Zuiderduin – eilandje tussen Schiermonnikoog en Borkum

Zuiderduin, dat ook wel Zuiderduintjes wordt genoemd, is een erg jong eiland dat vlakbij Rottumeroog ligt. De twee eilandjes zijn gescheiden door een geul die steeds ondieper wordt. Misschien worden ze wel weer één eiland zoals ze dat voor 1930 ook waren. Zuiderduin heeft de vorm van een hart, op luchtfoto’s mooi te zien, of van een blad met een slenk als steeltje. Het fotogenieke eilandje ligt ten zuiden van Rottumeroog, het zijn eigenlijk de zuiderduintjes van dit eiland. Zuiderduin hoort bij de provincie Groningen.

Eilandje Zuiderduintjes onder Rottmerooog

• Zuiderduin tussen Schiermonikoog en Borkum
• Rottumeroog en Oostschild
• Noordpolderzijl
• Vogels op Zuiderduin
• Zeehonden rond Zuiderduin
• Lamsoor en zeepostelein
• Nederlandse Waddenzee
• Staatsbosbeheer
• Onbewoonde eilanden en zandplaten in de Waddenzee

Zuiderduin tussen Schiermonikoog en Borkum

Zuiderduin wordt ook wel Zuiderduintjes of Zuiderstrand genoemd en bestaat sinds 1930. Het is een heel klein eilandje van enkele tientallen hectares groot. Zuiderduintjes en Rottumeroog horen bij elkaar. Samen met Rottumerplaat vormen ze een systeem dat Rottum wordt genoemd. De Waddenzee is een zeer dynamisch gebied met wandelende eilanden, zandplaten, geulen en prielen. Het samenspel van stroming, getij, wind, water, zon, begroeiing en leven in het gebied zorgen voor groei en afname van de eilanden. De eilanden wandelen naar het oosten en nemen dan weer af in oppervlakte en groeien dan weer aan. Zo dynamisch is ook het gebied van Zuiderduin en Rottumeroog.

Rottumeroog en Oostschild

Zuiderduin en Rottumeroog werden gescheiden van elkaar toen het eiland steeds hoger werd. Er kwam een doorbraak en er ontstond een geul tussen de twee delen. Die geul heet Oostschild. Met laag water is de geul om en nabij droog en zijn Rottumeroog en Zuiderduin weer één. Als de vloed intreedt worden de twee weer gescheiden. Het lijkt erop dat de situatie van voor 1930 zich herstelt en dat Zuiderduin en Rottumeroog weer aan elkaar groeien.

Noordpolderzijl

De Zuiderduintjes liggen ongeveer recht tegenover het getijdenhaventje Noordolderzijl en iets schuin boven Pieterburen, het dorp met het Zeehondencentrum. Het eilandje is ingedeeld bij de provincie Groningen en de gemeente Eemsmond. Zuiderduin is begroeid - aan de luchtfoto is te zien hoe mooi groen het is - maar wat betreft de omvang is het geen eiland te noemen. Het is een begroeide zandplaat.

Vogels op Zuiderduin

Op Zuiderduin komen heel veel vogels. Het is er rustig en dat vinden vogels fijn. Ze komen er om te rusten, eten en nestelen en het eilandje is een hoogwatervluchtplaats (hvp). Als de vloed in het water zit, vliegen de vogels naar droge delen van het wad. Daar kunnen ze dan de pootjes strekken en daar is dan nog voedsel te vinden. In het wad liggen diverse platen en eilandjes die als hvp van groot belang zijn voor de wad- en trekvogels. Zuiderduin is daar één van. De vogels kunnen daar ook makkelijk heen en weer pendelen tussen Rottumeroog en Zuiderduin.
De volgende vogelsoorten zijn er aan te treffen:

• aalscholver (broedvogel);
• bonte strandloper;
• eidereend;
• kanoet;
• kleine mantelmeeuw (broedvogel);
• kleine zilverreiger (broedvogel);
• lepelaar (broedvogel);
• rotgans;
• scholekster;
• visdief (broedvogel);
• wulp;
• zilvermeeuw (broedvogel);
• zilverplevier.

Zeehonden rond Zuiderduin

Zuiderduin is geliefd bij de zeehonden. Ze zwemmen rond het eiland, vooral in de geul ’t Schild noordwestelijk van het eiland om vis te vangen. Ze rusten op het eiland. Aan de oostkant van Zuiderduin liggen op gezette tijden honderden zeehonden rug aan rug. Er liggen voornamelijk gewone zeehonden, maar enkele grijze zeehonden weten het eilandje ook te vinden. Ze paren, baren en zogen er.

Lamsoor en zeepostelein

Zuiderduin is plat maar wel begroeid. Geen duinen maar wel lamsoor en zeepostelein. Het bladvormige eiland heeft een kleine waterstroming, een slenk, het steeltje van het blad. Aan weerszijden van de slenk liggen kwelders en daar groeien zoutminnende kwelderplanten, waarvan sommige op de Rode Lijst van bedreigde soorten in Nederland staan. Rondom Zuiderduin liggen schelpenstranden. Op het eilandje groeit:

• lamsoor (bedreigde soort);
• zeepostelein(bedreigde soort);
• zeekraal (bedreigde soort);
• zeealsem (bedreigde soort);
• zulte.

Referentiegebied

Zuiderduin heeft een speciale rol in de onderzoeken naar de stand van de Waddenzee. Het eilandje is een zogenaamd referentiegebied, waar geen betreding mag plaatsvinden en waar niks geëxploiteerd mag worden. Menselijke invloeden zijn er minimaal.

Onbedorven

Wat gebeurt er met een Waddenecosysteem als mensen er met hun handen afblijven, dat willen de onderzoekers weten en een deel van hun kennis halen ze van het onbedorven Zuiderduin. Nederland, Duitsland en Denemarken, de drie Waddenzeelanden, besloten in 1991 om een aantal van die referentiegebieden aan te wijzen.

Nederlandse Waddenzee

Behalve Zuiderduin zijn in het Nederlandse deel van de Waddenzee ook Rottumerplaat, Rottumeroog, de tussenliggende zandplaten en het geulsysteem van het Schild en het Boschwad referentiegebied. Jaarlijks worden de gebieden in kaart gebracht door mensen van IMARES (Institute for Marine Resources & Ecosystem Studies). De Waddenunit, de schepen die op de Waddenzee varen om het gebied te bewaken en beheren, werken er aan mee.

Staatsbosbeheer

Staatsbosbeheer is eigenaar van Zuiderduin en beheert het door toezicht te houden en vogelwachters de vogels te laten te tellen. De vogelwachters verblijven dan op Rottumeroog. Ook de Waddenunit houdt toezicht, maar dan vooral op de wateren rond Zuiderduin. Het eilandje mag het hele jaar rond niet worden betreden door publiek. Wie toch een glimp van het eiland wil opvangen kan een expeditie naar Rottumeroog boeken. Dan passeer je het eilandje op ongeveer een kilometer afstand. Zuiderduin valt onder de Natuurbeschermingswet artikel 20, het is een Natura 2000-gebied en het is onderdeel van het UNESCO Werelderfgoed Waddenzee.

Onbewoonde eilanden en zandplaten in de Waddenzee

Zuiderduin is een van de tien onbewoonde eilanden en zandplaten in de Waddenzee.
Alle tien op een rijtje, van west naar oost:

1. Razende Bol,
2. Richel,
3. Griend,
4. Robbenbank,
5. Rif,
6. Engelsmanplaat,
7. Simonszand,
8. Rottumerplaat,
9. Rottumeroog,
10. Zuiderduin.

Lees verder

• Waddeneiland Schiermonnikoog – eiland van schiere monniken
• Borkum – Waddeneiland van jutters en walvisvaarders
• Bosch - verdwenen Waddeneiland bij Schiermonnikoog
• Van Helsdeur tot Duivels Hoorn van Pieter de Vries
• Rottumeroog – eiland tussen Schiermonnikoog en Borkum