De flessenplant of Jatropha podagrica met prachtige bloemen

De flessenplant of Jatropha podagrica is een populaire kamerplant die heel lang kan bloeien met vuurrode schermbloemen. Schermbloemen die lijken op vuurrood koraal. De oorsprong van de plant ligt in de tropische landen van Centraal-Amerika. De flessenplant heeft aan de basis een verdikte stengel die lijkt op een fles, waar de Nederlandse naam op gebaseerd is. De flessenplant slaat in de verdikte stengel sap op. In de winter gaat de plant in rust en is het raadzaam om de plant minder water te geven en op een koelere plek te zetten. De flessenplant is ook te koop in het geel.

• Jatropha
• Soorten Jatropha
• De Jatropha podarica
• Flessenplant
• Giftig
• Steel en blad
• Bloei en bloem
• Zelf opkweken
• Water
• Weetje

Jatropha

Jatropha is een inheemse plant in landen zoals Colombia, Honduras, Nicaragua, Guatemala en uit de noordelijke helft van Australië en de tropische landen van Afrika en Zuid-Amerika. De plant is familie van de Wolfsmelkfamilie en het geslacht Jatropha bevat ongeveer 170 soorten waarvan de meeste soorten hun oorsprong hebben in Centraal-Amerika.

Soorten Jatropha

Er zijn verschillende soorten van de Jatropha gekweekt door telers voor sierdoeleinden. Soorten zoals:

• Jatropha podarica;
• Jatropha curcas of purgeer- of schijtnoot;
• Jatropha cuneata;
• Jatropha gossiifolia of buikpijnstruik of zwarte physicut;
• Jatropha chamelensis;
• Jatropha unicostata;
• Jatropha bullockii.

De Jatropha podarica

De Jatropha podagrica is een sierplant met opvallend rode of gele bloemen. De schermbloemen staan op korte bloemstelen in de kleur rood of geel en maken er een betoverende plant van. Vooral omdat de bloemen het hele jaar kunnen bloeien. De drie tot vier grote, gelobde bladeren hebben een bladrand met insnijdingen tot een kwart van de zijnerf (handlobbig), bovenaan de stengel. Onderaan de stengel is de plant verdikt en het is een van de meest populaire planten met een verdikte stengel, die favoriet is bij de plantenliefhebber om zelf te kweken omdat met het zaad van de plant dit niet al te moeilijk is. De plant is familie van de Wolksmelk en net als veel andere familieleden giftig.

Flessenplant

De Jatropha podarica wordt ook genoemd:

• Flessenplant;
• Boeddha-buikplant;
• Bellyplant.

Flessenplant
De Jatropha podagrica wordt in Nederland ook wel flessenplant genoemd. De stengel heeft namelijk aan de basis een verdikking wat lijkt op een fles waar de bladeren en bloemen in gezet zijn. De stengel wordt elk jaar dikker en omdat de plant hier o.a. water in opslaat is het een succulent en mag de stengel ook knol-, of stamsucculent worden genoemd. Succulent komt van de Latijnse naam sucus, en betekent sap.

Boeddha-buikplant
Ook hier is de dikke stam of knol de reden om de plant Boeddha-buikplant te noemen. De boeddha-beelden die karakteristiek zijn door de dikke buik, kale kop, gulle lach en gesloten ogen. De dikke buik van een boeddha-beeld als naamgeving van de plant.

Soorten wolfsmelkfamilie
De wolfsmelkfamilie (Euphorbiaceae) zijn meestal kruidachtige, giftige planten en komen voor op gematigde tot tropische gebieden. In Nederland o.a.:

• De mollenplant;
• De christusdoorn;
• De kerstster;
• Het kroontjeskruid;
• De kruisbladige wolfsmelk;
• De moeraswolfsmelk;
• De wonderboom.

Giftig

Veel planten uit de wolfsmelkfamilie zijn giftig, zo ook de flessenplant. Alle delen van de plant bezitten een wit sap (melksap) waar een giftig proteïne (curcin) in zit. Uit de verdikte stam wordt deze uitgestoten wanneer de plant blootgesteld wordt aan beschadiging of vraat. Voor de plant dient de giftige curcin als wondafdekking. Bij gebruik als kamerplant altijd oppassen met kinderen en huisdieren en bij snoei en zelf kweken, altijd plastic handschoenen aan en na de snoei of kweek handen wassen. De mooie rode kleur trekt kinderen aan en deze hebben de drang om alles in de mond te stoppen. Vooral de zaden van de plant hebben een hoog gifgehalte. De Jatropha curcas bevat dezelfde niveaus van giftigheid.

Steel en blad

De flessenplant ontleent zijn naam aan de merkwaardige vorm onderaan de stam of knol. Gezwollen als een fles (vasculum) en gevuld met vocht waarin het giftig curcin zit. Bovenaan de stengel of stam verschijnen zijscheuten waaruit drie tot vier groene handlobbige bladeren en waar de bloemschermen uit groeien. De bladeren staan op stelen die 8 tot 10 centimeter lang zijn terwijl de bloemstelen wel 10 tot 150 centimeter hoog worden.

Bloei en bloem

In het voorjaar verschijnen er rode of gele bloemen in een schermvorm aan de lange bloemstelen en de koraalachtige bloemen kleuren tot felrood of knalgeel en tot een doorsnee van wel twaalf centimeter. Een scherm (umbella) is een bloeiwijze waarbij alle bloemstelen van het scherm uit één punt uit de steel ontspringen. Wanneer de flessenplant de juiste verzorging krijgt kan de bloeitijd vrijwel het hele jaar de mooie en prachtig gekleurde bloemen geven. Deze worden dan af en toe ook als snijbloemen aangeboden. De eveneens gekleurde bloemstelen van het bloemscherm geven een mysterieus, koraalachtig uiterlijk.

Bloemen in schermvorm
Bij schermbloemigen is er meestal één vrouwelijke bloem met een groene stamper en meerdere mannelijke bloemen met gele meeldraden. De vrouwelijke bloem bloeit het eerst waarna de mannelijke bloemen twee tot drie dagen later volgen. Na de bevruchting van de vrouwelijke bloemen ontstaan er groene zaaddozen, die langzaam donkerbruin kleuren totdat ze rijp zijn. De zaaddoos explodeert en de twee tot drie zwarte zaden van twee centimeter, worden meters ver gelanceerd, net als de springbalsemien. De zaden zijn geschikt om verder mee te kweken.

Zelf opkweken

In de zomer kunnen de zaden van de flessenplant gezaaid worden. Gebruik een terracotta pot, met een gat onderin en leg onder in de pot een hoeveelheid potscherven, dit zorgt voor de afvoer van overtollig water. Vul de plant met voedzame humusgrond en mest dit met regelmaat bij. Geef de flessenplant veel licht maar vermijd felle middagzon. In de zomer kan de plant ook in de tuin, op het balkon of op het terras. Maar wanneer de temperaturen dalen naar 10 à 15 graden, moet je de plant naar binnen halen en laten overwinteren in een ruimte van ongeveer 15 graden. In de winter kan het zijn dat het blad geel kleurt en de plant het blad verliest. Stop met water geven totdat er nieuwe bladeren komen.

Water

De flessenplant heeft het liefst lauwwarm regenwater en niet te veel. In de zomer één keer per week en in de winter (rust) een keer per maand. De potgrond mag tussen gietbeurten in, lichtjes uitdrogen. Water dat op het schoteltje door de pot heen komt moet je weggooien. De plant houdt niet van ‘natte voeten’. Bemesten hoeft maar af en toe te gebeuren. Iedere drie weken de helft van de aanbevolen meststof geven is voldoende voor de plant. Als de plant in het voorjaar verse aarde krijgt, hoeft deze in het volgende seizoen helemaal niet te worden bemest.

Weetje

De Jatropha curcas of purgeer- of schijtnoot hebben zaden die jatropha-olie leveren dat als bio-brandstof gebruikt kan worden voor vliegtuigen. In Amerika zijn in 2009 al meerdere testvluchten gedaan met vliegtuigen en vliegtuigfabrikant Boeing denkt om ooit te vliegen op biobrandstof van de jatropha-plant.