Naaktslakken - hoe je ze natuurvriendelijk bestrijdt

Naaktslakken - hoe je ze natuurvriendelijk bestrijdt In de vroege lente komen de eerste slakken die de winter hebben overleefd uit hun schuilplaatsen te voorschijn. In de tuin zijn het vooral naaktslakken die de meeste schade kunnen aanbrengen. Huisjesslakken zijn minder schadelijk. De vier meest voorkomende naaktslakken zijn de rode wegslak, de zwarte wegslak, de grijze veldslak en de grote raspschelp of tijgerslak. Hiervan zijn de zwarte wegslak en de grijze veldslak het meest schadelijk, de andere twee veel minder.

Inhoudsopgave


De ademhalingsopening is goed te zien / Bron: Guillaume Brocker, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)De ademhalingsopening is goed te zien / Bron: Guillaume Brocker, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Kenmerken van naaktslakken

Naaktslakken behoren samen met de huisjesslakken tot de orde der longslakken, of Pulmonata, welke orde onderdeel uitmaakt van de klasse der Gastropoden. Gastropoden betekent buikpotigen, en die naam hebben de slakken te danken aan hun vlezige voet die over de gehele onderzijde van hun lichaam loopt. Andere kenmerken voor slakken zijn een schelp en een ingewandszak, een radula (rasptong), een ademhalingsopening vlak achter de kop en twee paar intrekbare voelsprieten vooraan de kop. Aan het uiteinde van beide bovenste voelsprieten bevindt zich een oog. Bij huisjesslakken is de schelp ontwikkeld tot het welbekende slakkenhuis. Bij naaktslakken daarentegen is de schelp nog slechts rudimentair aanwezig als een plat plaatje onder het mantelschild.

Biologie van naaktslakken

Voortplanting

Slakken zijn hermafrodiet. Dit betekent dat ze zowel manlijke als vrouwelijke geslachtsdelen hebben. Ze kunnen zichzelf echter niet bevruchten, maar moeten een partner vinden om mee te paren. Bij de paring bevruchten beide dieren elkaar, waarna ze ieder groepjes van 20 tot 30 eieren, maar soms wel tot 50 stuks, op beschutte, vochtige plaatsen leggen, veelal onder de grond. Naaktslakken kunnen zich onder gunstige omstandigheden snel voortplanten. Eén enkele slak kan in haar leven enkele honderden eieren produceren.

Eieren van een naaktslak / Bron: Yuvalif, Wikimedia Commons (Publiek domein)Eieren van een naaktslak / Bron: Yuvalif, Wikimedia Commons (Publiek domein)
Overwinteren
De meeste naaktslakken leven één tot twee jaar en kunnen driemaal per jaar eieren leggen. Bij warm weer komen de eieren na zo'n drie weken uit. Naaktslakken overwinteren als volwassen slakken of in het eistadium. De volwassen dieren graven zich hiertoe in op beschutte plaatsen. Bij zachte winters, als de temperatuur boven de 5 ºC blijft, kunnen ze het hele jaar door actief blijven. Eieren die in het najaar worden gelegd, overwinteren en komen in het voorjaar pas uit.

De meestvoorkomende naaktslakken in de tuin

Gewone wegslak of rode wegslak (Arion rufus)

Deze soort is oranje tot steenrood, maar ook bruine, groengrijze en geheel zwarte exemplaren komen voor. Kenmerkend voor deze soort is dat ze, onafhankelijk van de kleur, altijd een rode rand rond de voet hebben. De kop en tentakels zijn bruin tot donkerbruin. Het mantelschild is ovaal en net voor het midden zit de ademopening. Ze worden tot 15 cm lang.

De zwarte vorm van de gewone wegslak, <I>Arion rufus</I>De zwarte vorm van de gewone wegslak, Arion rufus
Zwarte wegslak (Arion hortensis)
Dit is een slanke slak met een lengte van 3 tot 4 cm. Hij is soms donkergrijs, soms bruinachtig grijs tot zwart. De voet is iets lichter van kleur dan de zijden. Het is een alleseter, die veel, gelig slijm produceert.

Grijze veldslak (Decoceras reticulatem)

Er zijn verschillende namen voor deze soort bekend, zoals grauwe veldslak, grauwe aardslak, gevlekte akkerslak, akkeraardslak en melkslak. Hij kan witgeel, lichtbruin, bruin of bijna zwart zijn en wordt ongeveer 6 cm lang. De meeste dieren zijn echter licht bruin. Vaak heeft het achterlijf een iets donkerder, netachtige vlekkentekening. Het mantelschild is ovaal en de ademopening zit verder naar achteren dan bij de Arion-soorten. Deze soort is een alleseter.

Grote raspschelp (Limax maximus)

Deze wordt ook grote aardslak of tijgerslak genoemd. Met zijn lengte van 15 tot 20 cm is hij de grootste van de vier soorten. Hij heeft een grijze of bruine kleur. Het mantelschild dat bijna de helft van het lichaam bedekt, is gevlekt en eindigt in een punt. Het deel achter het mantelschild heeft vaak donkergekleurde lengtestrepen of rijen vlekken, maar deze kunnen ook afwezig zijn: de tekening van ieder individu is verschillend. De ademopening zit ver naar achteren, voorbij het midden van het mantelschild. Ook deze slak is een alleseter. Niet alleen planten vormen zijn voedsel, maar ook keldervoorraden, paddenstoelen en andere naaktslakken.

De grijze veldslak, <I>Decoceras reticulatem</I> / Bron: Christian Fischer, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)De grijze veldslak, Decoceras reticulatem / Bron: Christian Fischer, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Schade

In het voorjaar voeden naaktslakken zich met dood organisch materiaal. Later vreten ze jonge plantendelen aan. Ze schaven met hun raspachtige tong zachte plantendelen van de plant weg. Slakkenvraat is herkenbaar aan de rafelige, onregelmatige gaten in het blad, vaak vergezeld van een slijmspoor. De nerven blijven vaak intact. Vraat aan jonge zaailingen kan soms zo ernstig zijn, dat er niets van ze overblijft.

Van de eerdergenoemde vier naaktslakken is Decoceras reticulatem het meest schadelijk. Als alleseter vreet hij ook van groeiend blad. Hiertoe kruipt hij zelfs hoge planten in. Dit is de naaktslak die men het vaakst in sla en kool aantreft. Doordat deze soort ook van uitwerpselen vreet, kan hij een overbrenger zijn van verschillende virussen, bacteriën of eitjes van parasieten.

Ook Arion hortensis is zeer schadelijk. Deze soort vreet van bladeren en stengels en kan bollen, bieten en kroppen uithollen.

Arion rufus is veel minder schadelijk, omdat hij zelden van groeiende planten vreet; hij geeft de voorkeur aan rottend materiaal. Ook Limax maximus is weinig schadelijk. Hoewel hij alleseter is, vreet hij zelden groeiende plantendelen. Zijn voorkeur gaat uit naar schimmels (en paddenstoelen), rottend materiaal en andere naaktslakken.

Een nog kleine tijgerslak, <I>Limax maximus</I>Een nog kleine tijgerslak, Limax maximus

Natuurlijke vijanden

Naaktslakken staan op het menu van veel dieren: eenden, kraaien, eksters, lijsters, egels, kikkers en padden eten ze graag, maar ook loopkevers en duizendpoten vinden ze niet te versmaden. Ook een parasiterende aaltjes, Phasmarhabditis hermaphrodita, die in de grond leven, vallen de naaktslakken aan. Zij gaan het lichaam van de slak binnen via de natuurlijke opening onder het mantelschild. Geïnfecteerde slakken houden al snel op met voeden en na 7 tot 21 dagen sterven ze.

Behandeling

Voorkomen dat slakken bij je planten komen

Het is onmogelijk om je tuin vrij van naaktslakken te krijgen, daarom kun je het beste je aandacht besteden aan het beschermen van kwetsbare planten, zoals zaailingen en nieuwe uitgroeiingen van kruidachtigen.
  • Houd de grond rondom de planten vrij van bladafval en ander rottend materiaal, omdat dit naaktslakken aantrekt.
  • Breng rondom het zaaibed scherp en/of droog materiaal aan waarover de slakken niet kunnen of willen kruipen, zoals fijngemaakte eierschalen, schelpengrit, zaagsel.
  • Geef water in de ochtend, zodat het gewas en de grond eromheen droog is als de slakken in de avond te voorschijn komen.
  • Plaats je compostbak zo ver mogelijk bij de kwetsbare planten vandaan.

Slakken vangen

Mochten de naaktslakken zich ondanks alles toch vermeerderen, dan kun je ze op diverse manieren vangen.
  • Leg op slakkenrijke plaatsen 's avonds schuilplaatsen voor ze neer, bv. dakpannen, grote koolbladeren, een stuk zeil. 's Morgens verbergen ze zich hieronder. In de ochtend kun je de slakken van de onderkant afplukken en ze doden. De meest humane manier om dit te doen is ze in een plastic zak te stoppen en de zak een uurtje in de vriezer te leggen.
  • 's Avonds in het donker met een zaklantaarn de naaktslakken zoeken en rapen. Graaf bekertjes of potjes in de grond tot de rand nog iets boven de grond uitkomt (dit voorkomt dat loopkevers zomaar het bekertje inrennen en verdrinken) en vul ze tot ongeveer de helft met gistrijk bier. Slakken worden door de geur van het gist aangetrokken en kruipen in de bekertjes, waarna ze verdrinken.

Natuurlijke vijanden inzetten

  • Zorg voor bomen of struiken waarin vogels als lijsters, eksters, kraaien graag vertoeven.
  • Als je van eenden houdt, overweeg om er enkele te houden. Zij zijn erg goed in het verdelgen van naaktslakken!
  • Leg een hoopje takken in een hoek. Hierin zullen egels graag vertoeven.
  • Plaats een omgekeerde bloempot met een gat bij de rand als opening op de grond. Dit zou een huis kunnen worden van een hongerige pad.
  • Plaats voor loopkevers en duizendpoten een stapeltje dorre bladeren en/of een platte steen ergens in een hoekje van de tuin.
  • Koop de parasiterende aaltjes bij een tuincentrum.

Slakkenkorrels

Voordat je slakkenkorrels gebruikt, denk er aan dat ze giftig zijn en ook door andere dieren gegeten worden! De slakken die hiervan gegeten hebben worden daardoor zelf giftig en egels en andere dieren die veel van de vergiftigde slakken eten kunnen in de winter aan het gif overlijden, als hun vetreserves, waarin de giffen zijn opgeslagen, worden aangesproken.

Wil je toch slakkenkorrels gebruiken, koop dan Escar-Go van Ecostyle. Dit is een 100% natuurlijk product en ongevaarlijk voor mens en dier.
© 2016 - 2024 Vazzie, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Naaktslakken in je tuinNaaktslakken in je tuinVeel mensen hebben last van naaktslakken in hun tuin. De naaktslakken vreten al de planten in de tuin kapot en zijn moei…
Naaktslakken Bestrijden In Huis: de oplossing!Naaktslakken Bestrijden In Huis: de oplossing!Als we het het hebben over ongedierte denk je niet zo snel aan naaktslakken. Toch tref je naaktslakken vaak aan in huis…
Naaktslakken in de keukenNaaktslakken in de keukenNaaktslakken verwacht je niet meteen in je keuken of je badkamer. Toch hebben veel mensen last van deze ongewenste bezoe…
Deelgebieden BiologieDeelgebieden BiologieBiologie is de leer van levende wezens, levensvormen en levensverschijnselen. Biologie kent vele deelgebieden en indelin…

Insecten op erwten en bonen - biologische bestrijdingInsecten op erwten en bonen - biologische bestrijdingErwten en bonen behoren tot de familie der vlinderbloemigen (Leguminosae). Deze worden vooral gekweekt om hun peulen die…
De zebraspin (harlekijnspin) – een venijnig spinnetjeDe zebraspin (harlekijnspin) – een venijnig spinnetjeDe zebraspin heeft wel iets van een 'harlekijn', zoals hij olijk springt en om zich heen kijkt met zijn ogen op steeltje…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Adams, Lionel Ernest (1854?1945), Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • http://www.gardeningknowhow.com/plant-problems/pests/insects/kill-garden-slugs.htm (bezocht 4/8/16)
  • https://www.rhs.org.uk/advice/profile?pid=228 (bezocht 4/8/16)
  • http://www.slugwatch.co.uk/?page_id=13 (bezocht 4/8/16)
  • Baker, N. (2006) Beestjes. Tirion Uitgevers B.V. Baarn, ISBN 905210656
  • Buchsbaum, R. (1972) De ongewervelde dieren/2, Aula-boeken, Uitgeverij het Spektrum N.V. Utrecht/Antwerpen pp 12-17. ISBN 9027451079
  • https://wiki.groenkennisnet.nl/display/BEEL/Slakken (bezocht 8/8/16)
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Grote_aardslak (bezocht 8/8/16)
  • Afbeelding bron 1: Guillaume Brocker, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 2: Yuvalif, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Afbeelding bron 3: Christian Fischer, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Vazzie (39 artikelen)
Gepubliceerd: 10-08-2016
Rubriek: Dier en Natuur
Subrubriek: Insecten en ongedierte
Bronnen en referenties: 11
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.