Muien – stroomgebied tussen twee zandbanken

Nederland heeft een geweldige zandige kust en dat is een plezier voor watersporters en zwemmers. De golven en de stroming brengen gevaar met zich mee en wie zich daar bewust van is en wie daar rekening mee houdt kan genieten van het zeewater. Een van de linke dingen aan de Noordzeekust zijn de muien, stroomgebieden tussen zandbanken. Je kunt vlakbij het strand zwemmen en toch gegrepen worden door de stroming in een mui. Wat is een mui? Hoe is een mui te herkennen en wat moet je doen als je onverhoopt toch in zo’n stroming terechtkomt? Noordzeewemmers aan de Zuid- en Noord-Hollandse kust en op de Waddeneilanden moeten er een paar dingen over weten, want wie zwemt wil ook weer veilig op het strand terugkeren.

Altijd uitkijken voor muien

• Zandbanken, zwinnen en muien
• Getijdestroom
• Golven
• Aflandige wind en stroming
• Strandwachten en lifeguards
• Herkennen van een mui
• Wat te doen
• Geen paniek
• Witte schuimkoppen
• Muispotters
• Golven

Zandbanken, zwinnen en muien

De Nederlandse kust is een zandige kust, met over het algemeen een licht aflopende lijn. Het water wordt langzaam dieper. Voor de kust liggen zandbanken en het gebied tussen twee zandbanken is dieper en daar is een tamelijk sterke stroming. Dat zijn de muien. Het water tussen de zandbanken en het strand dat evenwijdig aan het strand loopt zijn de zwinnen. Daar stroomt bij opkomend water het zeewater langzaam in tot de zwin zo vol is dat ook de zandplaat overstroomd wordt. Bij zakkend water loopt het zwin weer leeg en die stroming gaat via een mui die min of meer loodrecht op de kust staat.

Getijdestroom

Deze getijdebeweging zorgt voor sterke stroming tussen de zandbanken. De zeewaartse stroming hoeft geen gevaar op te leveren als we maar weten waar we mee bezig zijn. De stroming zwakt bijvoorbeeld af naarmate hij verder van de kust stroomt, maar voor wie er in terechtkomt kan het toch een angstige ervaring zijn. Bedenk wel dat de situatie aan het strand nooit een vast gegeven is. Het kan dagelijks verschillen en ook de muien kunnen telkens ergens anders opduiken. Muien kunnen ook ontstaan wanneer de stroming door een of andere oorzaak wordt verlegd, door een strekdam bijvoorbeeld.

Golven

Muien stromen ook vanwege het water dat door de golven het strand wordt opgeduwd en dat een uitweg zoekt. De golven houden vlak voor het strand op met rollen en duwen als het water het water voort. Dat water moet ook weer terug naar de zee, want de voorwaartse kracht is er op een gegeven moment wel uit. Dan stroomt het via de muien terug de zee in.

Aflandige wind en stroming

Er ontstaat extra sterke stroming in de mui bij aflandige wind. De wind blaast als het ware het water van het land af. Die stroming, die wel tot 7 kilometer per uur kan oplopen, is te sterk om tegenin te zwemmen. Een geoefend zwemmer haalt 2 tot 3 kilometer per uur. De recreatiezwemmer en ook de ervaren zwemmer en de surfer die onbedoeld afdrijft, kan maar beter niet proberen daar tegenin te gaan. Je verliest het gegarandeerd.

Herkennen van een mui

Een mui in het water is te herkennen voor wie goed kijkt. Er ligt een mui als je:

• kruisende golven ziet
• een andere kleur van het water ziet, donkerder of juist lichter
• geen brekende golven ziet, maar links en rechts van dat stukje water wel witte koppen ziet
• hout of iets anders ziet dat in het water drijft en niet naar maar van het strand af wegdrijft
• surfers ziet die de zee kennen en die gebruik maken van de mui om naar achter de golven te peddelen

Wat te doen

Help, je belandt toch in een mui! Wat moet je dan doen of juist niet doen? Ga bijvoorbeeld niet zwaaien, want dan kunnen mensen gaan denken: “Wat een vriendelijk mens ligt daar in het water, laat ik eens terugzwaaien”. Wat je wel moet doen:

• kalm blijven
• je met de stroming mee laten voeren
• als je moe bent, even op je rug in het water gaan liggen en drijven
• één hand omhoog steken ten teken dat je hulp nodig hebt
• parallel aan de kust zwemmen wanneer de stroming minder wordt
• de schuimkoppen van de brekende golven opzoeken, want daar is de ondiepte
• voelen of je de grond kunt raken, dan kun je even uitrusten
• door de brekende golven naar het strand zwemmen
• door de zwin naar het strand zwemmen of lopen

Er zijn een paar algemene tip voor zwemmers in de Noordzee:

• ga niet alleen zwemmen
• ga nooit zwemmen als je onder invloed bent van drugs of alcohol
• ga niet zwemmen met een volle maag
• ga nooit direct na het zonnebaden het water in maar koel eerst af

Geen paniek

Er zijn een paar dingen die angst kunnen vergroten en paniek kunnen veroorzaken. En paniek is iets dat je juist niet moet hebben als je afdrijft. Een Noordzee-zwemmer kan te maken krijgen met:

• onwetendheid
• angst
• vermoeidheid
• zout water in ogen en mond
• overschatting van zichzelf
• onderschatting van de kracht van de zee

Witte schuimkoppen

Probeer niet tegen de stroming in te zwemmen, want dat red je niet en put je alleen maar uit. Wie oververmoeid raakt in de zee is nog niet jarig. Beter is het om de kalmte te bewaren nu je weet dat de stroming van een mui verder van het strand afneemt en je via de brekende golven, over de zandbank en de zwin, terug naar het strand kunt komen. Een zandbank is een hoogte in het zand waar de golven op breken. De ontdiepte van de zandbank is dus te herkennen aan de brekende golven, de witte schuimkoppen.

Muispotters

Een mui is niet een vast gegeven. Het openbaart zich op verschillende manieren en alleen een echte muispotter kan dat herkennen. Een mui heeft onder meer een nek, een geul die in de zandbank is uitgesleten door de muistroming. De zandbank langs de nek is met laag water een heerlijk speelterrein voor de kinderen, als ze maar niet in de diepe nek gaan liggen en als de volwassenen er maar dichtbij blijven. De nek kan met hoog water ook onder water liggen en dan moet je er vandaan blijven.

Golven

Er zijn verschillende vormen golven (rechtslopende golven, linkslopende golven, spattende golven, kruisgolven, schaargolven, plunging waves en nog veel meer soorten, maten en kleuren), die ontstaan door de werking van wind op het water en breken op de ondiepte van de kust. Wie wil gaan zwemmen in zee kan eerst eens op de strandovergang of de duinen naar het water kijken, om te zien wat daar opvalt. Is er een mui te ontdekken? Ga daar dan niet te water en: luister altijd naar de aanwijzingen van de strandwachten.

Lees verder

• Zwemmen in de Noordzee op de Waddeneilanden
• Zwemmen in een wetsuit - voor triatleet en winterzwemmer
• Zwemmen in zee – elke dag van het jaar, ook als het koud is
• Onderkoeling of hypothermie - Zwemmen in de Noordzee
• KNRM – Lifeguards op Waddeneilanden en bij Wassenaar