Red de watervoorraden

Onze wereld is uniek. Het is de enige bekende planeet met oppervlaktewater, en waar water is, is leven. Het leven kwam voort uit het water, alles wat leeft bestaat grotendeels uit water - en zonder water overleven wij niet lang. Zeventig procent van het aardoppervlak wordt bedekt door immens grote oceanen - genoeg water voor iedereen, zo lijkt het. Toch staan we aan de rand van een wereldwijze crisis. Het leven van miljarden mensen en dieren wordt bedreigd door een toenemende vraag naar water.

Hoeveel water?

Er is genoeg water in de wereld, maar minder dan 3% daarvan is zoetwater, en levende wezens hebben schoon zoetwater nodig. Van die 3% kunnen we minder dan een half procent gebruiken, de rest is bevroren in gletsjers en ijskappen op de noord- en Zuidpool, of zit diep in de aardkorst. Sommige wetenschappers hebben voorgesteld het zout uit zeewater te onttrekken, en op veel plekken staan ontzoutingsinstallaties. Maar deze techniek levert weinig zoetwater op en kost erg veel energie. Woestijnen en andere hete, droge plekken hebben overduidelijk te kampen met een watertekort. Ook elders overtreft de waterbehoefte de beschikbaarheid. Alleen door de aanleg van ingewikkelde pijpenstelsels kunnen steden en landbouw voorzien blijven worden van water uit andere gebieden.

Toenemend tekort

Gedurende de afgelopen eeuw is het wereldwijde waterverbruik 10 keer zo groot geworden, en op veel plekken is de limiet bereikt. Geschat wordt dat de wereldbevolking over 30 jaar verdubbeld zal zijn, en men voorspelt dat watergebrek over 20 jaar een globaal probleem is. Nu al sterven er jaarlijks miljoenen mensen aan aandoeningen als diarree, doordat men geen beschikking heeft over schoon water. Als de vraag naar water blijft stijgen, kunnen deze miljoenen doden miljarden worden.
Watertekort kan ook leiden tot de dood van miljoenen dieren en tot mislukte oogsten. De landbouw is nu al in grote mate afhankelijk van water: om één sinaasappel te laten groeien is er wel 500 liter water nodig.

De vraag naar water

Als water alleen nodig zou zijn om het te drinken en om ermee te wassen, zou er voldoende voorhanden kunnen zijn. De ontwikkelde wereld gebruikt echter enorme hoeveelheden water voor andere doeleinden. Van de 1500 miljard later zoetwater die dagelijks in de Verenigde Staten wordt gebruikt, gaat het grootste deel naar boeren, en naar krachtcentrales die het gebruiken om elektriciteitsgeneratoren mee te koelen. Slechts 1% komt voor rekening van de 'gewone' huishoudens. Terwijl de vraag naar water wereldwijd stijgt, beginnen de inspanningen om aan die vraag te blijven voldoen hun zware tol te eisen. Omdat het water van moeilijk bereikbare plaatsen moet worden gehaald en via pijpenstelsels over steeds grotere afstanden moet worden gepompt, stijgen de leveringskosten sterk. Er bestaat ook een reëel gevaar voor conflictsituaties als staten moeten gaan wedijveren om schaarse waterbronnen.

Milieuproblemen

De groeiende vraag naar water kan ook ingrijpende gevolgen hebben voor ons milieu. Veel rivieren, meren en watergebieden worden vernietigd doordat er steeds meer water aan wordt onttrokken, en worden verontreinigd met industrieel, agrarisch en stedelijk afval. De vervuiling treft al het leven: pesticiden in het water bijvoorbeeld, kunnen dieren vergiftigen. De biodiversiteit (de verscheidenheid aan soorten binnen een natuurlijke omgeving) in zoetwater neemt af, en staat er slechter voor dan in andere ecosystemen zoals bosgebieden, graslanden en kustgebieden. Veel van de in zoetwater levende diersoorten worde met uitsterven bedreigd. Enkele direct bedreigde soorten zijn: de Atlantische steur, de rivierdolfijn, de tapir, en vogels als de Siberische kraanvogel. Velen beschouwen water als iets vanzelfsprekends, maar het is onze meest waardevolle hulpbron. Als we de toekomst van onze planeet veilig willen stellen, moeten we nu actie ondernemen.