Fossielen, gesteenten en edelstenen

Een steen is maar een steen... Veel mensen denken bij een steen aan een baksteen,grind enz. Eigenlijk is een steen heel bijzonder. Niet de baksteen, maar de andere. Er zijn bijvoorbeeld stenen van Mars of van de maan, edelstenen en fossielen.

Hoe ontstaan gesteenten?

De meeste gesteenten komen uit vulkanen. Binnenin de aarde zijn gesmolten gesteenten. Deze gesteenten worden ook wel plutonieten of Plutonische gesteenten genoemd, naar Pluto, de God van de onderwereld. Een van die stenen is graniet. Soms leiden hoge temperaturen of grote druk tot een gedeeltelijk smelten van gesteenten. Uit het gesteenten dat samen wordt geperst kunnen slangvormig aders ontstaan. Bij speciaal weer brokkelen stukjes van de stenen af. Zo worden zandkorrels gevormd wanneer kwartsgesteenten uit elkaar vallen. Klei ontstaat uit bijv. graniet. Rivieren vervoeren heel erg veel stenen. Zulke stenen worden zwerfstenen genoemd. Alleen al de Mississippi vervoert per dag duizenden tonnen gesteenten (de resten) af. De Rijn vervoert ook veel stenen, daardoor kun je ook (soms) mineralen in Nederland vinden.

Wat zijn gesteenten?

Gesteenten zijn natuurlijke opeenhopingen. Je hebt ze van een soort en van combinaties van meerdere mineralen. Sommige stenen zoals marmer zijn maar van een mineraal. De meeste bestaan uit meerdere soorten. Graniet en basalt (lavasteen) bestaan uit 3 soorten.

In een graniet zitten: kwarts, glimmer en veldspaat.
Kwarts is een mooie kristallen steen.
Een glimmer is een zwarte kristal (meestal erg dun).
Een veldspaat is vaak melkachtig wit of roze.

Basalt bestaat vaak uit : een olivijn, pyroxeen en een plagioklaas.
Olivijn is een groene, behoorlijk zeldzame mineraal.
Een pyroxeen is een zwarte kristal.
Een plagioklaas is een blauw met oranje kristal.

Gesteenten en mineralen komen in verschillende vormen voor. Gesteenten zijn niet altijd hard. Zand en natte klei worden ook als gesteenten beschouwd. Mineralen zijn er in het klein en in het groot. Noriet is een gesteente gevormd uit pyroxeen, plagioklaas en chroniet (een donkere steen).

Fossielen

Een fossiel is een gesteente dat bijv. een dier of plant van heel erg lang geleden heel houdt (behalve de zachte delen).Fossielen worden gevormd als een dier of plant wordt ingesloten door neerslag of als het dier of de plant in de grond wegzakt. Omdat de zachte stukken van de plant of het dier vergaan blijven de skeletten (van de dieren) en de harde delen (van de planten) over. Fossielen worden gevonden in kalksteen. Veel fossielen zijn van nu uitgestorven planten of dieren.

Gesteente uit de ruimte

Elk jaar vallen ongeveer 19.000 meteorieten van ongeveer 100 gram op de aarde. De meeste vallen in zeeën of op onbewoonde gebieden. Jaarlijks worden er ongeveer 5 van teruggevonden. Als een komeet de dampkring van de aarde inkomt smelt de buitenlaag weg, maar het binnenste blijft koud. Toen de Canon Diablo meteoriet in Arizona (in de V.S.) neerstortte, explodeerde ongeveer 15.000 ton van de meteoriet. Daardoor kwam een erg groot gat (met een doorsnede van ongeveer 1200 meter. Het gat was bijna 180 meter diep. Er bleef ongeveer 30 ton meteoriet ( in de omgeving van het gat) over. ( dit was ongeveer 20.000 jaar geleden.) De Nakhla-steen viel in 1911 in Egypte. Waarschijnlijk is de steen op een hond gevallen en heeft hem gedood. Deze steen ontstond 1300 miljoen jaar geleden. Die steen kwam van mars. Er zijn vijf meteorieten gevonden in Antartica, die van de maan komen. Die stenen zijn ongeveer hetzelfde als de stenen die astronauten hebben meegenomen van de maan. Ook zijn er 8 meteorieten waarvan men denkt dat die van Mars komen.

Edelstenen

Edelstenen zijn natuurlijke mineralen. Diamant, Smaragd, Robijn, Saffier en Opaal worden vaak gebruikt in sieraden en kunstvoorwerpen. Het gewicht van edelstenen word aangegeven in karaat (kt), hetzelfde als 205,1 mg. De mooiste smaragden (zoals die in de Britse kroonjuwelen) komen uit Colombia. Kimberliet is het moedergesteente voor de meeste diamanten. Het is genoemd naar Kimberley in Zuid-Afrika waar het voorkomt in vulkanen van ongeveer 200 tot 300 kilometer in de aardkost. Diamand is genoemd naar het Griekse woord: Adamas. Diamand is beroemd om zijn kleur, gewicht en hardheid. Australië is de beste vindplaats van blauwe en gele saffieren. De Robijn komt uit Burna, Thailand en Centraal-Afrika.

Soorten stenen

Bergkristal

Bergkristal is genoemd naar het Griekse woord: Krystallos. Dat betekend ijs. Een Bergkristal is kleurloos. Het lijkt erg veel op glas. Een bergkristal hoort bij steenbok, leeuw, waterman (dat zijn sterrenbeelden. Bergkristal komt voor in: India, Sri Lanka, Birma, Kenia, Madagaskar, Brazilië, Frans-Guyana, de VS, China, Slowakije, Oekraïne, Duitsland, Tsjechië, Oostenrijk, Polen, Frankrijk, Roemenië en Zwitserland. De bergkristallen uit India en Birma zijn zeer zeldzaam. in Oostenrijk werd in 1965 een kristal van bijna 1000 kilo gevonden. Een bergkristal lijkt op een diamant, Topaas, danburiet, zirkoon en achroiet.

Citrien

Citrien komt in de natuur zelden voor. De citrien heeft een beetje een citroen kleur vandaar de naam. De citrien komt onder andere uit: Brazilië, de VS, Madagaskar, Rusland, Kazakstan, Tsjechië, Spanje, Frankrijk en Schotland. De citrien lijkt op een topaas, orthoklaas en een zirkoon. Ook de citrien lijkt veel op glas.

Amethist

Amethist is genoemd naar het Griekse woord: Amethystos. Dat betekent: niet buiten bewust raken. Amethist is de meest geliefde kwarts. De steen was al bekend bij de Egyptenaren en de Romeinen. In de middeleeuwen was de amethist het symbool van verliefden en het beschermde tegen tovenarij. Amethist is licht tot donker gekleurd. Het word gevonden in onder andere: Brazilië, Bolivia, de VS, Canada, Mexico, India, Birma, Japan, China, Korea, Sri Lanka, Zimbabwe, Mozambique, Kongo, Australië, Rusland, Armenië, Duitsland, Tsjechië, Slowakije, Bulgarije, Zwitserland en Ierland.
Amethisten worden vaak gebruikt in kroonjuwelen. (bijv. in die van Engeland.)