14 dagen vrij en is twee tot drie dagen kiemkrachtig.

De vrouwelijke bloemen

De vrouwelijke bloemen zijn pas later te zien dan de mannelijke katjes. Ze bevinden zich aan het eind van de nieuwe rood/oranje en geel/groene bladeren. De vrouwelijke bloemen hebben twee stempels en bestaat uit twee vruchtbladen* en een onderstandig vruchtbeginsel als een piepklein bolletje in de lente. De stempel van de bloem heeft veel plooien waardoor het oppervlak, om de bevruchting te bewerkstelligen, optimaal is. Ze staan met een tot drie kleine bloemen bij elkaar. De bevruchting vindt plaats wanneer een stuifmeelkorrel van de katjes de kleine vrouwelijke bloementrosjes bereiken. Het vruchtbeginsel begint te groeien en de vruchtbladen beschermen de al aanwezige walnoot.

* Een vruchtblad is een blad waarvan de randen met elkaar zijn vergroeid en waar het zaad zich bevindt.

Groeien van de walnoot

Na de bevruchting zit er al een begin van de vrucht (walnoot) in het harige vruchtbeginsel. Het vruchtbeginsel is het omhulsel van de steenvrucht, een groene bolster die langzaam groter wordt. Het duurt drie maanden voordat de walnoot volgroeid is. In de bolster, die rijk is aan looizuur komen scheurtjes die zwart kleuren omdat er zuurstof bijkomt. Het weefsel aan de binnenkant van de steeds zwarter wordende bolster, laat de noot langzaam los en half oktober kan de bolster openbarsten en de noot laten vallen. Omdat er meestal nog wel stukken zwarte bolster aan de gevallen noot zitten, wordt aangeraden om tuinhandschoenen aan te doen bij het rapen van de noten. De zwarte bolsters kleuren handen en nagels namelijk zwart bij het rapen en de zwarte kleurstof is erg moeilijk te verwijderen.

Weetje
In de buurt van een oude notenboom staan vaak geen andere bomen omdat de wortels van de notenboom, met een omvang van het zesvoudige van de kroon, giftig zijn voor andere bomen. De bolsters die in het najaar op de grond liggen zijn eveneens giftig voor honden.