De positieve en negatieve invloed van de zon op de huid

Na de winter zijn we hard toe aan vitamine zon. De zon kan een positieve uitwerking hebben op je gezondheid en zonnestralen op de huid zorgen voor de aanmaak van vitamine D. Toch kan de zon ook erg schadelijk zijn. Bij teveel blootstelling aan de UV-straling van de zon kan verbranding ontstaan, en bij chronische veelvuldige blootstelling zelfs huidkanker. Wat houdt UV-straling van de zon in en welke invloed heeft dit op de huid?

Schadelijke effecten

De zon kan een gunstige uitwerking hebben op de huid en gezondheid. Bijna iedereen weet dat als je geen goede voorzorgmaatregelen treft, dat de zon schadelijk kan zijn. Zo kunnen mensen, met name met een lichte huid, erg verbranden in de zon. Elk jaar zijn er zo’n 25.000 mensen die de diagnose huidkanker krijgen. Het aantal mensen met deze ziekte is enorme toegenomen de laatste decennia. De oorzaak hiervan ligt vooral bij een verhoogde blootstelling aan de zon. Door overmatige blootstelling aan de zon, kunnen pigmentcellen in de huid beschadigen, waardoor er pigmentvlekken kunnen ontstaan.

Waar de zon goed voor is

Zonlicht is van groot belang voor de gezondheid en het welzijn. Naast dat je er vrolijk van wordt, geeft de warmte ook een aangenaam gevoel. Het voorziet ons ook van voedsel omdat zonlicht zorgt voor de fotosynthese in planten, waardoor planten kunnen groeien. De zon is ook de belangrijkste bron van vitamine D die zorgt voor gezonde botten. Zonlicht bevat straling met diverse golflengten. Deze variëren van de onzichtbare laagfrequente infrarode warmtestraling via de zichtbare lichtstralen uit het kleurenspectrum tot de onzichtbare ultraviolette straling.

Blootstelling aan UV-stralen

De zon is de belangrijkste bron van ultraviolette straling (UV-straling). Mensen die veel in de buitenlucht werken zoals bouwvakkers en postbodes, worden veel meer blootgesteld aan UV-straling dan mensen die binnen werken op kantoor. Dit geldt ook voor mensen die veel buiten zijn om te sporten of om te tuinieren. Ook kunstmatige vormen kunnen een bron zijn van UV-straling. TL-verlichting lijkt een bron te zijn van UV-straling, maar het is nog niet bewezen. Ziekenhuispersoneel en lassers kunnen ook blootgesteld worden aan kunstmatige UV-straling.

Toenemende UV-straling

UV-straling wordt gereflecteerd en gewijzigd door diverse oppervlakten. Zo is de UV-straling bij ons sterker in de zomer, zal het toenemen op grote hoogten, op de lagere breedtegraden en dichter bij de evenaar. Als het licht op het water schijnt, vermindert de weerkaatsing. Daardoor kun je op een boot soms snel verbranden. Warmte, kou en wind hebben geen invloed. De ozonlaag is de beschermende laag van onze atmosfeer. Deze is de laatste jaren dunner geworden, waardoor meer UV-stralen het aardoppervlak bereiken.

UV-Straling en de huid

UV-straling kan op twee manieren effect hebben op de huid: acute effecten en chronische effecten. Een acuut effect treedt al binnen een paar uur op, zoals huidverbranding of aanmaak van vitamine D. Chronische effecten kunnen er soms jaren over doen om zichtbaar te worden, zoals huidveroudering of huidkanker.

Vitamine D

Vitamine D wordt aangemaakt doordat 7-dehydrocholesterol in de huid onder invloed van UV-licht wordt omgezet in vitamine D3. Vitamine D3 wordt door een eiwit in de huid naar het bloed en de lever vervoerd voor verwerking.

Bruin worden

De huid beschermt zichzelf tegen de schadelijke invloed van het zonlicht. Op het moment dat de huid wordt blootgesteld aan de zon, zal melanine (dit is een organisch pigment in de huid) in de opperhuid de UV-stralen absorberen. Het gevolg hiervan is dat er meer pigment wordt gevormd door de pigmentcellen (melanocyten) waardoor de huid donkerder van kleur wordt. Deze verkleuring is tijdelijk, want als je weer minder wordt blootgesteld aan de zon, zul je de oude huidskleur weer terugkrijgen. Door deze pigmentvorming ben je beter beschermd tegen de schadelijke gevolgen van de UV-straling, maar de huid kan ook vatbaarder worden voor kanker.

Zonnebrand

Als je overmatig wordt blootgesteld aan UV-straling, zal de huid rood worden. Kleine bloedvaten in de huid zetten uit, waardoor de bloedtoevoer naar de huid groter wordt. Dit doet pijn. Door beschadiging aan het DNA van de huidcellen ontstaan er diverse ontstekingsreacties, waardoor de huid gaat opzwellen. Zonnebrand ontstaat ongeveer twee uur na de blootstelling en kan zich in een dag tijd verder ontwikkelen. De huid wordt rood en er kunnen blaren ontstaan. Na een paar dagen zullen de dode huidcellen afschilveren (vervellen).

Huidveroudering door zonlicht

De schadelijke effecten van UV-straling worden weerspiegeld door de vroegtijdige veroudering en rimpelvorming als de huid vaak wordt blootgesteld aan zonlicht. Het collageen en de elastische vezels verliezen hun veerkracht waardoor rimpels ontstaan. Ze klonteren samen waardoor de huid leerachtig wordt. Bij de veroudering van de huid wordt de opperhuid dunner en de pigmentatie ongelijkmatiger, waardoor de huid vlekkerig wordt.

Huidkanker

UV-stralen beschadigen de genen die onderdeel uitmaken van het DNA. De cellen verliezen het mechanisme dat de normale groei reguleert. Deze cellen worden niet herkend door het afweersysteem en kunnen zich ongecontroleerd gaan vermeerderen waardoor er huidkanker kan ontstaan. Er zijn 3 soorten huidkanker die in verband worden gebracht met de blootstelling aan zonlicht. Een melanoom is een kwaadaardig vorm van huidkanker die meestal ontstaat uit een moedervlek. Verder kunnen er plaveiselcelcarcinomen en basaalcelcarcinomen ontstaan, meestal ontstaan de geleidelijk en bij een langdurige, minder intensieve blootstelling aan UV-straling.

Schade aan het haar

Het haar kan na een dag op het strand heel heet zijn geworden. Het verbrandt niet zoals de huid verbrandt omdat het niet leeft. Door blootstelling aan de zon raakt wel de beschermende laag van het haar beschadigd. De cellen die over elke haar liggen, beginnen af te schilferen. Dit maakt het haar breekbaar, dof en broos. Er bestaan speciale haarverzorgingsproducten met een zonnebrandmiddel. Vooral gebleekt en/of gekleurd haar is gevoelig voor beschadiging door de zon.

Lees verder

• Bescherm de huid in de in de winter
• Behandeling van huidkanker (basaalcelcarcinoom)
• De basis van huidverzorging
• De beschermende rol van de huid