Tijd en Seizoenen (jaargetijden)

Tijd en Seizoenen. Waarom hebben we elk jaar seizoenen? Waarom wisselen jaargetijden? Waar gaat de ene dag plotseling over in een andere dag? Wat houdt equinox en solstitium (zonnewende) precies in?. Wat is gelijk bij een equinox en ongelijk bij een solstitium? Kan eenzelfde dag zowel de langste als het kortste van het jaar zijn. Boeiende wetenschappelijke weetjes, in de vorm van vragen en antwoorden over tijd, jaargetijden c.q. seizoenen, worden duidelijk en helder beantwoordt in dit artikel.

Weetjes over tijd en seizoenen

• Waarom hebben we elk jaar seizoenen?
• Waar gaat de ene dag plotseling over in een andere dag?
• Wat is gelijk bij een equinox en ongelijk bij een solstitium?
• Equinox
• Solstitium
• Kan eenzelfde dag zowel de langste als het kortste van het jaar zijn?

Waarom hebben we elk jaar seizoenen?

In het overgrote gedeelte van de wereld telt elk jaar vier seizoenen. De seizoenen ontstaan doordat de om haar as draaiende aarde tijdens haar omloop om de zon schuin staat c.q. de aardas schuin op de omloopbaan staat. Op plaatsen waar het zomer is, staat de aarde schuin in de richting van de zon en is het warm. In de winter staat de aarde scheef van de zon afgekeerd en wordt het kouder.

Tussen de keerkringen is de schuine stand echter gering en wezenlijke seizoenen zijn daar ook eigenlijk niet; het is daar het hele jaar door warm. De ene keerkring -de Kreeftskeerkring- is op noorderbreedte (23½°), de andere -de Steenbokskeerkring- op zuiderbreedte (23½°). Het gebied dat tussen beide keerkringen ligt, wordt de tropen genoemd.

Waar gaat de ene dag plotseling over in een andere dag?

Er zijn plaatsen op aarde, waar het plotseling 'morgen of gisteren' wordt, als je over een denkbeeldige lijn heengaat. De lijn die door deze plaatsen heengaat, is te zien op kaarten en wordt internationale datumgrens genoemd. Deze loopt over de Stille of Grote Oceaan van noord naar zuid. Aan de oostkant van deze datumgrens is de tijd altijd 24 uur achter ten opzichte van de tijd aan de westkant. Wanneer je dus per schip of vliegtuig die lijn kruist, is het opeens ofwel een dag later ofwel een dag vroeger.

Wat is gelijk bij een equinox en ongelijk bij een solstitium?

Het antwoord op de vraag is: nacht en dag. Equinoxen en Solstitiums zijn bepaalde dagen c.q. momenten van het jaar. Hieronder worden de begrippen Equinox en Solstitium (zonnewende) eerst nader besproken.

Equinox

• Een ander woord voor equinox is dag- en nachtevening; in het Latijn gelijke nacht. Er vindt op aarde tweemaal per jaar een equinox plaats. Deze data vallen op het noordelijk halfrond samen met de lente en de herfst c.q. data waarin dag en nacht precies even lang zijn, namelijk elk 12 uur
• De lente-equinox (evening = vereffening, gelijkmaking) is op of omstreeks 21 maart
• De herfstequinox op of omstreeks 22 september
• Het is het tijdstip waarop de zon loodrecht boven de evenaar staat.

Op het zuidelijk halfrond is dit andersom en betekent de equinox van maart juist het begin van de herfst en die van september het begin van de lente.

Solstitium

• Een ander woord voor het Latijnse solstitium is zonnewende (soms ook zonnestilstand genoemd). Dit zijn data c.q. momenten waarbij de zon, vanuit de aarde gezien, de meest noordelijke of zuidelijke positie bereikt. Of anders geformuleerd, het zijn de momenten (data) in de zomer of winter wanneer respectievelijk de dag of nacht het langste en nacht of dag het kortste is
• De zonnewende op het noordelijk halfrond op de langste dag (in de zomer) wordt wel de zomerwende of midzomer genoemd, hetgeen het begin van de zomer inluidt op of rond 21 juni (soms 20 juni)
• De zonnewende die op de kortste dag (in de winter) plaatsvindt, wordt ook wel de winterwende of midwinter genoemd, hetgeen het begin van de winter inluidt op of rond 21 december (soms 22 december).

Samenvattend wordt zomerwende, midzomer of zomersolstitium genoemd en winterwende, midwinter of wintersolstitium.

De zomerwende of midzomer speelt een belangrijke rol in de Wicca religie (natuurreligie, heksen') en hun religieuze rituelen. Op de dag van het zomersolstitium (21 juni) wordt het Lithafeest gevierd.

Kan eenzelfde dag zowel de langste als het kortste van het jaar zijn?

Op of omstreeks 21 juni hebben we op het noordelijk halfrond de langste dag en dus de kortste nacht. Echter diezelfde dag is het op het zuidelijk halfrond precies andersom, namelijk de kortste dag en de langste nacht. Dit komt omdat het dan op het noordelijk halfrond midzomer is en op het zuidelijk halfrond midwinter.

De zomerwende op het noordelijk halfrond valt samen met de winterwende op het zuidelijk halfrond, en vice versa.
Op of omstreeks 22 december heeft het noordelijk halfrond zijn kortste dag en langste nacht en op het zuidelijk halfrond (waar het midzomer is) is de dag het langst en de nacht het kortst.

Indien je precies tussen deze twee in zou staan op de evenaar, tussen het noordelijk en zuidelijk halfrond, dan zou je ervaren dat elke dag er 12 uur licht en 12 uur donker heeft. Elke dag zou zowel de langste als de kortste zijn het hele jaar door. Dus om de vraag te beantwoorden: Ja, dat kan!

Lees verder

• Het Universum (heelal of ruimte)
• De Atmosfeer (meteorologie)
• Weer en klimaat