Tijm is een geurig kruid om te gebruiken als keukenkruid

Tijm is een heerlijk geurend kruid. Een potje tijm is simpelweg te koop bij de supermarkt, de biowinkel of bij de groentenboer. In de keuken voor de vensterbank, doet de plant het prima. Handig om meteen te gebruiken wanneer er gekookt wordt en je een liefhebber bent van verse kruiden. Ook kan tijm op verschillende manier zelf gekweekt worden in de kruidentuin. 'Even een takje tijm halen uit de kruidentuin'.

• Tijm
• Uiterlijk van tijm
• Vermeerderen
• De kracht van tijm
• Zelf aan de slag
• Tijm in de keuken
• Weetjes

Tijm

Tijm (Thymus) hoort bij de familie van de lipbloemachtigen (Lamiaceae). De kruidachtige plant komt van nature voor in het mediterrane gebied. Rond 800 is de plant door de Benedictijner monniken geïntroduceerd in onze streken. In Nederland komen in de natuur drie soorten tijm voor. Namelijk:

• grote tijm;
• kleine tijm;
• kruiptijm.

De tijm welke veel gebruikt wordt in de keuken is de echte tijm (Thymus vulgaris). Een groenblijvende, aromatische, bossige heester die in de kruidentuin zo’n 20 tot 30 centimeter hoog kan worden. Een tijmplant in de tuin of moestuin heeft goed doorlaatbare en kalkrijke grond nodig. De tijmplant heeft een zonnige plek nodig. Tijm in Nederland moet beschermd worden tegen strenge winters. Bij weersvoorspellingen van strenge vorst, de tijmplant naar binnen brengen of afdekken.

Uiterlijk van tijm

Een rechtopstaande en groenblijvende plant met een hoogte tot 30 centimeter. De bladeren aan de bijna rechtopstaande takken zijn langwerpig tot lijnvormig. De rand van het blad rolt enigszins naar binnen. De onderkant van het blad is viltig behaard. De stengels van de planten zijn groenig tot bruin en verhouten in het tweede jaar. Het eerste jaar zijn de stengels nog zacht en eetbaar. Na het verhouten niet meer. Aan de verhoute stengels komen in het voorjaar de nieuwe takjes met bladeren. Rond mei komen hier kleine paarse, lipvormige bloemen aan die in een schijnkrans staan (de bloemen lijken een krans te maken maar doen dan niet). Tijmbloemen trekken veel bijen en hommels naar in de kruidentuin, tuin of balkon. Tijm kan het hele jaar geplukt worden maar in het voorjaar, wanneer de tijm in bloei staat, is het plukken voor een voorraad de meest geschikte tijd. Droog de takken en verkruimel dan de bladeren in potjes.

Vermeerderen

Een potje tijm is kant en klaar te koop in de supermarkt, maar je kunt het ook zelf doen. Het hebben van tijm kan op vier manieren:

• zaaien. In het vroege voorjaar in een kas of binnen in huis. Later in het voorjaar kan dit meteen op de plek.
• toppen. Wanneer de tijmplant een aantal jaren oud is kun je ermee gaan stekken. Knip twee tot drie stengelstekken van vijf tot acht centimeter (ook wel scheutstekken genoemd) en zet deze in potgrond of water.
• scheuren. De wortels van de tijmplant uit elkaar trekken met de hand of een spade. Dit kan het best in de lente maar het kan ook in de herfst. Zet de planten dan wel vorstvrij weg.
• afleggen. In het voor- of najaar kunnen takjes die op de grond liggen of dicht bij de grond met aarde bedekt worden, deze zullen gaan wortelen en zo een nieuwe plantje geven.

De kracht van tijm

Tijm neemt al sinds mensenheugenis een belangrijke plaats in wat betreft het gebruik als geneesmiddel. De plant bevat:

• cafeïne zuur;
• flavonoïden. Natuurlijke anti oxidanten zoals apigenine, luteoline, naringenine, thymonine;
• ijzer;
• labiatine zuur;
• looistoffen;
• bitterstof (serpylline);
• etherische olie (waaronder tot 50% thymol).

Door de thymol is tijm krachtig desinfecterend en ontsmettend. Een natuurlijke antibiotica! Het doodt zowel bacteriën als schimmels. De geneeskracht van tijm vindt toepassing bij:

• infecties. Bij keelpijn, ontstoken tandvlees, ingewand- en worminfecties.
• versterken van het immuunsysteem. Door het stimuleren van de aanmaak van witte bloedlichaampjes.
• spijsverteringsproblemen. Tijm activeert de vetverbranding en werkt tegen winderigheid.
• overproductie van slijm. Tijm is slijmoplossend en bij astma en/of bronchitis kan het ophoesten van vastzittend slijm gemakkelijker maken.

Zelf aan de slag

Zelf aan de slag met verse tijm of gedroogde tijm. Gedroogde tijm kan een jaar lang gebruikt worden.

Tijmthee

Een theelepel gedroogde tijmblaadjes of een takje verse tijm, overgieten met kokend water. Tien minuten laten trekken en vervolgens zeven. De thee kan gedronken worden bij een acute keelinfectie (drie koppen per dag). Extra verzachtend voor de keel is een theelepel honing toevoegen. Tijmthee helpt ook bij slechte adem, darmkrampen en verminderde eetlust. Ook als gorgeldrankje of mondspoeling kan deze ‘thee’ gebruikt worden bij keelklachten of aften in de mondholte.

Tijmsiroop

Neem 50 gram verse of 25 gram gedroogde tijmbladeren. Giet hier 600 milliliter kokend water over en laat 20 minuten trekken. Zeef het tijmwater en voeg 300 gram honing en 250 gram kandijsuiker toe. Kook dit en schep het schuim eraf met een schuimspaan. Laat op een laag vuur de massa indikken tot de gewenste dikte en giet het dan in schoongemaakte potjes. Draai de deksel erop en omgekeerd laten afkoelen zodat het potje luchtdicht is. Bij hoest, drie maal per dag twee theelepels van de tijmsiroop nemen.

Tijmazijn
In een fles aanmaakazijn een paar takken verste tijm doen en je maakt je eigen tijmazijn.

Tijm in de keuken

De sterke, zoete aroma van tijm is zeer geschikt voor het kruiden van groente, vlees, vis en sauzen. Tijm is een hard kruid en door het meekoken komt de aroma eruit. Tijm is dan ook geschikt om lang mee te sudderen in stoofpotten en bij vlees. Ook is het samen met andere kruiden ideaal om groentebouillon te maken als basis voor soepen (een bouquet garni noemt de Fransman dit) Omdat de smaak van tijm erg pikant is kan er minder zout bij een gerecht toegevoegd worden. Een welkome oplossing dus wanneer de bloeddruk te hoog is. Tijm in plaats van zout.

Weetjes

• tijm wordt beschouwd als een vrouwelijk kruid.
• de naam van tijm (Thymus) is naar alle waarschijnlijkheid afkomstig van het Griekse woord thumus dat moed betekent.
• in de Middeleeuwen werd tijm het antibiotica van de armen genoemd.
• tijm beschermt tegen schimmels. Boeken aangetast door schimmel? Tijm! Kaas beschermen tegen schimmelvorming? Een takje tijm in de kaasdoos!
• probeer ook eens de citroentijm in de kruidentuin of op het balkon
• omdat bloeiend tijm veel bijen en hommels aantrekt wordt tijm geassocieerd met activiteit in de symboliek van bloemen.