Dit onkruid is te mooi om te verwijderen!
Onkruid: vervelend om weg te halen en lelijk? Er bestaan erg veel soorten onkruid, maar lang niet alle soorten zijn te lelijk om in de tuin te hebben. In bloemenwinkels wordt zelfs onkruid verkocht, omdat we het zo mooi vinden dat we het vrijwillig willen poten in onze tuin. Onkruid wieden is een zware taak en in sommige gevallen eigenlijk onnodig. Zeker als prachtige rode klaprozen en witte dovenetels je tuin opfleuren! Bovendien trekken sommige onkruiden, zoals het vergeet-mij-nietje, vlinders aan. Ook ander onkruid is een bron van leven voor nuttige insecten, zoals bijen.
De sierlijke klaproos
De klaproos in het algemeen
De klaproos (het geslacht Papaver) is een plant met prachtige bloemen die voornamelijk een rode kleur hebben, maar ook oranjeachtig, wit, lila of paars kan zijn. De grootste klaproos-soort (de grote klaproos) kan tachtig centimeter hoog worden en de bloemen kunnen een diameter bereiken tot tien centimeter. De plant staat in sommige landen bekend als het symbool van de Eerste Wereldoorlog, omdat ze uitbundig bloeiden op de slagvelden met loopgraven en massagraven in Vlaanderen. In Nederlanden komen vijf verschillende klaprozen in het wild voor: de bastaardklaproos
(Papaver hybridum), bleke klaproos
(Papaver dubium), grote klaproos
(Papaver rhoeas), ruige klaproos
(Papaver argemone) en de slaapbol
(Papaver somniferum). De meeste soorten klaprozen bloeien in de periode mei tot augustus.
Klaprozen groeien op open, omgewerkte plaatsen die voedselrijk zijn. Je kunt ze dus vinden in je tuin, maar ook op voedselrijke bodems in akkers of langs spoorwegen. De zaden van de klaproos kunnen jarenlang onder de aarde verstopt blijven, voordat ze ontkiemen en naar de oppervlakte komen. Als je geen klaprozen in je tuin hebt en je wilt ze wel, koop dan een zakje zaden bij de bloemist. De klaproos mag dan onkruid zijn, maar velen vinden de plant daarvoor te mooi.
Opium en maanzaad
Opium is het ingedroogde sap dat wordt geproduceerd van de slaapbol. Het werd eeuwenlang in China gebruikt als medicijn of genotmiddel. Tegenwoordig is niet zozeer de opium die men veel gebruikt, maar een aantal stoffen in de opium. De bekendste daarvan is morfine, waar onder andere heroïne van wordt gemaakt. Morfine wordt voornamelijk gebruikt als pijnstiller en heeft de bijwerking dat het de desbetreffende patiënt slaperig maakt. De naam ‘slaapbol’ heet ook niet voor niets zo. Heroïne heeft dezelfde eigenschappen als morfine, maar omdat de stof meer verslavend is dan morfine, wordt het in Nederland zo min mogelijk gebruikt.
De zaden van de slaapbol wordt ook wel maanzaad genoemd dat onder andere te vinden is op bolletjes van de bakker.
Het blauwe vergeet-mij-nietje
Het vergeet-mij-nietje in het algemeen
Het vergeet-mij-nietje (het geslacht Myosotis) heeft doorgaans lichtblauwe, en soms roze of witte, bloemetjes die bloeien van mei tot juli. De bloemen worden enkele millimeters tot één centimeter in diameter. Vergeet-mij-nietjes hebben vaak meerdere bloemen aan één bloemstengel. Bij veel bloemsoorten zit de bloem bovenaan de stengel, zoals bij klaprozen. Bij vergeet-mij-nietjes zitten de bloemen ook aan de zijdes van de bloemstengel. De plant is doorgaans ongeveer vijftien centimeter hoog en de uitschieters kunnen een hoogte behalen van zestig centimeter.
In Nederland komen acht soorten voor: het akkervergeet-mij-nietje
(Myosotis arvensis), veelkleurig vergeet-mij-nietje
(Myosotis discolor), zompvergeet-mij-nietje
(Myosotis laxa subsp. Cespitosa), ruw vergeet-mij-nietje
(Myosotis ramosissima), moerasvergeet-mij-nietje
(Myosotis scorpioides subsp. Scorpioides), weidevergeet-mij-nietje
(Myosotis scorpioides subsp. Nemorosa), bosvergeet-mij-nietje
(Myosotis sylvatica) en het zeer zeldzame stijf vergeet-mij-nietje
(Myosotis stricta). De plant groeit op veel verschillende plaatsen (zoals graslanden en bij wateren), veelal zolang er maar schaduw is. De enige uitzondering op die regel is het bosvergeet-mij-nietje. Heb je een voedselrijke, zonnige en vochtige tuin, dan is de kans groot dat die plant om de hoek komt kijken.
Waarom de naam ‘vergeet-mij-nietje?’
De naam van de plant heeft twee verschillende herkomsten. De eerste wordt afgeleid aan een Middeleeuws verhaal over een ridder. Hij wandelde met zijn geliefde langs een rivier en plukte een bosje bloemen voor haar. Toen hij de bloemen plukte, viel hij voorover en snel gooide hij het bosje naar zijn geliefde. De laatste woorden die hij uitsprak toen hij verdronk waren: "Vergeet mij niet".
Volgens een Griekse legende heeft de plant haar naam te danken aan God. God verzon voor alle planten een naam, maar was bijna een plantje met blauwe bloemetjes vergeten. Het bloemetje riep: "Oh Heer, vergeet mij niet!", waarna God zei dat hij het bloemetje zo zal noemen.
De niet-prikkende witte dovenetel
De witte dovenetel in het algemeen
De witte dovenetel
(Lamium album) heeft zeer kenmerkende witte (soms gelige) bloemen in de vorm van een lip. De bloemen zijn ongeveer twee tot vier centimeter groot. Net als bij vergeet-mij-nietjes zitten de bloemen niet alleen aan de bovenkant van de bloemstengel, maar ook aan de zijdes van de stengel. Bij de witte dovenetel zitten de bloemen niet verspreid, maar juist symmetrisch aan de bloemstengel. Een ander bekend voorbeeld hiervan is de orchidee. De witte dovenetel kan anderhalve meter hoog worden, maar wordt meestal niet groter dan veertig centimeter. De gekartelde bladeren lijken erg veel op die van de brandnetel.
De witte dovenetel groeit op voedselrijke, vochtige en schaduwrijke plaatsen, vaak tussen bomen en struiken. De plant is een uitstekende bodembedekker en geeft ander onkruid bijna geen kans om te groeien. Houdt de plant wel in de gaten, want hij groeit snel. De bloeitijd van de witte dovenetel is van april tot oktober.
Thee en salade van de witte dovenetel
De naamsvermelding ‘netel’ doet misschien vermoeden dat de plant net als de brandnetel prikt, maar dat is niet het geval. Sterker nog, het sap uit de bladeren dooft het netelige (pijnlijke) gevoel van de brandnetel. Om die reden kreeg de plant de naam ‘dovenetel’. De bladeren van jonge witte dovenetels kunnen rauw worden gegeten in bijvoorbeeld salades. Ook wordt van de bloemen thee gemaakt, die bloedzuiverend, cholesterolverlagend en mond- en keelontstekingsremmend werkt.
Het wonderschone madeliefje
Het madeliefje in het algemeen
Het madeliefje
(Bellis perennis) betekent in het Latijns ‘eeuwige schoonheid’. Het bloemetje van het madeliefje zijn wit of witroze en worden ongeveer één tot drie centimeter groot. De witte bloemetjes worden vaak afgebeeld bij voorstellingen (zoals op schilderijen) van de heilige maagd Maria. Dat is waar de Nederlandse naam madeliefje (maagde-lief) mogelijk vandaan komt. Het plantje kan een hoogte bereiken tot vijftien centimeter, maar is doorgaans ongeveer tien centimeter hoog. Een erg specifiek leefgebied heeft de plant niet nodig om te groeien. Zolang de temperatuur niet beneden de -17°C wordt, groeit de plant het hele jaar door. In de tuin geeft het plantje haar voorkeur aan gazons met veel gras.
Het madeliefje is wereldberoemd
Het plantje is in verscheidene landen een symbool. Al in de zesde eeuw voor Christus werden de bloemen rijkelijk afgebeeld op de stadspoorten van de oude stad
Babylon. In Mesopotamië (het gebied van ruwweg het huidige Irak en Syrië) beschouwde men het madeliefje als symbool voor de vruchtbaarheidsgodin Isjtar. In het christelijke geloof staat de bloem symbool voor maagdelijkheid. In de Middeleeuwen was de bloem
het middel om wonden te genezen. Tevens werden de bloemen toen gegeten, omdat het spierpijn zou verminderen, bloed zou reinigen en ontstekingen in het lichaam zou tegengaan. De bloem zit ook verstopt in het wapen van de Franse koning Lodewijk IX (1214 – 1270). Tegenwoordig, in de eenentwintigste eeuw, worden madeliefjes gebruikt door homeopaten of ter decoratie op salades gelegd.
De witte echte kamille
De echte kamille in het algemeen
De echte kamille
(Matricaria chamomilla) lijkt op het eerste oogopslag op een madeliefje, maar het is toch een heel andere soort. De echte kamille heeft witte bloemen met een opvallend groot geel hart dat ongeveer de helft van de diameter van de hele bloem in beslag kan nemen. De bloemen worden ongeveer één tot tweeënhalve centimeter in diameter in doorsnede en staan op een hoge bloemstengel die een hoogte kan bereiken tot veertig centimeter. Kamille groeit op open, omgewerkte terreinen met veel zonlicht, zoals gazons. Zeker tijdens de bloeimaanden (mei tot augustus) kan een tuin vol kamille er prachtig uitzien.
Het gevarieerde gebruik van kamille
In het oude Egypte werden de bloemen al gekweekt omdat ze zouden helpen tegen allerlei kwaaltjes. Er is zelfs stuifmeel van kamille gevonden in de maag van de mummie van farao Ramses II (circa 1300 – 1213 v.Chr.). In de Middeleeuwen werd geloofd dat de plant heksen weg hield als het werd opgehangen aan het huis. Tegenwoordig zit kamille vaak verwerkt in oliën en crèmes om eczeem en huidirritaties te voorkomen. Daarnaast bestaat er kamillethee die onder andere helpt bij slapeloosheid, hoofdpijn en winderigheid. Producten waar kamille in is verwerkt zijn vaak prijzig omdat het plukken van de bloemen erg arbeidsintensief is en de opbrengst vrij laag is.
Lees verder