De vogelgriep (H5N1)

De vogelgriep, ook wel vogelpest of avaire influenza genoemd, is een besmettelijk virus dat voorkomt bij pluimvee en andere vogelsoorten. De oorzaak van de vogelgriep is het influenza A-virus. Omdat er door mutatie nieuwe varianten kunnen ontstaan, kan een ongevaarlijke variant zodanig muteren dat vogels er ernstig ziek van worden en er uiteindelijk aan overlijden. De bedrijven waar vogelgriep is geconstateerd worden geruimd, gereinigd en volledig ontsmet. Dit geldt ook voor de bedrijven die binnen een bepaalde straal van het bedrijf liggen waar de vogelgriep is geconstateerd.

Inhoud

• De vogelgriep
• Hoe raken de vogels ermee besmet?
• Bestrijding
• Eieren en vleesproducten
• Kunnen mensen besmet raken met het vogelgriepvirus?
• Is er een geneesmiddel voor?

De vogelgriep

Het vogelgriepvirus is een verzamelnaam voor de verschillende soorten griepvirussen die vogels kunnen krijgen. Er wordt hierbij onderscheid gemaakt tussen een laag pathogeen en een hoog pathogeen vogelgriepvirus. Het type met weinig tot geen ziekteverschijnselen wordt laag pathogeen genoemd. En het type waarvan pluimvee ernstig ziek wordt of overlijdt wordt hoog pathogeen genoemd.

De vogels die besmet raken worden doorgaans na drie dagen tot twee weken ziek. Wanneer de dieren ziek zijn kunnen er tal van klachten optreden zoals zwellingen in hun kop en hals, een gekleurde of gezwollen kam, minder eetlust, erg veel dorst, waterige diarree, een snotneus en het leggen van minder eieren of eieren zonder schaal. Uiteindelijk zullen de dieren sterven door verstikking. De vogelgriep tast namelijk de luchtwegen en de longen aan.

Welke diersoorten zijn vatbaar?

Het vogelgriepvirus komt voornamelijk voor bij hoenderachtigen zoals kippen, parelhoenders, eenden, ganzen, pauwen, fazanten, patrijzen, kwartels en duiven (niet bij postduiven). Maar ook struisvogels, emoes en mensen kunnen besmet raken met het virus. In 2003 zijn in Nederland ook in varkens antistoffen aangetroffen tegen het virus. Er zijn toen echter geen aanwijzingen gevonden dat het virus via de varkens verder werd verspreid.

Hoe raken de vogels ermee besmet?

Het vogelgriepvirus is zeer besmettelijk en wordt verspreid door contact via de luchtwegen, oogvocht en via mest. De verspreiding ervan kan plaatsvinden via direct of indirect contact. Een vogel kan dus ook besmet raken door blootstelling aan besmet materiaal zoals mest en voer. Van nature komt het vogelgriepvirus voor bij watervogels. Hier is dan echter meestal sprake van de milde variant. Wanneer pluimvee ermee besmet raakt, kan het virus uitgroeien tot een hoog pathogene variant met alle gevolgen van dien.

Bestrijding

Zowel bij een hoog pathogeen als bij een laag pathogeen vogelgriepvirus moet het pluimvee in het besmette bedrijf worden geruimd. Dit geldt ook voor al het pluimvee dat zich binnen een bepaalde straal rondom het besmette bedrijf bevindt. Het ruimen van de dieren is noodzakelijk, omdat er geen medische oplossing is tegen het vogelgriepvirus bij dieren. Naast het ruimen wordt er ook een vervoersverbod ingesteld in de streek waar het vogelgriepvirus is geconstateerd. Dit vervoersverbod geldt niet alleen voor het pluimvee, maar ook voor de eieren en de pluimveemest. De kosten van het ruimen, inclusief de vervanging van de dieren, worden voor 50% door de Europese Unie betaalt. De andere 50% wordt betaald door de pluimveehouders via het Diergezondheidsfonds.

Ophokplicht

Een andere maatregel die genomen kan worden, om te voorkomen dat de vogelgriep zich verder verspreidt, is de ophokplicht. Al het pluimvee moet dan binnen blijven. Dit om te voorkomen dat de dieren in aanraking komen met wilde vogels die het vogelgriepvirus bij zich dragen.

Eieren en vleesproducten

Wanneer de eieren goed gekookt zijn en het vlees goed gebakken is, is het geheel ongevaarlijk om vlees van zieke kippen of eieren van zieke kippen te eten. De kans is echter klein dat vlees van ziek pluimvee in de winkel belandt, omdat de geruimde dieren worden vernietigd. Dit geldt ook voor de eieren, omdat er bij een besmetting altijd een vervoersverbod wordt ingesteld om verdere verspreiding van het virus tegen te gaan.

Kunnen mensen besmet raken met het vogelgriepvirus?

Het kan gebeuren dat mensen besmet raken met het vogelgriepvirus. Zo werd de Nederlandse pluimveesector in 2003 getroffen door een hoog pathogene variant van de vogelgriep. Er raakten toen negentien mensen besmet met het vogelgriepvirus. Deze personen waren allemaal betrokken bij het ruimen van de dieren. Een dierenarts uit Rosmalen overleefde het niet. Dit gebeurt echter zeer zelden.

Besmettingsverschijnselen

Wanneer iemand besmet raakt, krijgt hij of zij klachten die doen denken aan de griep zoals koorts, keelpijn, hoesten, vermoeidheid en spierpijn. Ook kan het zo zijn dat iemand last krijgt van een oog- of longontsteking. Na besmetting duurt het zo'n zeven tot tien dagen tot dat iemand daadwerkelijk ziek wordt. De zwaarste symptomen houden vervolgens zo'n vijf dagen aan.

Is er een geneesmiddel voor?

Anno 2017 zijn er nog geen echte geneesmiddelen voor de vogelgriep die de ziekte gelijk kunnen aanpakken. Wel zijn er enkele middelen die de ziekte remmen in het lichaam en zorgen dat de symptomen verlichten of helemaal worden voorkomen. Deskundigen maken zich hierover op dit moment grote zorgen. Wanneer er nu een epidemie zou uitbreken op wereldschaal, dan zou er niet genoeg voorraad zijn van deze middelen.