Alles over koraalriffen

Al 450 miljoen jaar bestaan er koraalriffen. Vermoedelijk zijn ze de oudste ecosystemen op onze planeet. Koraaldiertjes, de kleine organismen die de riffen bouwen, zijn verantwoordelijk voor de grootste bouwwerken die ooit door levende wezens zijn gemaakt. Sommige riffen zijn namelijk zo groot dat ze menselijke bouwwerken overtreffen. Koraal is een veerkrachtig maar (zeer) kwetsbaar ecosysteem. Een ecosysteem omvat alles dat bijdraagt aan het in stand houden van het leven erbinnen. Een ecosysteem is niet alleen de samenleving van organismen (planten, dieren en micro-organismen) binnen een bepaalde leefomgeving. Het is vooral ook de uitwisseling van materie en energie tussen de organismen onderling en tussen het leven en de niet-levende omgeving: bodem, water en lucht. Binnen zo’n ecosysteem hebben verschillende leefgemeenschappen hun eigen woongebieden (biotopen). De relaties tussen de verschillende organismen worden bepaald door eet- of voedselrelaties en beschermingsfuncties. Koraalriffen zijn veerkrachtige ecosystemen. Natuurlijke bedreigingen (bijv. stormen) kunnen goed zijn voor de biodiversiteit van het rif. Snelgroeiend koraal wordt bijv. vernietigd bij een storm, waardoor langzaam groeiende soorten een kans krijgen. Maar koraal is ook bijzonder kwetsbaar. Het wordt vooral bedreigd door milieufactoren en menselijk handelen. Hier zal ik later op terugkomen. Koraal doet er namelijk jaren over om te groeien. Een simpele aanraking al kan tientallen jaren groei ongedaan maken. Ongeveer 30% van alle koralen ter wereld zijn zodanig beschadigd dat ze eigenlijk al verloren zijn. Als we zo met koraal om blijven gaan zal daar de komende jaren nog eens 30% bijkomen.

Koraalriffen: 'Regenwouden' van de oceaan

Positie en klimaat

Vanwege hun grote biodiversiteit, hun hoge primaire productie (de energie die hiervoor nodig is komt van fotosynthese), hun belang voor mens en natuur en hun kleurenpracht worden koraalriffen ook wel de regenwouden van de oceaan genoemd.
Koraalriffen worden aangetroffen tussen de 35° Noorderbreedte en 28° Zuiderbreedte. De grote koraalriffen van de wereld bevinden zich allemaal in de tropische zone. Ze ontwikkelen zich het beste bij een watertemperatuur van 25 tot 29 °C. Warme golfstromingen breiden deze gordel uit tot buiten de tropische breedtegraden. In een gebied in Indonesië, ten oosten van Sulawesi en ten westen van Papoea Nieuw Guinee, bevindt zich de koraaldriehoek. Hier zijn de meest verschillende soorten koraal te vinden en de grootste biodiversiteit. Dit komt omdat het onderwaterlandschap hier zeer divers is. Er zijn bijvoorbeeld diepe en ondiepe stukken, onderwaterbergen en zeer diepe kanalen. Ook worden er veel voedingsstoffen aangeleverd door de zeestromingen. Door deze combinatie is er een explosie van leven ontstaan. Men denkt dat alle koraalsoorten oorspronkelijk uit deze koraaldriehoek stammen. Koraal is vanuit de koraaldriehoek naar andere gebieden getransporteerd. Hoe verder van de koraaldriehoek verwijderd, hoe minder soorten koraal er aanwezig zijn. Daarom zijn er in het Caribische gebied veel minder soorten dan in gebieden die dichter bij de koraaldriehoek liggen.

Bewoners van de koraalriffen

Slechts 0,25% van alle oceanen en zeeën zijn koraalgebieden waar 25% van alle vissen afhankelijk van zijn! Het zijn schuilplaatsen, voedselbronnen en kraamkamers voor ze. Het ecosysteem van de riffen is het soortenrijkste van de zee en kan qua belang en variatie vergeleken worden met dat van het tropisch regenwoud. Zeker 5.000 soorten vis en honderdduizenden andere zeedier- en zeeplantensoorten zijn afhankelijk van deze riffen, zoals weekdieren, sponzen, kreeftachtigen etc. Veel van deze soorten zijn nog niet beschreven en ontdekt! Het Britse dagblad The Independent meldde op 18 september 2006 nog een ontdekking van tientallen nieuwe vissoorten en koralen voor de kust van Indonesië. Op een rif kunnen 200 soorten koraal, 300 soorten vis, en 10.000 tot 100.000 ongewervelde dieren voorkomen. De totale rijkdom aan soorten van de koraalriffen ligt waarschijnlijk boven de 2 miljoen! Hier is immers veel voedsel aanwezig terwijl het tropische water meestal voedselarm is. Er zijn ongeveer zo’n 800 verschillende soorten koraal. Enkele soorten zijn bijvoorbeeld hersenkoraal, steenkoraal, labyrintkoraal, etc.

Koraalpoliepen

Koraalpoliepen zijn kleine diertjes die samen met de anemoon en de kwal tot de neteldieren behoren. Koraalpoliepen zijn doorzichtig en hooguit een paar centimeter groot. In de poliepen komen algen voor, de zoöxanthellen, die noodzakelijk zijn voor de groei van deze poliepen. De alge zet namelijk via fotosynthese, zonlicht om in CO2, en water in koolhydraten en zuurstof, die de poliep verbruikt. Zo levert de alge voeding en het materiaal voor het skelet van de koraalpoliep. De poliep voorziet de alge op zijn beurt o.a. van nitraten en bescherming. Deze algen zijn dus weer afhankelijk van het doorzichtige koraalpoliepweefsel omdat ze voldoende licht nodig hebben (daarom komen koralen alleen in ondiep, helder water voor). Zoöxanthellen en koraalpoliepen zijn dus afhankelijk van elkaar in een zgn. symbiotische relatie, oftewel een mutualistische symbiose. Een mutualistische symbiose is eigenlijk een “voor-wat-hoort-wat”-strategie: zowel de koraaldiertjes als de zoöxanthellen profiteren van het feit dat ze bij elkaar leven (mutuus = lenen, wisselen; sym = samen; bio = leven). De zoöxanthellen gebruiken de afvalstoffen van hun gastheer (de koraalpoliep) en het zonlicht voor hun fotosynthese, het koraal profiteert van het kalkskelet en de zuurstof die door de zoöxanthellen worden geproduceerd. Deze symbiotische relatie is bepalend voor de productiviteit, kleur en verscheidenheid van het koraal en is de reden waarom er zulke strenge milieueisen aan het ecosysteem worden gesteld. Bovengenoemd proces gebeurt dus overdag als het koraalecosysteem is ingesteld op relatieve rust zodat de algen goed van de het zonlicht kunnen profiteren. De koraalpoliepen trekken zich dan terug in hun kalkskelet (het exoskelet). Het koraalrif ziet er dan uit als een berg van steen. Naast de voedingsstoffen die koraal krijgt van zijn algen, 'vangt' het koraal ook zelf voedsel. Dit gebeurt ’s nachts, dan komt het koraal pas “tot leven” en voeden de poliepen zich met plankton d.m.v. hun tentakels. Deze kunnen ze uitspreiden om plankton (zeer kleine zeediertjes) uit het water te filteren. ’s Nachts zijn dan ook pas de prachtige kleuren en vormen van de poliepen te zien. In groepen van duizenden vormen ze kolonies, elk met een eigen vorm en kleur die verschillende doeleinden hebben (bijv. afschrikking en verdediging). De kleuren ontstaan dankzij de algen die in grote getale in de doorzichtige poliep aanwezig zijn. Ze scheiden een soort pigment af die de kleur van de poliep bepaalt.

Voortplanting van de koraalpoliepen

Koraalpoliepen planten zich zowel op geslachtelijke als op ongeslachtelijke wijze voort:

• Ongeslachtelijke voortplanting: Koraal kan zichzelf ‘stekken’. Hierbij produceert een ouderpoliep door knopvorming of opsplitsing van zichzelf een dochterpoliep. Genetisch is dit een exacte kopie van de ouder, waarmee ze door levend weefsels verbonden blijft. Als poliepen zichzelf stekken blijven ze dus met elkaar in verbinding. Zo ontstaan ware koraalkolonies. Levende poliepen komen alleen aan de buitenkant van de kolonie voor; het binnenste gedeelte bestaat uit opeengestapelde, dode skeletten van vroegere poliepen. Koraalkolonies hebben een gemeenschappelijk skelet. Voedsel wordt over de hele kolonie verdeeld en ook vijanden worden gezamenlijk bestreden. Nieuwe kolonies kunnen ontstaan uit fragmenten die van een grotere kolonie zijn afgebroken, mits de omstandigheden die nodig zijn voor de groei, goed zijn. Zo herstellen riffen bijv. van stormschade. Er zijn ook koraalsoorten die solitair leven. Hun poliepen worden volwassen maar vormen geen groepjes.

• Geslachtelijke voortplanting: Ieder jaar rond dezelfde tijd (afhankelijk van de soort, op één bepaalde nacht in de voorzomer of in november) laat al het koraal in een bepaald gebied tegelijkertijd duizenden eitjes en zaadjes los in zee (dit proces heet coralspawning). Daar worden de eitjes door het sperma bevrucht en ontwikkelen zich de zgn. planulalarven. Maar deze suspensie van sperma, eitjes en larven trekt walvishaaien, mantra’s en andere hongerige vissen aan. Maar door de grote hoeveelheid eitjes en zaadjes vindt er toch een groot aantal bevruchtingen plaats, genoeg om de riffen in stand te houden. De planulalarven die uit de bevruchting zijn ontstaan, zijn tot 1 mm lang en hebben allerlei vormen, afhankelijk van de soort. Van de ouderpoliep hebben ze in hun weefselcellen zoöxanthellen meegekregen. Als ze in leven blijven, zweven ze een paar dagen of weken in zee. Vervolgens zakken ze samen met plankton naar de bodem en zetten zich daar vast op een hard, steenachtig oppervlak. Daar ontwikkelen ze zich tot een koraalpoliep en begint hun kalkskelet te vormen. Van daaruit kunnen ze zich dan ook weer ongeslachtelijk voortplanten en zo een nieuwe koraalkolonie vormen.

De groei van riffen

Koraalriffen ontstaan doordat kalksteen afgezet wordt door de koraaldiertjes. Er bestaan zowel harde als zachte koralen. Het harde koraal is rifbouwend; het onttrekt calciumcarbonaat (kalk) uit zeewater en zet het vervolgens af aan de onderkant van het poliepje. Als de koraalpoliep dood gaat, blijft het exoskelet achter. Deze koraalskeletjes vormen de ondergrond voor weer nieuwe koraalpoliepen. Een koraalrif kan op deze manier tientallen, zelfs honderden meters hoog worden. Koraalriffen zijn dus eigenlijk een opeenstapeling van de exoskeletten van dode koraalpoliepen. Dat een rif steeds hoger wordt is noodzakelijk. De zoöxanthellen die in de poliepen leven hebben zonlicht nodig voor hun fotosynthese (net zoals planten). De zeebodem heeft echter de neiging onder het gewicht van een rif ieder jaar een beetje in te zakken. Om dicht genoeg bij het oppervlak van het zeewater te blijven, waar het zonlicht sterk genoeg is voor de fotosynthese, moet het rif steeds naar boven blijven groeien. Net als planten en struiken groeien “koraalkolonies” dus naar het licht toe. Onderling leveren de koralen een strijd (dit doen ze overigens d.m.v het afscheiden van dodelijke chemicaliën) om licht, voedsel en ruimte. Dit zijn dan ook de factoren die de groeisnelheid van een rif bepalen.

Koraalsoorten

Hard koraal of steenkoraal is rifbouwend en komt voor in vele soorten. Hard koraal heeft een skelet van kalk. Als het koraaldiertje dood gaat blijft het kalkskelet achter. Hierop vestigt zicht dan weer een nieuw koraaldiertje. Iedere soort heeft andere eigenschappen. Zo groeit hertengeweikoraal, met zijn geweivormige uitsteeksels, veel sneller dan hersenkoraal, dat lijkt op de hersenen van een mens. Het hertengeweikoraal kan per jaar tot honderd kilogram kalk per vierkante meter afzetten. Andere voorbeelden van hard koraal zijn: slakoraal (lijkt echt op een krop sla), vingerkoraal, vuurkoraal (laat brandplekken achter bij aanraking). Zacht koraal of hoornkoraal groeit over het algemeen sneller dan hard koraal. Het heeft een skelet met een vlezige structuur, die wordt versterkt met kleine kalkdeeltjes. De structuur van zacht koraal is vergelijkbaar met die van een spons. Vooral het zachte koraal zorgt ervoor dat koraalriffen er soms uitzien als een bloementuin met verschillende kleuren en vormen. Een voorbeeld van zacht koraal is de gorgoon, die in prachtige kleuren voorkomt als zwart, rood, geel en paars. De meeste koralen zijn tussen de 5000 en 10.000 jaar oud. Algen, zeewier, sponzen, oesters en andere dier- en plantensoorten leveren een bijdrage aan de bouw van het rif. Riffen groeien erg langzaam: tussen de 5 en 25 millimeter per jaar. Maar door de eeuwen heen kunnen bouwsels van soms honderden meters hoogte ontstaan. Het geschatte volume kalk dat de koraalpoliepen hebben uitgescheiden op het Groot Barrièrerif bedraagt ongeveer twintigduizend vierkante kilometer!

Rifsoorten

1. Franjeriffen of kustriffen: Hierbij vormt het koraal een rand langs de kust van continenten en eilanden en grenst het vrijwel direct aan land. Soms zit er een ondiepe lagune tussen. Dit type rif komt het meest voor, vooral in het Caribisch gebied, Zuidoost-Azië, de Rode Zee en rond de Indische Oceaan. In troebel water komen franjeriffen zelden voor op grotere diepte. Een voorbeeld van een franjerif is het rif dat zich om het eiland Bonaire heeft gevormd.
2. Barrièreriffen: Barrièreriffen komen verder van de kust voor. Ze ontstaan aan de rand van een continentaal plat of rond gedeeltelijk gezonken eilanden. Tussen het rif en de kust bevindt zich een brede, redelijk diepe lagune (een lagune is een ondiep stuk zee). Aan de lagunezijde van de barrière groeien kwetsbaardere soorten koraal dan aan de oceaanzijde. Aan de oceaanzijde moet het koraal immers de kracht van hogere golven weerstaan. Het beroemdste voorbeeld van een barrièrerif is het Great Barrier Reef. Dit strekt zich over een lengte van bijna 2000 km. langs de oostkust van Australië uit. Dit is het grootste levende organisme ter wereld en hier is 3% van alle riffen ter wereld te vinden. Het vormt geen aaneengesloten geheel maar het bestaat uit een reeks aparte stukken die bandriffen worden genoemd. Andere belangrijke barrièreriffen liggen bij Belize en de Bahama’s in het Caribisch gebied, en bij Papoea-Nieuw-Guinea, Nieuw-Caledonië en de Fiji-eilanden in de Grote Oceaan.
3. Atollen: Atollen zijn ringvormige koraalriffen met lage eilanden rond een lagune. Ze ontstaan in feite als een franjererif rond een vulkaaneiland. Als het eiland zinkt doordat de bodem wegzakt of de zeespiegel stijgt, vormt het franjerif een cirkelvormig barrièrerif, dat door een lagune van het eiland is gescheiden. Als het eiland helemaal onder water verdwijnt, blijft het rif over. Hierop ligt soms een kring van koraaleilandjes rondom de lagune. Het geheel heet een atol. Er zijn in totaal 330 atollen. Ze liggen bijna allemaal in de Grote Oceaan en rond Polynesië. De Malediven zijn een mooi voorbeeld van atollen. Vanuit de lucht is te zien hoe prachtig de atollen zich hebben gevormd. Midden is een klein stukje land te zien, daaromheen ligt een lichtblauwe lagune, dan de rifrand en vervolgens de zee met een diepblauwe kleur.
4. Plaatriffen of platformriffen: Deze worden ook wel vlekriffen genoemd. Ze komen voor op het continentale plat en in ondiepe delen van diepe lagunen, op de harde, rotsachtige delen van de zeebodem. In vergelijkbaar, maar dieper water ontstaan de grotere (rifbanken). Ze lijken vaak op atollen maar hebben niet de hoefijzer- of ringvorm daarvan.

De waarde van koraalriffen voor mens en maatschappij

De economische waarde van koraalriffen

De economische waarde van producten en diensten die koraalriffen voortbrengen wordt door milieueconomen geschat op jaarlijks meer dan 350 miljard dollar(!). Koraalrifecosystemen voorzien dan ook in tal van functies, diensten en producten (vooral) aan de kust of eilandbevolking.

Bron van inkomsten en voedsel

De koraalriffen vormen voor honderden miljoenen mensen een belangrijke voedselbron. Het koraal levert namelijk 10% van de wereldwijde visvangst. In Zuidoost-Azië ligt dit percentage van de kustvangst zo rond de 80%. Ook is het koraal zeer belangrijk voor het duiktoerisme in (met name) Bonaire. Dit levert enkele tientallen miljoenen euro per jaar op. Ook vindt er een levendige handel plaats in rifproducten, zoals koraal en schelpen. In enkele landen zijn de riffen zelfs de enige bron van inkomsten. Je kunt dus zeggen dat de koraalriffen eigenlijk een onmisbare bron van leven zijn, zowel voor mens als dier.

Koraalriffen als “medicijnkast”

Naast een voedselbron is het rif is een bron van onnoemelijk veel stoffen die geschikt zijn voor de bereiding van geneesmiddelen. De potentie van het koraal hiervoor wordt zelfs hoger ingeschat dan dat van het tropisch regenwoud! Het feit dat het koraal nog zoveel van deze ongelooflijk nuttige stoffen verbergt is vooral te danken aan sponzen en manteldieren die op het rif een strijd leveren. Zeeorganismen zoals sponzen zitten vast op één plek en kunnen bij een aanval niet vluchten. Tijdens deze strijd wordt er veel gebruik gemaakt van allerlei chemische middelen die dienst doen als verdediging. Deze stoffen kunnen nuttig zijn als medicijn tegen de meest uiteenlopende ziekten. Zo is de stof didemnide, gevonden in manteldieren, werkzaam tegen hersenvliesontsteking en herpes. Er zijn ook stoffen met kankerremmende en HIV-remmende eigenschappen. De Sint Jakobsschelp bijv. bevat een stof die kanker bij muizen vertraagt. De stof ATZ, een medicijn dat wordt gebruikt bij de behandeling van AIDS, is oorspronkelijk afkomstig uit een spons.

Natuurlijke bescherming van het land

Koraalriffen zijn niet alleen een belangrijke bron van visvangst en stoffen voor de bereiding van medicijnen, ze functioneren ook als natuurlijke barrière tegen oceaangolven. Als deze barrière zou ontbreken, dan zou het desbetreffende land/eiland enorm veel geld in kunstmatige dijken/kustwerken moeten steken.

De Bedreigingen

Koraalriffen en regenwouden behoren tot de meest kwetsbare ecosystemen ter wereld en worden dan ook in hun voortbestaan bedreigd. De afgelopen jaren gaat het opvallend slecht met koraalriffen over de hele wereld. Er is al zo’n 30% van het oorspronkelijke koraal verloren gegaan. Als we zo met het rif blijven omspringen zal er de komende jaren nog eens 30% bijkomen.
Deze achteruitgang heeft zowel natuurlijke als antropogene (= door de mens veroorzaakte) oorzaken. Een belangrijke vraag die wetenschappers proberen te beantwoorden is de mate waarin juist de antropogene oorzaken een rol spelen. Hieraan zou de mens namelijk iets kunnen veranderen. Het behoud van de koraal-ecosystemen is immers heel belangrijk.

Natuurlijke en antropogene bedreigingen

Diverse oorzaken spelen een rol bij de bedreiging. We maken hierbij een onderscheid tussen natuurlijke en antropogene oorzaken:

Natuurlijke oorzaken:

• Hoewel koraal er sterk uitziet, is het uiterst breekbaar. Een grote storm kan het koraal dan ook erg beschadigen.
• Ook een stijging of daling van het zeewaterniveau kan ernstige schade veroorzaken. Als het zeewaterniveau daalt, kan de top van een rif boven het water komen te liggen. Het koraal kan er echter niet tegen als het wordt drooggelegd. Als het zeewaterniveau daarentegen te veel stijgt, kunnen de poliepen te ver onder het wateroppervlak komen te liggen. Het zonlicht is dan niet meer sterk genoeg voor de fotosynthese van de zoöxanthellen.
• Daarnaast is koraal is heel gevoelig voor schommelingen in de temperatuur van het zeewater. Natuurlijke verschillen in temperatuur van jaar tot jaar kunnen er voor zorgen dat het minder goed gaat met het koraal. Schommelingen in de temperatuur van het zeewater, stormen en verschillen in het niveau van het zeewater worden bovendien versterkt door de beruchte El Ninõ-periodes. El Niño zorgt namelijk voor klimaatverandering in de wereldzeeën. Iedere 2 jaar vind dit fenomeen plaats, waarbij het zeewater over de hele wereld warmer wordt. De El Niño van 1998 heeft overal ter wereld koraal aangetast. Vooral het koraal in the Great Barrier Reef en de riffen van Oost-Afrika hebben sterk te lijden gehad. In Oost-Afrika is zelfs ruim 90% van de riffen aangetast.

Antropogene oorzaken:
De invloed van de mens op de gezondheid van koraalriffen is heel groot, namelijk:

• Door vervuiling van de steden en landbouwgrond komt er via rivieren gif en verontreiniging in zee. Het zeewater en de riffen kunnen bijvoorbeeld vervuild worden met pesticiden uit de landbouw of afval uit rioleringen. Door het kappen van bos of het ontginnen van land spoelen vaak bodemdeeltjes in de zee. Zij vertroebelen daar het water en leggen een 'filmpje' over het koraal. Hierdoor verstikken de koraalriffen.
• Sterke toename van de wereldbevolking veroorzaakt overbevissing en daardoor wordt het ecosysteem van het koraal verstoord. Vissen eten de grotere algen die op het rif groeien. Zij zorgen er voor dat het rif ‘schoon’ blijft en er genoeg zonlicht bij het koraal kan komen. Wordt er teveel vis gevangen, dan loopt het rif de kans overwoekerd te worden door grotere algen.
• Destructieve vismethoden (met ankers, sleepnetten en dynamietbommen kunnen vissers enorme schade aan koraal aanbrengen). Ook vissen m.b.v. cyanide is funest voor het koraal. Vissers spuiten dit gif tussen de spleten van de riffen – waar veel rifvissen zich verschuilen – waardoor het koraal daardoor kan worden afgebroken. De vissen worden zo verdoofd en kunnen zo uit het water gevist worden. Helaas kan cyanide tegelijkertijd kleinere organismen doden en sterft het koraal bij herhaaldelijke blootstelling.
• Onverantwoord duiktoerisme. Duikers beschadigen het koraal (per ongeluk of opzettelijk) en boten maken het koraal stuk wanneer ze er bijvoorbeeld hun anker op uitgooien.
• De doornenkroonzeester is in principe een natuurlijke vijand van de koraalpoliepen. Deze zeester eet levende koraaldiertjes en verwoest op die manier grote delen van het rif. Door verstoringen in het ecosysteem (bijv. door het op grote schaal vangen van de trompetslak, de natuurlijke vijand van de doornenkroonzeester) krijgt deze zeester de overhand en veroorzaakt zo een kaalslag in bepaalde koraalgebieden.
• Het broeikaseffect veroorzaakt een klimaatsverandering die weer zorgt voor een hogere temperatuur van het water. Hierdoor gaan algen in koraalpoliepen giftige stoffen produceren en hierdoor ontstaat weer “coral bleaching” (verbleking van het koraal).

Koraalverbleking

De wereldwijde en belangrijkste vernietigingsfactor is de koraalverbleking. Meer dan de helft van het afgestorven koraal (de hierboven genoemde 30%) werd hierdoor veroorzaakt. Koraalverbleking is het proces van koraalafsterving vooral als gevolg van temperatuurstijgingen van het oceaanwater. (Dit is weer het gevolg van het broeikaseffect dat op zijn beurt weer door de mens met zijn industrie en autoverkeer wordt veroorzaakt). Als de gemiddelde temperatuur op aarde met 1 graden Celsius stijgt, kan dit ook vernietigende gevolgen hebben voor koraal. De hoge temperatuur verjaagt de alge uit de poliep, de alge zorgt tevens voor de afbraak van CO2. Als deze situatie te lang aanhoudt, dan raakt de poliep ondervoed en sterft het uiteindelijk af.

Wereldwijde inzet voor koraalbescherming

Gelukkig worden er ook maatregelen getroffen voor het behoud van de riffen. Er zijn nu zo’n 660 beschermde gebieden met koraalrif. Deze beschermde gebieden worden MPA’s (Marine Protected Areas). Hier is het herstelpercentage hoger dan van het koraal in de onbeschermde gebieden. Doordat in deze gebieden alleen duurzaam of zelfs helemaal niet gevist mag worden, staat het koraal niet onder stress en blijft het gezond. En gezond koraal is veel beter bestand tegen klimaatverandering. Ook vissen vinden een schuilplaats in MPA’s. Jonge vissen kunnen hier de geslachtsrijpe leeftijd bereiken voordat ze worden gevangen. Hierdoor stijgt de visstand in MPA’s en dat is ook weer goed voor het koraal. In samenwerking met Artis zijn er biologen die voortplantingscellen van koraaldiertjes hebben verzameld en deze in aquaria tot voortplanting laten komen. Vervolgens zetten ze uit in de riffen. Het is echter logisch dat de milieuvoorwaarden in de gebieden van dit uitgezette koraal optimaal moeten zijn om dit koraal uit te kunnen laten groeien.

Bovendien zijn er wereldwijd verschillende organisaties actief het zogenaamde babykoraal weer voor het behoud van koraal. Dit zijn bijvoorbeeld:

• De International Coral Reef Action Network (ICRAN). Dit is een samenwerkingsverband tussen regeringen, internationale organisaties, plaatselijke onderwaterparkmanagers en wetenschappers.
• De Amerikaanse (non-profit) organisatie Coral Reef Alliance (CORAL).
• Het Wereld Natuur Fonds. Deze organisatie werkt in meer dan 60 projecten over de hele wereld aan koraalbescherming, o.a. d.m.v. onderwijs en voorlichting.

Natuurbeschermingsorganisaties zoals het WNF willen geld inzamelen voor nieuwe en bestaande marine parken (de MPA’s) en steun voor een goed beleid voor deze parken. Het doel is o.a. de plaatselijke bevolking ervan bewust te maken dat ze moet werken met koraalvriendelijke vistechnieken. Ook reisorganisaties en de wereld van de duiksport moeten bewust gemaakt worden van de gevolgen van water- en kusttoerisme en ook op dit gebied moet er een duurzaam beleid komen (de aanwezigheid van toeristen kan overigens ook dynamiet – en cyanidevisserij voorkomen). Zo moet het afval goed verwerkt worden (bv geen rioleringen van hotels die op zee uitkomen) en moeten duikers en snorkelaars zich houden aan de 10 gouden regels voor onder water.

De 10 gouden regels zijn:

• Raak het koraal niet aan.
• Kom meer te weten over koraal.
• Informeer anderen over koraal.
• Laat alle koralen waar ze zijn.
• Help het rif schoon te houden.
• Vermijd zand op te wervelen.
• Controleer uw drijfvermogen en zwemtechniek.
• Let op loshangende apparatuur.
• Koop geen koraalproducten. Het is wettelijk verboden om koraal mee te nemen naar Nederland.
• Gooi geen ankers uit in koraalgebieden.

Bovendien moeten regeringen en politici natuurlijk aan de slag. Veel landen kennen een beleid ter bescherming van regenwoudgebieden. Zo’n beleid zou er eigenlijk ook moeten komen voor koraalriffen. In je eentje kun je ook wel wat veel doen ter bescherming van het rif, al is het niet veel. Maar, alle kleine beetjes helpen. Door zuinig met water en energie om te gaan, beperk je de vervuiling en uitstoot van schadelijke broeikasgassen in de atmosfeer. Als je zelf wel eens gaat duiken, kun je extra voorzichtig zijn, zodat je het koraal niet beschadigt. Breek zeker nooit stukjes af als souvenir voor thuis. Koraal is het mooist ónder water. En, ook al ga je zelf niet duiken, op veel plekken kan je in souvenirwinkels stukken koraal kopen. Je kunt het rif helpen door deze souvenirs niet te kopen. De maatregelen die tot nu toe genomen worden lijken in vergelijking met de problematiek en de omvang van het koraal misschien maar druppels op een gloeiende plaat maar zouden in de toekomst misschien kunnen uitgroeien tot een sneeuwbaleffect.