De Kromme Rijn: een riviertje dwars door stad en land

In de provincie Utrecht stroomt de Kromme Rijn, een riviertje dat loopt van Wijk bij Duurstede tot de stad Utrecht. De rivier is 28 km lang en is waarschijnlijk ontstaan rond 1000 voor Christus. De Kromme Rijn vormde vroeger het vervolg van de Rijn. In de loop der eeuwen heeft de Lek deze functie echter overgenomen. De rivier is vooral populair bij recreanten, zoals sportvissers, zwemmers en kanoërs. Ook zijn er natuurvriendelijke oevers aangelegd door natuurbeheerders.

De geschiedenis van de Kromme Rijn

De Kromme Rijn is waarschijnlijk rond 1000 voor Christus ontstaan. Eerst was de Kromme Rijn met een breedte van ongeveer 100 meter het vervolg van de Rijn. In 1122 werd hij bij Wijk bij Duurstede echter afgedamd, waardoor de Kromme Rijn door de afnemende waterinvoer een smallere rivier werd van gemiddeld 15 meter breed. De Lek werd hierdoor belangrijker als afvoer van de Rijn.

In de 19e eeuw werden enkele bochten in de Kromme Rijn rechtgetrokken, waardoor de stroomsnelheid in sommige delen van de Kromme Rijn afnam. Ook werden er drie stuwen aangelegd. In de jaren zestig van de 20e eeuw werden er tussen de rivier en het land beschoeiingen aangelegd, maar in de jaren negentig heeft men een aantal van deze beschoeiingen toch weer vervangen door natuurvriendelijke oevers.

De loop van de rivier

De Kromme Rijn loopt van de Nederrijn in Wijk bij Duurstede tot de Stadsbuitengracht in Utrecht en bestaat uit drie delen: de Wijkse Rijn, de Enge Rijn en de Wilde Rijn.

De Wijkse Rijn

De Wijkse Rijn is het gedeelte van de Kromme Rijn tussen Wijk bij Duurstede en de stuw in Cothen. Net buiten Wijk bij Duurstede krijgt de Kromme Rijn water aangevoerd vanuit de Amerongerwetering. Hierna loopt de Wijkse Rijn verder naar het dorpje Cothen. Vlak voor Cothen loopt de Kromme Rijn nog langs kasteel Rhijnestein. In Cothen krijgt de Kromme Rijn water aangevoerd van de Cothergrift. Even verderop staat de stuw in Cothen, waar de Wijkse Rijn eindigt.

De Enge Rijn

De Enge Rijn begint op dezelfde plek als het einde van de Wijkse Rijn, bij de stuw in Cothen. Na Cothen loopt de Enge Rijn langs een aantal weerden. Dit zijn weilanden waar de rivier vroeger vrij spel had om te overstromen. Even verderop ontspringt in de Enge Rijn de Caspargouwsewetering, een kanaaltje dat water van de Kromme Rijn afvoert naar het Amsterdam-Rijnkanaal. Hierna komt de Enge Rijn aan bij het dorpje Werkhoven. Vlak voor Werkhoven bevindt zich ook nog een stuw.

Na Werkhoven stroomt de Enge Rijn langs kasteel Beverweerd. Hier begint ook het Jaagpad, een wandelpad dat evenwijdig loopt aan de rivier. Dit pad loopt door tot aan Utrecht. De Enge Rijn eindigt bij Odijk, op het punt waar de Langbroekerwetering in de Kromme Rijn uitmondt.

De Wilde Rijn

De Wilde Rijn begint waar de Enge Rijn eindigt. Dit gedeelte van de Kromme Rijn staat bekend om de vele meanders in de rivier. Nadat de Wilde Rijn voorbij Odijk is, loopt het een tijdje evenwijdig met de A12, waar het later onderdoor stroomt. Na het passeren van de A12, loopt de Wilde Rijn langs industrieterrein De Rumpst, waar de rivier onder een spoorviaduct doorgaat en in Bunnik aankomt. Hier passeert de Kromme Rijn landgoed Niënhof. Net voorbij landgoed Niënhof mondt de Hakswetering uit in de Wilde Rijn. De Wilde Rijn loopt vervolgens verder naar Fort bij Rhijnauwen. Hierna loopt de Kromme Rijn via landgoed Amelisweerd naar Utrecht.

Aan het begin van het Utrechtse gedeelte van de Wilde Rijn takt de Minstroom af. Na deze aftakking stroomt de Wilde Rijn nog langs Zwembad De Krommerijn, de Galgenwaard (het stadion van FC Utrecht) en fort Lunetten I. Uiteindelijk stroomt de Wilde Rijn de Stadsbuitengracht in. Dit is het officiële eindpunt van de Kromme Rijn.

De Kromme Rijn en de bijbehorende natuur

De Kromme Rijn en de bijbehorende natuur zijn vandaag de dag erg populair bij recreanten. Veel mensen en gezinnen gaan naar de Kromme Rijn om bijvoorbeeld te zwemmen, te vissen of te wandelen. De Kromme Rijn wordt ook veel gebruikt door kanoërs, omdat de rivier door de relatief zachte stroming goed bevaarbaar is.

Rond de Kromme Rijn leven verschillende vogelsoorten zoals ijsvogels, blauwe reigers, meerkoeten en futen. Ook leven er verschillende vissoorten zoals baars, winde, roofblei, blankvoorn, ruisvoorn, kolblei en brasem. Anno 2017 neemt ook de concentratie van exotische grondels zoals de zwartbekgrondel en de pontische stroomgrondel toe. Dit gaat echter vaak ten koste van andere vissoorten.