Infecties en afweer

Het lichaam van mens en dier is instaat om infecties te bestrijden. Dit proces is hoogst fascinerend en uniek op aarde. Tijd dus om er wat meer over te weten te komen.

Infecties

Wat is eigenlijk een infectie?

Een infectie is een aandoening die overgaat van mens op mens, van dier op dier, van dier op mens of van mens op dier.

Waardoor wordt een infectie veroorzaakt?

Een infectie kan worden veroorzaakt door bacterien, virussen, prionen, wormen, insecten of mijten.

Wat is het verschillen tussen een besmetting, een infectie en een ontsteking?

Een besmetting vindt plaats op het moment dat het lichaam in aanraking komt met de ziekteverwekker. Op dit moment heeft het lichaam nog geen last van symptomen.

Een infectie is het moment waarop de ziekteverwekker binnen dringt in het lichaam en zichzelf begint te vermeerderen.

Een ontsteking is de reactie op de infectie. Het lichaam reageert op de indringer door bijvoorbeeld roodheid en pijn. Een ontstoken lichaamsdeel is vaak wat opgezet en voelt warm aan.

Het lichaam kan dus geinfecteerd worden door bacterien, virussen, prionen, protozoen, wormen, insecten of mijten. Wat is een prioon?

Een prioon is een eiwit met een drang tot vermeerdering. Omdat er in het hele lichaam eiwitten aanwezig zijn is het bestrijden van prionen bijzonder moeilijk. Voorbeelden van priooninfectie zijn bijvoorbeeld BSE (de gekke koeien ziekte) en scrapie (wat voorkomt bij schapen)

En wat is een virus precies?

Een virus bestaat uit een klein stukje DNA dat omhult wordt door een eiwitmantel. Virussen leven in de lichaamscellen van het lichaam waar zij binnendringen omdat zij gebruik moeten maken van de stofwisseling van de cellen. Zij vermenigvuldigen zich met behulp van de celorganen. Als er genoeg virussen in een cel zitten, laten zij de cel knappen en dringen ze verder het lichaam in. Ook een virus is moeilijk te bestrijden omdat zij in de lichaamscellen zitten. Dit is ook de reden dat antibiotica bij een virusziekte niet helpen. Tegen virussen kan vaak een vaccinatie (inenting) wel helpen.

En wat is dan een bacterie?

Een bacterie is groter dan een virus en is opgebouwd uit eigen cellen met eigen celorgaantjes. De bacterie heeft daarom niet de lichaamscel nodig om te vermenigdvuldigen of voor de stofwisseling. Antibiotica helpen wel tegen bacterien, vooral omdat de bacterie-cellen in het geheel niet lijken op de lichaamscellen.

Zijn er verschillende soorten bacterien?

Er zijn zes verschillende soorten bacterien, die we onderscheiden aan hoe ze eruit zien onder een microscoop.

• Bolvormige bacterien of knokken die er bolvormig uitzien
• Staafvormige bacterien, die er staafvormig uitzien
• Spiraalvormige bacterien of spirillen, die er spiraalvormig uitzien
• Tweetallige bolvormige bacterien of diplokokken, die er staafvormig uitzien met twee zwarte kernen
• Hoopjes bolvormige bacterien of stafylokken, die er uitzien als hoopjes bolletjes
• Ketens bolvormige bacterien of streptokokken, waarbij de bolletjes een keten vormen

En er waren nog meer beestjes; protozoen?

Protozoen zijn eencellige diertjes, waarvan de cellen erg vergelijkbaar zijn met die van het lichaam. Het voorschrijven van middelen tegen protozoen is daarom riskant. In Nederlands komt een infectie met protozoen gelukkig niet vaak voor. In de tropen wel. Malaria is er een voorbeeld van. In Nederland komt wel de toxoplasma-parasiet voor, die onder de protozoensoort valt. Dit is de parasiet die het voor zwangere vrouwen gevaarlijk maakt om de kattenbak te verschonen.

Kunnen we ook geinfecteerd raken door meercellige diertjes?

Er verschillende soorten meercellige parasieten waardoor we geinfecteerd kunnen raken. Denk bijvoorbeeld aan:

• schimmels
• gisten
• wormen
• insecten
• mijten

Hoe raak je geinfecteerd?

De verschillende ziekteverwekkers hebben verschillende manieren om het lichaam binnen te dringen. Een bacterie heeft bijvoorbeeld een wond in de huid nodig om binnen te komen. Veel ziekteverwekkers komen via de slijmvliezen binnen, deze zijn gevoelig voor ziekteverwekkers. Veel ziektes komen dan ook het lichaam binnen via de neus, de mond, of de bek.

Tegen infecties heeft het menselijk lichaam een afweer. Wat verstaan we onder afweer?

De afweer is de eigen capaciteit van het lichaam, tegen ziekteverwekkers. Dit werkt alsvolgt: Het lichaam bevat meerdere lymfeknopen. Deze lymfoknopen filteren het bloed. Een lymfeknoop heeft veel witte bloedcellen die helpen bij het onschadelijk maken van de ziekteverwekker. Als een lymfeklier hard aan het werk is, kun je dit voelen omdat de lymfeknop vaak wat verdikt. In je hals, vlak bij je oor zit bijvoorbeeld een lymfeknop.

De witte bloedlichaampjes nemen de ziekteverwekker op, ze eten hem als het ware op. De witte bloedlichaampjes kunnen ook een antistof uitstoten, dit is een soort gif tegen de ziekteverwekker.