Vossen in de stad, wat nu?

Steeds vaker komt het voor dat vossen in steden gesignaleerd worden. In grote en kleine steden. De vossen worden voornamelijk in de schemering en ’s nachts gesignaleerd, terwijl ze op zoek gaan naar muizen of ratten en naar lekkere hapjes die door mensen worden achtergelaten in de vorm van afval. Vossen vormen niet snel een gevaar voor de volksgezondheid. In 2017 worden vossen volgens animalrights.nl zelfs zo intens bejaagd door jagers dat ze vaak de vierjarige leeftijd niet eens halen. Jaarlijks worden er in Nederland gemiddeld 15.000 vossen doodgeschoten vanwege hun mooie vacht. Over vossen wordt wel beweerd dat ze hondsdolheid of parasieten kunnen overbrengen op mensen, via het speeksel of door een beet. Het is waar dat een vos of een hond hondsdolheid kan oplopen en als u dan gebeten zou worden door een besmette vos of hond, loopt u risico op de ziekte. Ook konijnen, katten en andere dieren kunnen echter hondsdolheid overbrengen. Gelukkig komt de ziekte maar zelden voor en het is heel zeldzaam dat mensen door vossen gebeten worden. In Nederland komt hondsdolheid momenteel niet meer voor. Volgens het RIVM werden in Nederland in veertig jaar vijf gevallen van hondsdolheid vastgesteld, waarvan alle vijf de besmettingen in het buitenland waren opgelopen.

Wilde vossen zijn schuw

Vossen zijn dieren die liever uit de buurt van mensen blijven. Daarom lopen ze liever letterlijk een straatje om als ze een mens tegenkomen. Ook zijn vossen bang van honden. U moet ze natuurlijk geen kip gaan voeren of met voedsel naar u toe lokken, dan kunnen ze aan mensen wennen. Ze zijn dan niet langer schuw, maar nieuwsgierig. Ze zullen u dan zelfs aardig gaan vinden en graag naar de voederplaats terugkomen. Maar zelfs dan hoort men zelden of nooit dat mensen gebeten worden. Een vos zal pas bijten als hij zich bedreigd voelt en niet kan vluchten. Katten en vossen zijn nauw verwant aan elkaar, zelfs meer dan vossen en honden.

Dieren die in steden wonen

In steden wonen meer diersoorten. Ratten, muizen, woelmuizen, mollen, meeuwen, spreeuwen, kauwen, kraaien, honden, wilde katten, insecten, enzovoorts … Hoewel steden plaatsen zijn waar vooral veel mensen wonen, is de natuur altijd al een onderdeel van steden en dorpen geweest. Vossen in de stad zijn dus helemaal niet ondenkbaar, vooral als u in de buurt van bossen of duinen woont. Een vos is een prachtig dier, die zich - net als vele andere dieren - staande moet proberen te houden in een wereld vol mensen.

Vossen, waarom trekken ze naar de stad?

Vossen zoeken in de stad naar voedsel. Als er geen territorium meer beschikbaar is, krijgen ze vanzelf minder jongen dus de vossenpopulatie is op een bepaald moment stabiel en neemt niet toe. Het is dus niet zo dat hun aantal explosief zal toenemen. Er is een natuurlijke vorm van anticonceptie onder vossen. Als er geen territorium voor hen beschikbaar is, worden er vanzelf minder jongen geboren. In de steden maken ze holletjes in parken, langs duinranden, soms in tuinen en langs treinsporen, waar de grond zacht genoeg is om een hol in te maken. Ze eten niet alleen vogels, konijnen of wormen en dergelijke, maar ze vangen ook graag voor de mens schadelijke dieren zoals ratten, muizen, woelratten en insecten …

Vossen, waar komt hun slechte naam vandaan?

De vos is nooit populair geweest bij boeren en jagers. Van oudsher is de vos net als de kat en de hond, zelf ook een jager en de vos lust ook wel een kippetje of een fazant. Kippen lopen echter allang niet meer vrij rond op boerenerven, want boerenerven zoals men die vroeger kende zijn er nog nauwelijks in Nederland, en kippenroof door een vos is eenvoudig te voorkomen door een afscherming. Fazanten vinden we door ons eigen toedoen ook niet genoeg meer in het wild, daarom zetten jachtverenigingen in september/oktober fazanten uit om - bij wijze van ontspanning - de uitgezette fazanten dood te schieten. Het bevalt jagers helemaal niks dat vossen soms een uitgezette fazant voor de neus van de jagers wegkapen. De vos moet mede daarom ook dood. Dan heeft de jager nog meer te doden en dus meer plezier in zijn hobby. Maar de vos is natuurlijk ook geliefd vanwege zijn prachtige vacht, die veel geld waard is.

Overbevolking

Er zijn meer dieren die niet geliefd zijn bij mensen zoals bijvoorbeeld bepaalde vogels die van fruit, ander gewas of granen eten, denk hierbij bijvoorbeeld aan kauwen en andere vogels die graag fruit en granen eten. Boeren zijn die 'lastige' dieren vaak ook liever kwijt dan rijk. Omdat er zoveel mensen op de wereld zijn, is er vaak zelfs helemaal geen plaats meer voor dieren en hun leefgebieden worden vernietigd bijvoorbeeld omdat houtsoorten veel geld opleveren en omdat mensen de gebieden innemen voor het verbouwen van gewassen die voor massaoogsten zorgen om miljarden mensenmonden op aarde te voeden. Veel diersoorten worden dan ook door het toedoen van mensen 'eenvoudig' uitgeroeid.

Is de vos een gevaar voor andere dieren?

Sinds 1994 is het aantal vossen in Nederland niet groter geworden en zolang vossen geen aantoonbare schade aanrichten, stelt de wet gelukkig dat ze ook niet mogen worden afgeschoten. Vossen vallen overigens geen schapen aan. Schapen zijn als prooi voor vossen veel te groot. Ze eten wel van een schaap dat reeds dood is. U mag ervan uitgaan dat een vos dezelfde prooien heeft als honden. Het verschil is alleen dat vossen in de natuur leven en honden netjes aan de lijn lopen. Een lam kunnen vossen dus wel aanvallen, hoewel ook dat niet al te vaak voorkomt. Dat een kind door een vos gebeten wordt, komt zelden voor. Het zal veel vaker voorkomen dat u hoort dat een hond iemand gebeten heeft, een volwassene of een kind. Een kat die ziek is of mank loopt, kan wel door een vos of hond worden aangevallen, maar ook dit zal u zelden horen. Gewonde katten verstoppen zich namelijk goed. Autoverkeer is een veel groter gevaar voor katten op straat, dan vossen of honden. Konijnen en kippen staan wel op het menu van vossen, en vanwege de aanwezigheid van konijnen en andere kleine knaagdieren leven vossen bijvoorbeeld graag in de omgeving van bossen en duinen.

Vossenoverlast

Mocht u berichten horen over ‘vossenoverlast’, is het zinnig om te kijken of het jachtseizoen misschien op het punt staat te beginnen. Ieder jaar verspreiden jagers namelijk weer opnieuw negatieve berichten over vossen, vlak voordat het jachtseizoen op fazanten in oktober wordt geopend. Men zoekt ieder jaar naar mogelijkheden om de vossen af te mogen schieten voordat de fazanten worden uitgezet, maar ook omdat de vacht van vossen veel geld waard is. In 2009 werd bijvoorbeeld beweerd dat meeuwen van het strand naar de stad werden gedreven door vossen. De vossenpopulatie is echter niet toegenomen en meeuwen zijn altijd aanwezig geweest in steden. Net als duiven, kauwen, mussen en andere vogels horen zij bij de stad. Uiteraard eten vossen wel vogels, maar stichting Faunabeheer stelde in 2016 dat de vos onterecht de schuld krijgt voor het doden van o.a. weidevogels en kippen. Ook andere dieren doden deze vogels, zoals ratten, wezels en reigers. Kippen staan ook op het menu van o.a. ratten, katten en vossen. Boeren dienen echter zelf voor sterke nachtverblijven voor hun kippen te zorgen, zodat ratten en andere rovers niet bij de kippen kunnen komen. Bovendien zouden er juist meer vossen komen als vossen afgeschoten worden. Vossen zorgen namelijk voor meer nakomelingen als ze gedeeltelijk worden uitgeroeid.

Zijn vossen schadelijk voor mensen?

Ook wordt gesuggereerd dat vossen schadelijk zouden zijn voor mensen. Argumenten die worden aangevoerd zijn bijvoorbeeld dat mensen zoveel dieren doodrijden op snelwegen dat vossen op die dode dieren afkomen om ze op te eten, en zodoende overlast zouden veroorzaken. Mensen rijden inderdaad jaarlijks vele dieren dood, in 1998 sprak Rijkswaterstaat al over 5 tot 10 miljoen dieren die jaarlijks door automobilisten worden doodgereden en in 2016 vermeldt de Volkskrant een aantal van gemiddeld 27.000 sterfgevallen per dag. Niet alleen konijnen, hazen, vossen, vele soorten vogels en egels en damherten, maar ook zeldzame dieren zoals uilen, kikkers, padden en torenvalken (en ook katten en honden) sterven massaal in het verkeer, dus wie is er nu eigenlijk schadelijk voor de natuur?

Vossen verdreven uit hun leefgebied

Vossen komen naar de stad omdat er mensen zijn. Mensen laten namelijk overal etensresten achter. Meeuwen die in de buurt van het strand wonen zullen daar vaker vertoeven dan in steden. Andere berichten melden bovendien dat vossen ook meeuwen eten. Is er dus werkelijk overlast van meeuwen in de stad dan zou de vos dus juist een welkome natuurlijke jager op meeuwen kunnen zijn. Bovendien stelt Staatsbosbeheer dat meeuwen die wel in steden vertoeven, helemaal niet uit de steden zullen wegtrekken als de vossen dood zijn. Meeuwen zullen naar de steden blijven trekken zolang mensen etensresten laten rondslingeren. Dat is dus zolang er mensen wonen. Het is eigenlijk andersom: mensen verdrijven vossen en andere dieren, steeds vaker uit hun leefgebied, waardoor de dieren op zoek gaan naar voedsel in steden. Volgens animalrights.nl voeren jagers hetzes tegen vossen omdat ze zo graag op vossen jagen.

Vossen in IJmuiden

IJmuiden ligt aan de kust en heeft duinen waar vossen leven. Het is een natuurlijke leefomgeving voor vossen. Enkele vossen worden 's nachts regelmatig in de stad gesignaleerd maar hebben daar nog nooit voor overlast gezorgd. Op het strand klaagt men echter wel enige tijd over de vossen. Op het strand staan namelijk strandhuisjes. Een aantal vossen werd een tijdlang actief gevoerd door de bewoners van de strandhuisjes. Men had plezier in de mooie rode dieren. Sinds die tijd komen ze echter regelmatig terug om te kijken of er nog wat te eten is. Er staan vanaf april tot en met september, honderden huisjes op het strand. Het gaat slechts om een paar vossen, die niet of nauwelijks in populatie toenemen. Meestal heeft men het over drie tot vijf vossen die al jarenlang, als het donker is, op verschillende plaatsen op zoek gaan naar afval van mensen. Soms nemen ze ook wel eens een schoen mee, als er per ongeluk eentje buiten ligt.

Verboden vossen te voeren

De verenigingen hebben rond 2012 al een verbod om vossen te voeren ingesteld. Dit gaat sindsdien prima. Toch besloot de gemeente Velsen enkele jaren later alsnog dat een jachtopziener, die dan een huisje op het strand heeft van de gemeente mocht uitzoeken of er niet te veel vossen per vierkante meter in de duinen leefden. Aan de hand van de uitkomst zou worden bepaald of de vossen werden afgeschoten of verplaatst. De vossen deden echter niemand kwaad en namen niet in aantal toe. Ze beten niemand en ze hadden nog nooit een ziekte op de strandbewoners overgebracht. Uiteindelijk heeft men dan ook besloten de vossen in IJmuiden te sparen. Ze veroorzaken nauwelijks overlast en mensen wonen al jaren vreedzaam samen met de (enkele) vossen, die voornamelijk alleen 's nachts in de stad of op het strand nog weleens gesignaleerd worden. Ook in 2017 leven de strandbewoners in harmonie met de drie prachtige vossen die in de schemering of bij nacht, nog regelmatig gesignaleerd worden.