Kruipend meerjarig bonenkruid in de tuin en/of kruidentuin

Het blad van bonenkruid wordt in de keuken gebruikt bij verse boongerechten. Bij tuinbonen, doperwten, sperziebonen en stambonen geeft het een verfijning aan het gerecht. De naam bonenkruid is dan ook passend. Bonenkruid voor bonen! Naast het keukengebruik heeft het meerjarig bonenkruid ook een geneeskrachtige werking, geeft een geur en is (vooral bloeiend) een sierwaarde voor tuin en/of kruidentuin.

• Kruipend bonenkruid
• Vermeerderen
• De kracht van bonenkruid
• De geneeskracht van bonenkruid
• Gebruik in de keuken
• Zelf meerjarig bonenkruid gebruiken
• Weetjes

Kruipend bonenkruid

Kruipend bonenkruid (Satureja spicigera) ook wel Satureja repanda genoemd, is een variëteit van het meerjarig bonenkruid (Satureja montana) ook wel bergbonenkruid genoemd. Satureja is een geslacht uit de lipbloemfamilie (Lamiaceae). De oorsprong van het bonenkruid is te vinden in de landen rond de gebieden van de Zwarte- en de Middellandse Zee. Rond de negende eeuw werd het plantje ook in Nederland bekend. Naast het meerjarig bonenkruid is er ook eenjarig bonenkruid (Satureja hortensis L). Nu, anno 2014 is het meestal dít plantje welke te koop is in de supermarkt. Het eenjarig bonenkruid verschijnt het jaar erop niet terug in de kruiden- of moestuin. Het zijn de meerjarigen die winterhard zijn en het jaar erop weer terugkomen in de moes- of kruidentuin. Het kruipend bonenkruid (Satureja spicigera) of meerjarig bonenkruid (Satureja montana) dus.

bladeren van het kruipend bonenkruid

De bladeren van het kruipend meerjarig bonenkruid zijn mooi donkergroen, glanzend en gaafrandig. Spits toelopend en minstens 5 maal zo lang als breed. De randen van het blad zijn bij de stengelaanzet bezet met fijne haartjes. De bladeren staan tegenover elkaar en zijn bezet met klierschubben, zowel de onderkant alsook de bovenkant. De vierkante stengel staat rechtop en is sterk vertakt en heeft net als het blad, klierschubben. Na een jaar verhout de stengel.

Bloemen van het bonenkruid

De bleekroze lipbloemen komen vanaf april-mei en zijn tweeslachtig (zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen bezittend). De bestuiving gebeurt door zweefvliegen, wespen en hommels. De kleine bloemen staan gesteeld in schijnkransen en geven een vrolijk aanblik van de rijke bloemenweelde. Het kruipend bonenkruid kruipt werkelijk door de hele tuin bij niet weghalen van de kruipende stengels. Het plantje wordt zo’n tien centimeter hoog en verlangt een zonnige plek en goed doorlaatbare grond. Enige droogte verdraagt de plant goed en maakt dit keukenkruid dan ook tot een ideale rotstuinplant.

Vermeerderen

Kruipend meerjarig bonenkruid vermeerdert zich zelf doordat de stengels laag aan/op de grond liggen en er wortels en nieuwe scheuten ontstaan bij de knopen. Pas wanneer er voldoende wortels in de grond zijn kan de plant in potten gezet worden. Leuk om als een cadeau aan tuinliefhebbers te doen.

De kracht van bonenkruid

De volgende bestanddelen zijn te vinden in alle vormen van bonenkruid

• etherische oliën. Onder ander cymol en carvacrol welke de antiseptische eigenschap verklaren.
• terpeenderivaten
• tirperteenzuren
• thymol. Geeft een sterke geur en een antiseptisch werking, net als bij tijm
• looistoffen. Dit is de reden van de adstringerende (samentrekkende) werking
• fenol
• hars

Wanneer bonenkruid sterk geconcentreerd gebruikt wordt, werkt het als afrodisiacum (potentieverhogend.) Daar waar in vroegere tijden de oude Egyptenaren dachten hun erotische kwaliteiten mee te kunnen verbeteren,

De geneeskracht van bonenkruid

Het hele kruid, en met name de bloeiende bloemen, zijn:

• antiseptisch. Op de huid (met een kompres bijvoorbeeld) heeft het een antiseptische en desinfecterende werking. Het ontsmet en wanneer je met een gekneusd blad over de plek wrijft waar je door een wesp bent gestoken, brengt dit onmiddellijk verlichting. Gebruik het bij infecties van de luchtwegen, keel, bronchiale infecties, maag- darmkanaal, diarree en bij buik en maagkrampen.
• aromatisch. De geur en de smaak zijn zeer sterk. De grondtoon van de geur is sterker nog dan van tijm (welke ook thymol en carvanol bevat) en heeft een frisse ondertoon. Denkend aan lavendel, munt en appels. De smaak is zo sterk als peper.
• carminative. Het voorkomt gasvorming in het maag- darmkanaal
• spijsverteringsbevorderend. Door het gebruik van Bonenkruid worden vetten beter verteerd..
• expectorant (slijmoplossend). Bij griep en verkoudheid bijvoorbeeld.
• stomachic (eetlustverhogend)
• opwekkend. Bonenkruid geeft energie bij mentale en geestelijke vermoeidheid.
• verzachtend. Blad van bonenkruid werkt verzacht bij een wespensteek en ook bij vermoeide ogen.

Gebruik in de keuken

Kruipend bonenkruid heeft, net als meerjarig bonenkruid een sterke kruidige en peperachtige smaak. In gerechten is het zeer overheersend en alleen bonenkruid als kruid toepassen, voldoet. In de keuken kun je verse en gedroogde blaadjes van bonenkruid gebruiken, en ook de jonge stelen. De eenjarige soort (Satureja hortensis L) is wat minder overheersend en pikant. De smaak van fijngemalen gedroogd bonenkruid is wat sterker dan vers bonenkruid. Omdat bonenkruid een hard kruid is, komen de aroma’s vrij bij het meekoken of bakken. Bonenkruid gebruikt men in de keuken bij het:

• meekoken met bonen. Bonenkruid bestrijdt de bijwerking van bonen en peulvruchten van de vorming van darmgas. Het bestrijdt winderigheid en geeft het bonengerecht een pittige smaak. Een blaadje bonenkruid meekoken met spruitjes of kool vermindert de typische geur die deze koolsoorten afgeven.
• wildschotels, vette vis, varkensvlees en stampotten. Bonenkruid maakt zware gerechten lichter verteerbaar, het elimineert vetten.
• soepen. In het boeketje kruiden (bouquet garni) om een basisbouillon te maken voor soep, hoort ook bonenkruid bij, naast rozemarijn, oregano, tijm en salie.
• salades en sauzen. In een vinaigrettesaus gehakte bonenkruid blaadjes toevoegen. In zoet-zure schijfjes of repen komkommers een takje bonenkruid leggen. Ook lekker is gehakte of gesneden bladeren van het bonenkruid over champignons of worteltjes. Of een tomatensalade afmaken met gehakte bonenkruidblaadjes.
• Bonenkruid is tevens uitstekend tegen het volle maag gevoel. Ook kan bonenkruid, dankzij het pittige aroma, in verschillende gerechten peper en zout vervangen.

Zelf meerjarig bonenkruid gebruiken

Met een bonenkruidsoort in de tuin is het mooi om zelf iets te proberen. Bijvoorbeeld:

• thee van bonenkruid. Neem tien gram vers of gedroogd bonenkruid. Vervolgens een halve liter water, net aan de kook brengen en dit over het kruid gieten. Laat vijf á tien minuten trekken en zeef dan de thee. Drink bij maag- en darmstoornissen drie kopjes per dag.
• kompres. Laat 25 á 30 gram bonenkruid koken met een bodempje water. Breng dit vervolgens aan middels een kompres op de gekwetste huid.
• kruidenazijn. Neem twee liter witte wijnazijn, 50 gram bonenkruid, 50 gram bieslook, twee sjalotjes en 50 gram dragon. Stamp dit in een vijzel en voeg toe aan de azijn. Laat dit goed afgesloten, twee tot drie weken op een lichte plek staan. Zeef dan de azijn door een theedoek net zolang tot deze helder is en bewaar vervolgens de kruidenazijn in goed afgesloten flessen.

Weetjes

• bonenkruid is de voorloper van viagra. Vroeger werd het kruid gebruikt als middel tegen impotentie.
• bonenkruid was vroeger in de kruidentuin bij een klooster verboden. Bonenkruid was een onmisbaar ingrediënt bij het maken van diverse liefdesdrankjes!
• eenjarig bonenkruid tussen de stamslabonen en tuinbonen, beschermt de boon tegen zwarte luizen.