Mediterrane balkonplanten: vijgenboompje (Ficus carica)

In onze streken kunnen de zomers wel eens tegenvallen en dat doet ons des te meer dromen van zon, zee en vakantie. Mediterrane planten in de tuin en op het terras of balkon geven ons toch een beetje dat vakantiegevoel. Planten als olijfboompjes, lavendel, citrusplanten en lekker geurende kruiden toveren je terras of balkon om in een Provençaals of Toscaans plekje. In zo'n zuiders minituintje past zeker ook de Ficus carica of vijgenboom.

• Beschrijving van de Ficus carica
• Standplaats van de vijgenboom
• Verzorging
• Snoeien
• Vermeerderen
• Populaire cultivars

Beschrijving van de Ficus carica

De Ficus carica of vijgenboom is een plant uit het ficusgeslacht. Dit zeer uitgebreide plantengeslacht behoort tot de plantenfamilie Moraceae of Moerbeifamilie. Er zijn meer dan 1000 ficussoorten en vele ervan worden bij ons als kamerplanten verkocht. Denk bijvoorbeeld maar aan de Ficus elastica en de Ficus benjamina. De meest oorspronkelijke varianten komen uit Azië en Afrika, maar ook in Zuid-Amerika en Australië groeien ficussen in de vrije natuur.

In Zuid-Europa kennen we al eeuwenlang de Ficus carica, vijgenboom of kortweg vijg, die geteeld wordt om zijn vruchten. Vijgen zijn namelijk heel lekker en hebben veel gezonde eigenschappen. De Ficus carica is een bladverliezende boom of struik en kan tot 10 meter hoog worden maar in ons klimaat wordt hij in de volle grond niet hoger dan 2 tot 4 meter. Ook door de boom regelmatig te snoeien kan hij kleiner gehouden worden.

De dikke, leerachtige bladeren zijn handvormig ingesneden. Ze worden tot 25 cm lang en 20 cm breed en hebben een diepgroene kleur. De bovenkant van het blad voelt ruw aan en de onderkant is behaard en heeft witte nerven. Als de vijgenboom genoeg zon krijgt en goed gedijt, zal hij al na enkele jaren vruchten dragen. De vruchten zijn donkergroen en hebben de vorm van een peer of een urne. Als ze rijpen worden ze donkerpaars of zwart. De vruchten kunnen geoogst worden van juli tot september. De bloempjes zijn klein en onopvallend want ze zitten in het vruchtomhulsel.

De vijgenboom kan uiteraard in de tuin geplant worden in de volle grond, maar hij doet het ook heel goed als kuipplant op een terras of balkon. Zoals bij de andere ficussoorten is het melksap van de vijgenboom giftig. Het sap kan huidirritaties veroorzaken. Van de Ficus carica bestaan er meer dan 700 cultivars maar daarvan zijn er slechts een twintigtal die in ons klimaat kunnen gedijen.

Standplaats van de vijgenboom

De Ficus carica komt oorspronkelijk uit warme streken en houdt van zon. Zet de plant dus op een warme, beschutte plaats. Een plekje tegen een muur aan de zuidkant is ideaal. Als kuipplant moet de vijgenboom in de winter afgeschermd worden van de koude want de meeste soorten zijn niet winterhard. Zet de plant in de winter binnen op een koele plaats, in een schuur, een veranda of een garage bijvoorbeeld. Veel licht heeft hij in de winter niet nodig. In de lente mag hij dan weer naar buiten, tenminste als er geen nachtvorst meer is.

Verzorging

Voor een vijgenboom is een normale potgrond prima, eventueel aangevuld met grof zand om een betere drainage mogelijk te maken. Een vijgenboom houdt namelijk helemaal niet van natte voeten. Plant de vijgenboom in een pot met gaten in de bodem en leg eerst potscherven op de bodem en eventueel daarbovenop nog kleikorrels. Zo ben je zeker dat de drainagegaten niet verstopt raken. De grootte van de pot hangt af van het feit of je een snelgroeiende plant wil of een plant die veel vruchten draagt. Een vijgenboom die snel groeit draagt namelijk weinig vruchten omdat hij al zijn energie steekt in het groeien. Wil je dus graag vruchten, dan moet je de groei vertragen en een kleine pot kiezen.

Op hete dagen in de zomer heeft de Ficus carica elke dag een gietbeurt nodig. Je ziet meteen aan een vijgenboom wanneer hij dorst heeft, de bladeren gaan dan gauw helemaal slap hangen. Niet vergeten te gieten dus, de potgrond moet altijd wat vochtig blijven. In de lente en in de zomer kan de vijgenboom extra voeding gebruiken, geef bij voorkeur een meststof met een hoog gehalte aan kali en met weinig stikstof. In de winter moet je maar af en toe een beetje water geven zodat de potgrond niet helemaal uitdroogt.

Snoeien

Een vijgenboom moet alleen gesnoeid worden als hij te snel groeit. Snoeien doe je best in de winter, van november tot maart. Snoei alleen kruisende en beschadigde takken weg zodat het boompje mooi open blijft en veel zonlicht kan opvangen. Denk er aan om tijdens het snoeien handschoenen te dragen want het sap dat uit de takken komt is giftig en kan de huid irriteren.

Vermeerderen

De gesnoeide takken kunnen gebruikt worden om te stekken. Neem stekken van 15 à 30 cm en zorg dat er genoeg ogen op zitten. Ogen zijn de kleine knopjes op de plaats waar het blad zat. Steek de stekken per twee of drie in een pot met stekgrond. Ongeveer 2/3 van de stek moet in de grond zitten. Dek de stekjes af met een plastic folie met gaatjes en zet de potjes in een ruimte met een temperatuur van 10° à 15°. Als de stekken blad hebben ontwikkeld is dat een teken dat ze worteltjes hebben gevormd. Ze kunnen dan in aparte potten worden opgepot.

Populaire cultivars

Niet alle varianten van de vijgenboom doen het goed in ons klimaat. De meeste cultivars hebben nood aan meer zon en warmte. Toch zijn er een twintigtal cultivars die ook bij ons goed gedijen, op voorwaarde dat ze een zonnig en beschut plekje krijgen. Enkele populaire cultivars, geschikt voor ons klimaat:

• Brown Turkey: deze vijgenboom draagt lekkere grote vruchten met donkerrood vruchtvlees.
• Dauphine: draagt grote stevige vruchten met een paarsbruine kleur.
• Ronde de Bordeaux: vijgenboom met kleine bruinzwarte vijgen, het vruchtvlees is sappig.
• Goutte d' Or: kleine traag groeiende vijgenboom met vrij grote vruchten.