Varens, nog steeds groen maar eeuwenoud!

Varens, nog steeds groen maar eeuwenoud! Varens zijn planten die we vandaag de dag nog heel vaak tegenkomen, maar ze bestaan al veel langer dan ons tijdperk. Deze groene, niet-bloeiende planten zagen we immers al miljoenen jaren geleden en dit nog voor de tijd van de dino's. Toen bedekten ze hele stukken land met reusachtige wouden en de soorten waren toen heel wat groter dan nu. Een plant kon tot 40 meter hoog en tot enkele meters breed aan de grond worden.

Primitief, maar uniek

Varens zijn misschien wel heel oude planten, maar ze waren uniek in hun soort. Het was immers de eerste plant met wortels en een echt vaatenstelsel. Op die manier slaagden de varens erin om water uit de grond te onttrekken en dit te gebruiken voor hun verdere ontwikkeling. Door de vertakkingen van de vaten was het ook mogelijk om het water tot in de topjes van de veren of bladeren te krijgen.

Bladeren of veren

Varens bestaan uit verschillende bladeren die we ook wel veren noemen. Ze zijn heel erg diep ingesneden en hebben dus een typische vorm. Varens ga je in het bos en in het heidegebied onmiddellijk herkennen. Voor de plant volgroeid is, zijn de veren opgerold in een bolletje. Geleidelijk ontrollen die veren zich tot ze mooi breed open plooien.

Energie en kleur

Steenkool werd jaren lang als brandstof gebruikt. Er waren dan ook tal van ontginningsplaatsen. Steenkoollagen werden echter gevormd door opgehoopte, gefossiliseerde varens. Daarnaast werd de plant ook gebruikt om kledingstukken te kleuren. Schotten gebruikten ze voor hun typische rokken, in onze streken werd de wortel gebruikt om wol te kleuren. Deze kreeg dan een grijze of zwarte tint. De jonge blaadjes gaven een groene kleur af.

Voortplanting

Aan de onderkant van de varens zie je kleine bruine stippen. Deze punten bestaan op hun beurt weer uit hele kleine bolletjes die tegen elkaar aanzitten. Dit kun je echter niet met het blote oog zien, je hebt hiervoor een vergrootglas nodig. Elk bolletje is een sporendoos. In dat doosje zitten er heel wat verschillende sporen. Die zijn echter niet te onderscheiden, zelfs niet met een hulpmiddel. Wanneer de sporendoosjes rijp zijn, barsten die open. Zo worden er miljoenen sporen per plant voortgebracht. De wind voert ze mee naar andere plaatsen waar ze tenslotte kunnen kiemen. Vele sporen slagen daar echter niet in. Ze moeten immers op een vochtig stukje aarde terecht komen, anders is het spoor ten dode opgeschreven.
Wanneer het spoor gaat kiemen, wordt er een voorkiem gevormd. Dit is een heel klein blaadje dat uiteindelijk een nieuwe varen zal vormen.

Soorten varens

Er zijn maar liefst meer dan 3500 soorten varens. Daarvan vinden we er meer dan 2500 terug in subtropische en tropische zones, waar sommige een hoogte van 20 meter halen. Deze soorten vind je niet in onze bossen. Hier zie je de kleinere soorten die zich lager bij de grond bevinden. Je vindt ze vooral op schaduwrijke plaatsen omdat ze profiteren van de vochtige omstandigheden.

Adelaarsvaren

Eén van de bekendste varens in het noordelijk halfrond is de adelaarsvaren. Deze soort zie je niet alleen in bossen, maar ook in heidegebieden. De bladeren van de varens vormen een dik verendek dat eerder ondoordringbaar lijkt. Daarom gaan ook kleinere dieren bij slecht weer beschutting onder deze plant zoeken. De adelaarsvaren kan tot 250 centimeter hoog groeien.
Als je de wortelstok van de adelaarsvaren dwars doorsnijdt, dan doet de vorm je - met wat verbeelding - denken aan een adelaar of arend met opengevouwen vleugels. Daar komt dus de naam vandaan.

Identiteitskaart adelaarsvaren

  • Groep: Pteridophyta
  • Klasse: Filicopsides
  • Orde: Filicales
  • Familie: Polypodiaceae
  • Grootte: van 50 tot 250 cm
  • Verspreidingsgebied: in bossen en heidevelden op heel het noordelijk halfrond
  • Voortplanting: via sporen uit de sporendoosjes of sporangiën
© 2013 - 2024 Gietje711, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Varens in de tuin, planten en verzorgenVarens in de tuin, planten en verzorgenVarens zijn een mooie aanwinst in de tuin. Indien ze op de juiste plek geplant zijn vragen ze weinig verzorging maar het…
De veelzijdige varen voor binnen en buitenDe veelzijdige varen voor binnen en buitenIn de laatste decennia van de vorige eeuw was de varen meer een trendplant, maar vanaf begin 21ste eeuw is de varen niet…
Voortplanting sporenplanten, bacteriën, schimmels, mossenVoortplanting sporenplanten, bacteriën, schimmels, mossenPlantaardig leven dat zich vermeerdert door sporen, noemt men sporenplanten. Daaronder vallen meerder afwijkende planten…
Varens in de tuin, toepassing en verzorgingVarens in de tuin, toepassing en verzorgingVarens kennen we voornamelijk uit het bos, en van begroeide randen van sloten en beken. Maar ook in de tuin kent deze pl…

De indeling van het plantenrijkDe indeling van het plantenrijkBijna overal op de wereld zijn planten te vinden. In het water en op het land, in steden en hoog op de bergen, planten h…
Bolgewassen kunnen wel wat koude verdragenBolgewassen kunnen wel wat koude verdragenHeel wat planten horen bij de bolgewassen. Dit is de categorie flora waarbij er een bol onder de grond zit. Het zijn nie…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: PIRO4D, Pixabay
  • Docufiches 'Artis'
Gietje711 (128 artikelen)
Laatste update: 10-04-2014
Rubriek: Dier en Natuur
Subrubriek: Bloemen en planten
Bronnen en referenties: 2
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.